YAYIN ETİĞİ VE YAYIN UYGULAMA ESASLARI
Black Sea Journal of Health Science'ın yayın süreçleri, bilginin bilimsel yöntemle yansız biçimde üretilmesi, geliştirilmesi ve paylaşılmasına dayanır.
Hakemli makaleler, bilimsel yöntemin uygulanmasını, yansızlığı sağlayan çalışmalardır. Bilimsel üretimin gerçekleştirilmesinde yayın sürecinin tüm bileşenlerinin; yayıncı, editörler, yazarlar, hakemler ve okuyucuların etik ilkelere uymaları gerekir. Bu kapsamda Black Sea Journal of Health Science’ın yayın etiği ile açık erişim politikası da, Yayın Etiği Komitesi (Committee on Publication Ethics, COPE), Editörleri Konseyi (Council of Science Editors, CSE) ve Uluslararası Tıp Dergileri Editörleri Kurulu'nun (International Committee of Medical Journal Editors, ICMJE) açık erişimde yayınladığı kılavuzlar ve politikalar doğrultusunda (Örneğin “Yayın Etiği Komitesi (COPE) Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kılavuzları; “Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors”) yayın sürecinin tüm bileşenlerinin etik ilkelere uymasını gerektirmektedir. Makalelerde kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve uydurma verilerin kullanılması gibi durumlar tespit edilirse, makale yazarının çalıştığı kuruma bu durum resmi yollardan bildirilecek ve makale red edilecektir. Dergimiz, editörya ve/veya hakemler tarafından verilen dönütlere göre yazarlardan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.
YAYINCININ ETİK SORUMLULUKLARI
Black Sea Journal of Health Science, yayın kurulu ya da editörler kurulu yönetiminde Sağlık Bilimleri alanında Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında yılda 4 kez, elektronik olarak yayınlanan, açık erişimli uluslararası hakemli bir dergidir.
Black Sea Journal of Health Science'ın Editörler Kurulu, çeşitli üniversitelerden alanında uzman akademisyenlerden oluşmaktadır. Editör Kurulu üyeleri, sağlık biliminin anabilim dalları gözetilerek görevlendirilir ve üyeler baş editörlerin ve editör kurulu üyelerinin kendi taleplerine göre görevlendirilir. Editörler Kurulu başkanları ve duruma göre bir ya da birden fazla baş editör yardımcıları ile alan editörleri belirlenir. Ayrılan üyenin yerine yeni üye görevlendirilir. Editör, makalenin konusuna göre, gerekli olduğunda Editörler Kurulu üyesi olmayan öğretim üyelerine alan editörü olarak incelemesi için makale gönderebilir.
Black Sea Journal of Health Science, herhangi bir makale ile ilgili bir durumu açıklığa kavuşturmak, söz konusu makalede değişiklik yapmak veya çalışmanın herhangi bir bilimsel yanlış davranış içermesi, hileli yayın, intihal veya editörlerle yakın işbirliği iddiası veya kanıtlanması için gerekli tüm önlemleri almaktadır. Black Sea Journal of Health Science, editörlerle birlikte, herhangi bir kötüye kullanımının meydana geldiği makalenin yayınlanmasını önlemek için ilgili adımları atacak ve hiçbir koşulda bu tür bir suistimali veya bilerek bu tür bir suiistimalin gerçekleşmesine izin vermeyecektir. Black Sea Journal of Health Science, okurlar, hakemler veya diğer editörler tarafından ortaya konan tüm iddialara veya şüphelere yanıt vermekle sorumludur. Böyle bir durumda ilgili makale dergi tarafından değerlendirilir ve gerekli açıklamalar yapılır.
EDİTÖRLER KURULU’NUN SORUMLULUKLARI
Black Sea Journal of Health Science'a başvurusu yapılan her makaleden, hatta yayımlanmasından sonraki tüm süreçlerinden Black Sea Journal of Health Science Editörler Kurulu sorumludur ve Editörler Kurulu bu sorumluluğunu bilir. Bu sorumluluk, dergiyle ilgili konularda verilen kararlarda yalnızca kamu yararını düşünerek; kişisel kazancı düşünmeden, bağımsız olarak karar vermeyi gerektirir. Yayıncı ve Editörler Kurulu arasındaki ilişki bağımsızlık ilkesine dayanır, editörlerin alacağı tüm kararlar yayıncıdan ve diğer kişi ve kuruluşlardan bağımsızdır.
