Azerbaijan’s Transport Lines Policy and Zangezur Corridor

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 29, 143 - 156, 30.09.2024

Bahar Özsoy

https://doi.org/10.31455/asya.1524555

Öz

In 1994, with the signing of the Contract of the Century, which envisaged the exploitation and export of the Azeri-Chirag-Guneshli oil fields, Azerbaijan took the first step to integrate into the international system by determining its foreign policy strategy. The success of energy diplomacy has led Azerbaijan to focus on soft and hard power elements. Thanks to the income obtained, the Baku administration has increased the country's welfare, improved its international image by participating in artistic and cultural organisations and expanded its military capabilities. As a result of the advantage provided by the policy pursued, Azerbaijan regained its territories after 26 years following the Patriotic War, launched on 28 September 2020 and lasted for 44 days. After the Second Karabakh War, the Azerbaijani government initiated the return programme called ‘Böyük Qayıdış’ and accelerated restoration and reconstruction works in the regions liberated from occupation. One of the priorities of the Azerbaijani government in the post-war period is the decision to restore transport and trade links, which was among the articles of the trilateral agreement signed on 10 November 2020. Due to its strategic importance in the East-West and North-South corridors, Azerbaijan follows a policy towards the development of railway and road infrastructure as well as ports and logistics centres. Especially following the Russian-Ukrainian War, the growing importance of the Central Corridor, in which Azerbaijan is located, has provided new opportunities to Azerbaijan. This study aims to determine the strategic importance of Azerbaijan in ensuring transport and trade connections. In this context, the study examines Azerbaijan's transport line policy and geopolitical role in the context of the Zangezur Corridor, which will constitute the major integration step of the post-Soviet period for the Turkic World.

Anahtar Kelimeler

Zangezur Corridor, Belt and Road Initiative, Central Corridor, Azerbaijan

Azerbaycan’ın Ulaşım Hatları Politikası ve Zengezur Koridoru

Öz

1994 yılında Azeri-Çırak-Güneşli petrol yataklarının işletilmesini ve ihraç edilmesini öngören Asrın Anlaşması’nın imzalanması ile Azerbaycan, dış politika stratejisini belirleyerek uluslararası sisteme entegre olmanın ilk adımını atmıştır. Enerji diplomasisinden elde edilen başarı ile Azerbaycan yumuşak ve sert güç unsurlarına yatırım yapmıştır. Elde edilen gelirle Bakü yönetimi ülke refahını artırmış, sanatsal ve kültürel organizasyonlara dahil olarak uluslararası imajını iyileştirmiş ve askeri olanak ve imkânlarını genişletmiştir. Uygulanan politikanın sağladığı avantajla 28 Eylül 2020 tarihinde başlayan ve 44 gün devam eden Vatan Muharebesi ile Azerbaycan 26 yıl aradan sonra kendi topraklarına geri dönmüştür. İkinci Karabağ Savaşı’nın ardından Azerbaycan yönetimi hızlı bir şekilde “Böyük Qayıdış” adı verilen dönüş programını başlatarak işgalden kurtarılan bölgelerde yenileme ve imar çalışmalarına hız vermiştir. 10 Kasım 2020 tarihinde imzalanan üçlü mutabakatın maddelerinden biri olan ulaşım ve ticaret bağlantılarının oluşturulmasını öngören karar Azerbaycan yönetiminin savaş sonrasındaki öncelikli konu başlıklarındandır. Doğu-Batı ve Kuzey-Güney koridorlarındaki stratejik önemi nedeniyle Azerbaycan, demiryolu ve karayolu altyapısının yanı sıra liman ve lojistik merkezlerin geliştirilmesine yönelik bir politika izlemektedir. Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından Azerbaycan’ın içinde bulunduğu Orta Koridor’un artan önemi Azerbaycan’a yeni fırsatlar sunmaktadır. Bu çalışma ulaşım ve ticaret bağlantılarının sağlanmasında Azerbaycan’ın stratejik ehemmiyetini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda çalışmada Türk Dünyası açısından Sovyet sonrası dönemin en büyük bütünleşme adımını oluşturacak olan Zengezur Koridoru bağlamında Azerbaycan’ın ulaşım hatları politikası ve jeopolitik önemi incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Zengezur Koridoru, Kuşak ve Yol Girişimi, Orta Koridor, Azerbaycan

