Self-Efficacy of Question Development, which Measures the Higher Order Thinking Skills of Science Teachers

Yıl 2022, Cilt: 39-1 , 375 - 392, 31.12.2022

Ahmet Bolat Sevilay Karamustafaoğlu Özgen Korkmaz

https://doi.org/10.52597/buje.989689

Öz

In this study, the self-efficacy of the question item writing self-efficacy, which measures the context-based high level learning level of science teachers, has been examined in terms of various variables. The study is in quantitative scanning model. The sample of the study consists of 492 science teachers who work in public secondary schools in Turkey depend on the Ministry of Education. The data were collected through “a questionnaire self-efficacy scale that measures the science-based high level learning skill of science teachers” via electronic media. The analysis of the data was done with descriptive statistics and difference tests. As a result, it was determined that there is no significant difference in terms of seniority and education level, which has a high average of self-efficacy in question writing, which measures the higher order thinking skills of science teachers, but there is a significant difference in favor of male teachers in terms of gender. At the end of the study, a series of suggestions were made to the teachers, such as organizing higher order thinking skills question writing training programs and providing academic support.

Anahtar Kelimeler

measurement and evaluation, question writing self-efficacy, science teachers, higher order thinking skills

Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Üst Düzey Öğrenme Düzeyini Ölçen Soru Geliştirme Öz-Yeterlikleri

Öz

Bu çalışmada fen bilimleri öğretmenlerinin üst düzey düşünme becerileri ölçen soru yazma öz-yeterliği çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir. Çalışma nicel kökenli tarama modelindedir. Çalışmanın örneklemini Türkiye’de Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ortaokullarda görev yapan 492 fen bilimleri öğretmenleri oluşturmaktadır. Veriler elektronik ortam yoluyla araştırmacılar tarafından geliştirilen “Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Üst Düzey Öğrenme Becerisini Ölçen Soru Yazma Öz-Yeterliği Ölçeği” ile toplanmıştır. Verilerin analizi betimsel istatistik ve fark testleri ile yapılmıştır. Sonuçta fen bilimleri öğretmenlerinin üst düzey düşünme becerileri ölçen soru yazma öz-yeterliği puan ortalamalarının yüksek olduğu kıdem ve öğrenim düzeyi açısından anlamlı fark olmadığı ancak cinsiyet bakımından erkek öğretmenler lehine anlamlı fark olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda öğretmenlere üst düzey düşünme becerileri ölçen soru yazma eğitim programlarının düzenlenmesi, akademik destek sağlanması yönünde önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

ölçme ve değerlendirme, soru yazma öz-yeterliği, fen bilimleri öğretmenleri, üst düzey düşünme becerileri