Editörler Kurulu, Dergiyi sürekli geliştirmeye, yayın niteliğini yükseltmeye çaba gösterir. Ayrıca yayın, kör hakemlik, değerlendirme süreci, etik ilkeler gibi dergi politikalarının belirlenmesi ve uygulanmasını sağlar. Editörler Kurulu, Black Sea Journal of Health Science'da yayınlanmış makale yazarlarının telif hakkını korur ve makale ve dergi yayım sürecinde fikri mülkiyet hakları, bilimsel-etik olmayan davranışlarla, intihalle, yollama (atıf) çeteciliğiyle ilgili önlemleri almada sorumludur. Editörler Kurulu, yazar(lar)ın bilgi gereksinimlerini içeren bir “Yazım kuralları”, hakemlerin değerlendirme aşamasında gerek duyacakları bilgileri içeren “Hakem değerlendirme kılavuzu” hazırlar, gerektiğinde günceller. Editörler Kurulu, hakemleri, yazar(lar)ı güdüleyici politikalar belirler ve her makalenin kayıtlarını, dergiyle ilgili yazışmaları elektronik olarak saklar.
EDİTÖR VE ALAN EDİTÖRLERİNİN ETİK SORUMLULUKLARI
Baş editör/ler ve alan editörleri, hakemlerin, yazar(lar)ın, araştırmacı, uygulayıcı ve okuyucuların bilgi gereksinimlerini karşılamaya gerektiğinde dönüt vermeye, yayın sürecinde düzeltme, açıklama gerektiren konularda açıklık ilkelerine göre davranmaya çaba gösterirler. Baş editör/ler ve alan editörleri, makalelerin yayımlanmasına karar verirken, makalelerin özgün olmasına, bilimsel alanyazına, okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcılara katkı sağlamasına özen gösterirler. Baş editör/ler ve alan editörleri, makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutarlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, başvurusu yapılan makalelerin önemli sorunu olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına alır, olumlu hakem önerilerini göz önünde bulundurur, ciddi sorun olmadıkça önceki baş editör/ler ve alan editörlerince verilen kararları değiştirmezler. Baş editör/ler ve alan editörleri, derginin yayın politikaları arasında bulunan kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygular, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutar, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlarlar. Baş editör/ler, makalelerin alan editörlerini, alan editörleri ise hakemleri uzmanlık alanlarını dikkate alarak seçerek değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklerler.
Baş editör/ler ve alan editörleri, makalenin yansız değerlendirilmesi için editörler, hakemler ve yazar(lar) arasındaki çıkar çatışması-çıkar birliği olup olmamasını göz önüne alırlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması ve sürekli güncellenmesi için arayış içinde olurlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, akademik görgü kurallarına uymayan ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engellerler. Baş editör/ler ve alan editörleri, dergi yayın süreçlerini yayın politikaları ve kılavuzlara uygun işletilmesini sağlar, süreçte görev alanları yayın politikaları konusundaki gelişmelerden bilgilendirir, gerektiğinde eğitim programı hazırlarlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, yayın sürecinde görev alanlar herkesle etkili bir iletişim içinde olur, belirli aralıklarla toplantılar düzenlerler. Baş editör/ler ve alan editörleri, değerlendirilen makalelerdeki kişisel verilerin korunmasını sağlarlar; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korurlar. Baş editör/ler ve alan editörleri; makalelerde insan ve hayvan haklarının korunmasına özen gösterirler, makalenin katılımcılarının açık onayının belgelendirilmesini önemserler, makalenin katılımcılarına ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalarda izinleri olmadığında makaleyi reddederler. Baş editör/ler ve alan editörleri; görevi kötüye kullanmaya karşı önlem alırlar. Görevi kötüye kullanmaya yönelik yakınmalar olduğunda, nesnel bir soruşturma yaparak, konuyla ilgili bulguları paylaşır. Baş editör/ler ve alan editörleri, makalelerdeki hata, tutarsızlık ya da yanlış yönlendirmelerin düzeltilmesini sağlarlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, yayınlanan makalelerin fikri mülkiyet hakkını korur, ihlal olması durumunda derginin ve yazar(lar)ın haklarını savunurlar. Ayrıca yayımlanan makalelerin içeriğinin başka yayınların fikri mülkiyet haklarını ihlal etmemesi konusunda gerekli önlemleri alırlar; özgünlük-benzerlik denetimini yaparlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, dergide yayımlanan makalelere yönelik tutarlı eleştirileri dikkate alırlar, eleştirilen makalelerin yazar(lar)ına yanıt hakkı tanırlar. Baş editör/ler ve alan editörleri olumsuz sonuçları içeren çalışmaları da göz önünde bulundururlar. Baş editör/ler ve alan editörleri, dergiye iletilen yakınmaları inceler ve gerekli açıklamaları yaparlar.