Kaynakça

• Abdullayev, M. (2023). Qədim İpək yolu boyunca. https://www.yeniazerbaycan.com-/Iqtisadiyyat-_e89706_az.html adresinden 14 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• ADY (t.y.). Beynəlxalq dəhlizlər. https://freight.ady.az/ adresinden 11 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Aslanlı, A. (2021). Zengezur koridoru: Zaferin taçlanması. Kriter, 6(62), https://kriterdergi.com adresinden 18 Eylül 2024 tarihinde erişildi.
• Aslanlı, K. (2023). Zengezur koridoru mu Aras koridoru mu?. İran Araştırmaları Merkezi. https://www.iramcenter.org/zengezur-koridoru-mu-aras-koridoru-mu-2395 adresinden 20 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Aytekin, E. (2023). Kuşak ve Yol Girişimi: Çin'in yükselen güç stratejisinin temel taşı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kusak-ve-yol-girisimi-cinin-yukselen-guc-stratejisinin-temel-tasi/3021633# adresinden 18 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti (2020, 10 Kasım). Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Ermənistan Respublikasının baş naziri və Rusiya Federasiyasının Prezidentinin Bəyanatı. https://president.az/az/articles/view/45923 adresinden 23 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti (2022, 25 Kasım). İlham Əliyev Bakıda keçirilən "Orta Dəhliz boyunca: geopolitika, təhlükəsizlik və iqtisadiyyat” mövzusunda beynəlxalq konfransda iştirak edib. https://president.az/az/articles/view/57968/videos/483 adresinden 23 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti (2023, 3 Kasım). Astanada Türk Dövlətləri Təşkilatının Zirvə görüşündə İlham Əliyevin nitqi. https://president.az/az/articles/view/62244 adresinden 23 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Azərbaycan Respublikasının Prezidenti (2024, 3 Ağustos). Astanada “Azərbaycan Respublikası ilə Çin Xalq Respublikası arasında strateji tərəfdaşlığın qurulması haqqında Birgə Bəyannamə” qəbul olunub. https://president.az/az/articles/view/66389 adresinden 23 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Bayramov, V. (2021, 4 Mayıs). Zəngəzur nəqliyyat dəhlizi Azərbaycana Avrasiyanın nəqliyyat və logistika mərkəzi kimi mövqeyini gücləndirməyə imkân verəcək. Xalqqazeti, https://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2021/may/743300(meqale).pdf adresinden 18 Eylül 2024 tarihinde erişildi.
• Blank, S. (2022, 20 Eylül). Armenia must build the Zangezur corridor. https://nationalinterest.org-/blog/buzz/armenia-must-build-zangezur-corridor-204894 adresinden 12 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Buyar, C. (2024). Çin, Orta Asya’daki varlığını güçlendiriyor mu? Kriter, 9(90), https://kriterdergi.com/ adresinden 28 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Can, R. R. (2022). Güney Kafkasya jeopolitiğinde demiryollarının rolü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 37-54.
• Chedia, A. R. (2024). Zangezur corridor: Economic potential and political constraints. Russıa in Global Affaırs, 1, 194-216.
• China International Import Expo (2023, 18 Mayıs). China, Central Asian countries build up strong economic and trade ties. https://www.ciie.org/zbh/en/news/exhibition/focus-/20230518/37-515.html adresinden 25 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Çam, Ö. T. (2021). AB: Azerbaycan ve Ermenistan demir yolu hatları konusunda anlaştı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-azerbaycan-ve-ermenistan-demir-yolu-hatlari-konusunda-anlasti/2447622 adresinden 25 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• De Waal, T. (2021). In the South Caucasus, can new trade routes help overcome a geography of conflict?. Carnegıe Europe. https://carnegieendowment.org/research/2021/12/in-the-south-caucasus-can-new-trade-routes-help-overcome-a-history-of-conflict?lang=en&center=europe adresinden 13 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Eldem, T. (2022). Russia’s war on Ukraine and the rise of the middle corridor as a third vector of Eurasian connectivity. SWP Comment, 64. https://www.swp-berlin.org/10.18449/2022C64/ adresinden 20 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Enerji Terminali, (2024, 5 Şubat). Kazakistan, 2023'te Hazar Denizi üzerinden uranyum ihracatını önemli ölçüde artırdı. https://www.aa.com.tr/tr/enerjiterminali/maden/kazakistan-2023te-hazar-denizi-uzerinden-uranyum-ihracatini-onemli-olcude-artirdi/40528 adresinden 5 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• European Bank (2023). Sustainable transport connections between Europe and Central Asia. https://www.ebrd.com/news/publications/special-reports/sustainable-transport-connections-between-europe-and-central-asia.html adresinden 12 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Eurostat (2024). International trade in goods by partner. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics adresinden 12 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Gawliczek, P., & Iskandarov, K. (2023) The Zangezur corridor as part of the global transport route (against the backdrop of power games in the South Caucasus region). Security and Defence Quarterly, 41(1), 36–53. https://doi.org/10.35467/sdq/161993
• Genevıeve, D. (2023). Beijing’s interest in the Middle Corridor. https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/beijing-s-interest-middle-corridor adresinden 6 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Gigauri, I., & Damenia, N. (2019). Economic expectations of the Belt and Road Initiative for the South Caucasus, with emphasis on Georgia. Business and Economic Research, 9(1), 173-199.