Kaynakça

• Akçay, B., Akçay, H. ve Kahramanoğlu, E. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2), 521-549. https://doi.org/10.19171/uefad.368965
• Akpınar, B., ve Aydın, K. (2010). Eğitimde değişim ve öğretmenlerin değişim algıları. Eğitim ve Bilim, 32(144), 71-80.
• Akpınar, E., ve Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 35(172), 225-231.
• Alaz, A., ve Yarar, S. (2009). Ölçme-Değerlendirme sürecinde sınıf öğretmenlerinin tercihleri ve sebepleri. I. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi. Çanakkale.
• Anderson, L. W., ve Krathwohl, D. R. (2010). Bloom’un eğitim hedefleri ile ilgili sınıflamasının güncelleştirilmiş biçimi. Durmuş Ali Özçelik (Çev.). Pegem Akademi.
• Ar, M. E. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerine yönelik geliştirilen nitelikli yaşam temelli açık uçlu soru hazırlama kursunun uygulanması ve değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Ardahanlı, Ö. (2018). TEOG sınavı matematik soruları ile 8. sınıf matematik yazılı sınav sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Arı, A. ve İnci, T. (2015). Sekizinci sınıf fen ve teknoloji dersine ilişkin ortak sınav sorularının değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 17-50. https://dergipark.org.tr/en/pub/usaksosbil/issue/21661/232896
• Aslan, S. A. (2020). Öğretmen adaylarının ölçme değerlendirmeye yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(Eğitim ve Toplum Özel sayısı), 6047-6068. https://doi.org/10.26466/opus.755991
• Aybek, B., Çetin, A. ve Başarır, F. (2014). Fen ve teknoloji ders kitabının eleştirel düşünme standartları doğrultusunda analiz edilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 313-325.
• Ayvacı, H. Ş., ve Türkdoğan, A. (2010). Yeniden yapılandırılan Bloom Taksonomisi’ne göre fen ve teknoloji dersi yazılı sorularının incelenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7 (1), 13-25.
• Azrak, Y., ve Yalçınkaya, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ölçme-değerlendirme okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(1), 27-55. https://doi.org/10.18039/ajesi.520816
• Bal, A. P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf matematik öğretiminde uygulanan ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarının öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış Doktora Tezi].  Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. A. Bandura (Haz.). Self-efficacy in changing societies, (s.15-45), Cambridge University Press.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: the exercise of control. W.H. Freeman and Co.
• Banoğlu, C. (2009). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin alternatif değerlendirme yöntemlerine yönelik yeterlilik düzeyleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Baykul, Y. ve Güzeller, C. O. (2020). Sosyal bilimler için istatistik: SPSS uygulamalı (7.Baskı). Pegem Akademi.
• Bolat, A., Korkmaz, Ö. ve Karamustafaoğlu, S. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin üst düzey öğrenme düzeyini ölçen soru geliştirme öz-yeterlik ölçeği: geçerlik ve güvenirlik. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 372- 416.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (28. Baskı). PegemA Yayıncılık.
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (7. Baskı) Pegem Akademi Yayınları.
• Cansüngü Koray, Ö., ve Yaman, S. (2002). Fen bilgisi öğretmenlerinin soru sorma becerilerinin Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 317-324. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49066/626064
• Coolican, H. (2009). Research methods and statistics in psychology. Hodder.
• Çepni, S., Ormancı, Ü., ve Ülger, B. B. (2020). Examination of context-based question writing skills of science teachers participated in a scientific literacy course. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi–Journal of Qualitative Research in Education, 8(4), 1249-1270. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.8c.4s.8m
• Dindar, H., ve Demir, M. (2006). Beşinci sınıf öğretmenlerinin fen bilgisi dersi sınav sorularının Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(3), 87-96. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6752/90792
• Doğan, N. (2020). İnsan davranışları ve ölçme araçlarını sınıflama. N. Doğan (Haz.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (s. 94-102). Pegem Akademi.
• Doğan, N. B. (2019). 4. sınıf fen bilimleri ders kitaplarındaki değerlendirme sorularının çeşitli açılardan incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü Temel Eğitim Anabilim Dalı, Konya.
• Duran, U. (2017). Sınıf öğretmenlerinin alternatif ölçme değerlendirme yöntemlerinin kullanımına ilişkin öz yeterlik algılarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Erkuş, A. (2019). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1 (4. Baskı). Pegem Akademi Yayınları
• Ersoy, E. (2008). İlköğretim I. kademe fen ve teknoloji dersindeki ölçme ve değerlendirme uygulamasının değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
• Fritz, C. O., Morris, P. E., ve Richler, J. J. (2012). Effect size estimates: current use, calculations, and interpretation. Journal of Experimental Psychology: General, 141(1), 2-18.
• Gelbal, S. ve Kelecioğlu, H. (2007). Öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yöntemleri hakkındaki yeterlik algıları ve karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 135-145. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7805/102347
• Green, S., ve Salkind, N. (2005). Using SPSS for Windows and Macintosh: Understanding and analysing data. Pearson.