Baş editör/ler ve alan editörleri kendisi, aile üyesi veya dahil oldukları bölüm meslektaşları tarafından yazılmış makaleler için eser editörü olarak atanamaz ve eser hakkında herhangi bir karar veremezler. Bu türden eserler için derginin olağan işleyiş süreci çıkar çatışması-çıkar birliği olmayan farklı bir editör tarafından yürütülür ve çıkar ilişkisi olan editör dergideki değerlendirme sürecine dâhil edilmeden işleme devam edilir.
Şüpheli ve suistimal vakaları araştırmak dergi editörlerinin görevidir. Bu nedenle Yazarların dublikasyon/intihal gibi istenmeyen durumlarla karşılaşmamak için makale yükleme işlemi sırasında zorunlu olarak 3. adımda DergiPark sistemi tarafından otomatik olarak benzerlik raporu oluşturulmaktadır (bu işlem zaman alabilir, işlemi tamamlayabilmek için e-posta ile bilgilendirileceksiniz). Dergimiz tam cümle ve tam paragraf benzerliklerini göz önüne almaktadır. Kelime, deyim, terminoloji vs yazımlarını gözardı etmektedir. Makalenin benzerlik endeksi (SI), Giriş, Materyal ve Yöntem ve Referans bölümleri hariç %30'un altında olmalıdır. Bu orandan daha fazla olursa COPE'un Geri Çekme yönergelerine göre makalenin ret sebebi olarak işlem görecektir. Ayrıca ilgili makalenin yayınlanmasının ardından farklı intihal kanıtlanırsa, makale derhal geri çekilecek ve web sitesinden kaldırılacaktır. Böyle bir durumda ilgili yazarların makaleleri Black Sea Journal of Health Science dergisinde beş yıl boyunca yayınlanmaya uygun olmadığı kabul edilecektir.
HAKEMLERİN ETİK SORUMLULUKLARI
Black Sea Journal of Health Science makale değerlendirme sürecinde yazar(lar)ın hakemleri, hakemlerin yazarları tanımadıkları iki yönlü kör hakemlik ilkesi uygulanır, hakemler yazarlar ile doğrudan iletişim kuramaz; makale değerlendirme formları ve metin üzerinde belirtilen notlar ile düzeltme istemleri dergi yönetim sistemi üzerinden editörlerce yazar(lar)a iletilir. Black Sea Journal of Health Science’a başvurusu yapılan makaleleri değerlendirecek hakemler aşağıdaki etik sorumlulukları taşımalıdırlar.
Hakemler yalnız uzmanlık alanı ile ilgili makaleleri değerlendirmeyi kabul etmelidir. Hakemler, değerlendirmeyi yansızlık ve gizlilik içinde yapmalıdır. Bu ilke gereğince inceledikleri makaleleri değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, ancak yayınlandıktan sonra kullanmalıdırlar. Uyruk, cinsiyet, dinsel inanç, siyasal inanç ve ticari kaygılar, değerlendirmenin yansızlığını bozmamalıdır. Hakemler, çıkar çatışması-çıkar birliği olduğunu anladıklarında, makaleyi değerlendirmeyi reddederek, editörlere bilgi vermelidir. Hakemler, değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde, yapıcı bir dille yapmalı; hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdır. Hakemler değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde değerlendirmelidirler.