• Həsənov, Ə. (2005). Müasir beynəlxalq münasibətlər və Azərbaycanın xarici siyasəti. Dərslik. Azərbaycan nəşr.
• Kaya, E. (2024). Orta koridor’un dünya politikasında ve Avrasya’da artan önemi. Düşünce Dünyasında Türkiz, 15(1), 9-35.
• Keuper, M. (2022). The ımplications of the Russian ınvasion of Ukraine on the future of Sino-European overland connectivity. AIES, Fokus, 6.
• Khabaronline (2021). کریدور زنگزور در چه صورتی منافع ایران را تهدید می‌کند؟. https://www.khabaronline.ir/ adresinden 6 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Koolaee, E., & Rashidi, A. (2024). The Zangezur corridor and threats to the ınterests of the Islamic republic of Iran in the South Caucasus. Caucasus Analytical Digest, 136, 3-6. https://doi.org/10.3929/ethz-b-000657553
• Madani, S. (2022). Beyond geopolitics: A geoeconomic perspective of China-Iran Belt and Road Initiative relations. Uluslararasi İlişkiler, 19(74), 53-72. https://doi.org/10.33458/uidergisi.1121604
• Ministry of Foreign Affairs of the People’s Republic of China (2015). Vision and actions on jointly building silk road economic belt and 21st-century maritime silk road. https://www.fmprc.gov.-cn/eng/topics_665678/2015zt/xjpcxbayzlt2015nnh/201503/t20150328_705553.html adresinden 3 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Nepodil Wang, C. (2024). China Belt and Road Initiative (BRI) ınvestment report 2023. Griffith Asia Institute, Griffith University (Brisbane) and Green Finance & Development Center, FISF Fudan University. https://dx.doi.org/10.25904/1912/5140
• OECD (2023). Realising the potential of the middle corridor. OECD Publishing. https://www.-oecd.org/en/publications/realising-the-potential-of-the-middle-corridor_635ad854-en.html adresinden 20 Haziran 2024 tarihinde erişildi.
• Ovalı, S. (2015). Traceca projesi ve Türkiye. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1, 151-170.
• Piedra, J. M. (2024, 27 Mart). China’s exports to Central Asia are booming. Asia Times. https://asiatimes.com/ adresinden 22 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Ports Europe (2023). Reference–What are the advantages of transport corridors?. https://www.portseurope.com/reference-what-are-the-advantages-of-transport-corridors/# adresinden 18 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Ports Europe (2024a). $31 billion investment for Kazakhstan rail, sea, air & road transport. https://www.portseurope.com/31-billion-investment-for-kazakhstan-rail-sea-air-road-transport/ adresinden 18 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Ports Europe (2024b). Georgia’s Anaklia port given to China. https://www.portseurope.com/georgias-anaklia-port-given-to-china/ adresinden 18 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Rehimov, R. (2021). Azerbaycan'da 2021 diplomatik girişimler ve Karabağ'ın imarıyla geçti. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/azerbaycanda-2021-diplomatik-girisimler-ve-karabagin-imariyla-gecti/2460170 adresinden 28 Haziran 2024 tarihinde erişildi.
• Stratfor (2012). The Caucasus' Zangezur corridor. https://worldview.stratfor.com/article/caucasus-zangezur-corridor adresinden 13 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Tahlilbazaar (2022, 4 Temmuz). اهمیت کریدور میانی و زنگزور برای اروپا و چین| ایران کجای معادلات است؟ https://www.tahlilbazaar.com/news/ adresinden 12 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Tekir, G. (2023). The Russia-Ukraine war: Derailment in the Belt and Road Initiative. The Russia-Ukraine War and Its Consequences on the Geopolitics of the World (Ed. Nika Chitadze), IGI Global Publisher, 99-115.
• TRACECA (2020). Internatıonal transport corrıdor Europe-the Caucasus-Asıa. https://www.carecp-rogram.org/uploads/TRACECA_CAREC-Development-Partner_May-2020.pdf adresinden 13 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• TRACECA (t.y.). History of TRACECA. https://traceca-org.org/en/about-traceca/history-of-traceca/ adresinden 13 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Turgunov, E. (2021). Zengezur koridorunun Azerbaycan ve bölge için önemi. Eurasian Research Instıtute. https://www.eurasian-research.org/publication/zengezur-koridorunun-azerbaycan-ve-bolge-icin-onemi/?lang=tr adresinden 13 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı (t.y.). Türkiye’nin çok taraflı ulaştırma politikası. https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin-cok-tarafli-ulastirma-politikasi.tr.mfa adresinden 23 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Veliyev, C. (2022, 23 Eylül). Iran’s frustrations with the Zangezur corridor. https://jamestown.org-/program/irans-frustrations-with-the-zangezur-corridor/ adresinden 26 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Zhang, J. (2024). What is the future of China’s Belt and Road Initiative?. https://www.gisreportsonline-.com/r/what-is-the-future-of-chinas-belt-and-road-initiative/ adresinden 28 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.
• Давтян, В. & Маргарян, Н. (2024). Стратегический потенциал транспортного коридора «Армения–Иран–Индия». Россияи новые государстваЕвразии, I(LXII), 99-112. http://dx.doi.org/10.20542/2073-4786-2024-1-99-112
• Джафаров, З. (2021). Открытие региональных коммуникаций Азербайджаном формирует новую экономическую архитектуру- Цаэрка. Trends New Agency. https://www.trend.az/business/-economy/3363202.html adresinden 16 Temmuz 2024 tarihinde erişildi.