• Güneş, F. (2012). Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirme. Türklük Bilimi Araştırmaları, (32), 127-146. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tubar/issue/16973/177364
• İskamya, U. (2011). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının soru sorma tercihleri ile ortaöğretim kurumları giriş sınavlarında sorulan soruların Bloom Taksonomisi’ne göre analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Kaplan, S. (2007). Sınıf öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme ilkelerinin önem ve uygulama düzeylerine ilişkin görüşleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karamustafaoğlu, S., Çağlak, A. ve Meşeci, B. (2012). Alternatif ölçme değerlendirme araçlarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin öz yeterlilikleri. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 167-179. https://dergipark.org.tr/en/pub/amauefd/issue/1727/21168
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Koray, Ö., Altunçekiç, A., ve Yaman, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının soru sorma becerilerinin bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17), 33-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11126/133057
• Kuran, K., ve Kanatlı, F. (2009). Alternatif ölçme değerlendirme teknikleri konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi-The evaluation of classroom teachers' opinions on the alternative assessments techniques. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12). 209-234. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19557/208441
• Maden, S. ve Durukan, E. (2011). Türkçe dersi öğretmenlerinin ölçme değerlendirmeye ilişkin algıları. Millî Eğitim Dergisi, 41(190), 212-233. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36192/406925
• Marsh, H. W., Byrne, B. M., Shavelson, R. J. (1992): A multidimensional, hierarchical self-concept. T. M. Brinthaupt ve R. P. Lipka, Richard P. (Haz.), The self: Definitional and methodologicalissues (s. 44-95). State University of New York Press.
• McDonald, R. P., ve Ho, M. H. R. (2002). Principles and practice in reporting structural equation analyses. Psychological Methods, 7(1), 64-82.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB, 2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB, 2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri, Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB, 2022). 2021 yılı idari faaliyet raporu, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Mutlu, M., Uşak, M., ve Aydoğdu, M. (2003). Fen bilgisi sorularının Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 87-95. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21661/232896
• Nazlıçiçek, N., ve Akarsu, F. (2008). Physics, chemistry and mathematics teachers’ approaches to assessment tools and their assessment practices. Eğitim ve Bilim, 33(149). 18-29.
• Okur, M. (2008). 4. ve 5. sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji dersinde kullanılan alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Özcan, S., ve Akcan, K. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarını hazırladığı soruların içerik ve Bloom Taksonomisi’ne uygunluk yönünden incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(1), 323-330. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/817914
• Özdemir, G., Özdemir, A. ve Gelbal, S. (2021). Determination of cyber accessibility of teacher made tests/exams. International Journal of Assessment Tools in Education, 8(3), 553-569. https://doi.org/10.21449/ijate.780556
• Özeren, E. (2013). Alternatif ölçme ve değerlendirme araçları üzerine bir meta analiz çalışması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Özerkan, E. (2007). Öğretmenlerin öz-yeterlik algıları ile öğrencilerin sosyal bilgiler benlik kavramları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Paul, R., ve Nosich, G. M. (1992). A Model for the National Assessment of Higher Order Thinking. National Center for Education Statistics (ED).
• Pektaş, S. (2010).  Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme yeterlik algılarının incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü̈, Bolu.
• Sezer, A. (2018). Fen bilimleri dersi sınav soruları ve merkezi sınav sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisi, TIMSS ve PISA açısından analizi (Kırıkkale ili örneği). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Kırıkkale.
• Şahin, M., ve Atasoy, E. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin alternatif ölçme-değerlendirme yöntemlerine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 18-33. https://doi.org/10.29065/usakead.346287
• Şahin, Ö., ve Soylu, Y. (2019). Matematik öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme bilgi gelişimleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 12(1), 47-76. https://doi.org/10.30831/akukeg.335187
• Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Pegem Yayıncılık.
• Turgut, M. F., ve Baykul, Y. (2019). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (8.Baskı). Pegem Akademi.
• Yeşilyurt, E., ve Yaraş, Z. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının ölçme ve değerlendirme yöntemlerine ilişkin algıladıkları bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 95-118.
• Yüksek Öğretim Kurumu (YÖK, 2022). Fen bilgisi öğretmenliği lisans programı, Ankara.
• Woolfolk-Hoy, A. ve Spero R.B. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: a comparison of four measures. Teaching and Teacher Education, 21(4), 343-356.