YAZARLARIN ETİK SORUMLULUKLARI
Black Sea Journal of Health Science'a makale başvurusu yapan yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumlulukları taşımalıdırlar.
Yazar(lar), başka yerde yayımladıkları ya da yayımlanmak üzere gönderdikleri bir makalesini, aynı anda birden fazla makalesini Black Sea Journal of Health Science'a göndermemelidir. Yazar(lar), Black Sea Journal of Health Science'a özgün makale göndermelidir. Yazar(lar), makale yazımı sırasında yararlandıkları kaynaklara etik ilkeler doğrultusunda doğru biçimde yollama (atıf) yapmalıdır. Makaleye katkı sağlamayan kişilerin adı, yazar olarak yazılmamalı, yayımlanmak üzere başvurusu yapılan bir makalenin yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma, yazar ekleme önerilmemelidir. Yayınlanma başvurusu yapılan makaleyle ilgili çıkar çatışması-çıkar birliği olan kişileri editörlere bildirmelidir. Değerlendirme sürecinde yazar(lar)dan makalelerine ilişkin bilgi ya da ham veri istenmesi durumunda beklenen bilgileri Editörlere sunmalıdırlar. Yazar(lar), makalelerinde kullandıkları verilerin kullanım haklarına, araştırma-çözümlemelerle ilgili izinlerin ya da üzerinde araştırma yaptıkları katılımcıların onayının alındığını belgelemelidirler. Yazar(lar), değerlendirme ve erken görünüm aşamasındaki ya da elektronik ortamda yayımlanmış makalesiyle ilgili hatayı fark ettiklerinde bilgi vermek, düzeltmek ya da geri çekmek için editörle iletişime geçmesi gerekir. Yazar(lar), etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem, odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin Materyal ve Metot bölümünde belirtmeli, etik kurul kararını gösteren belgeyi makalenin başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir. Ayrıca olgu sunumlarında aydınlatılmış olur/onam formunun alındığına ilişkin bilgiye makalede yer vermelidir. Yazar(lar), veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiklerinin kanıtlarını (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alınması gibi) makale içinde sunmalıdır. Makalelerde araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir. Araştırma insan ve hayvan denekler üzerinde gerçekleştirilmiş ise araştırmanın uluslararası bildiriler, kılavuzlar vb uygun gerçekleştirildiği bildirilmelidir. Yazar(lar)dan derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte etik kurul kararı gerektirmeyen makalelerde de, etik kurul kararının gerekmediği, makalenin Materyal ve Metot bölümünde belirtilmelidir.
Yayınlanmak üzere değerlendirmeye gönderilen her makale baş editörler tarafından Turnitin veya benzeri bir yazılımla intihal açısından kontrol edilir. Makalenin benzerlik endeksi (SI), giriş, materyal-metod ve referans bölümleri hariç% 15'in üzerindeyse, % 15'in altına düşürülmesi için ilgili yazara geri gönderilir. İlgili makalenin yayınlanmasının ardından intihal kanıtlanırsa, makale derhal geri çekilecek ve web sitesinden kaldırılacaktır. Böyle bir durumda ilgili yazarların makaleleri Black Sea Journal of Health Science'da beş yıl boyunca yayınlanmaya uygun olmadığı kabul edilecektir.
ETİK İLKELERE UYMAYAN DURUMUN EDİTÖRE BİLDİRİLMESİ
Black Sea Journal of Health Science'da editörler, hakemler, yazarlar ile ilgili etik ilkelere uymayan bir davranış ya da değerlendirme sürecindeki, erken görünümdeki ya da yayımlanmış bir makale ilgili etik olmayan bir durumla karşılaşılması durumunda bsjhealthsci@blackseapublishers.com adresine ileti yoluyla bildirilmesi gerekir.