Öz Yeterlik, İstihdam Edilebilirlik Algısı ve Girişimcilik Yönelimi İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 20 Sayı: 2, 60 - 77, 01.01.2024

Burcu Şefika Doğrul , Ceren Evcimen , Ayşehan Çakıcı

Öz

Girişimcilik, yeni veya yenilikçi bir işletme kurmak yoluyla ekonomilere yön veren, ilerlemeye yol açan küresel bir olgu olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle tüm dünyada bireylerin girişimci olmalarını etkileyen faktörleri belirlemeye yönelik çalışmalara ağırlık verilmektedir. Özellikle genç nüfusun girişimciliğe yönelmesi özendirilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada, üniversite öğrencilerinin girişimcilik yönelimlerinin anlaşılmasında, algılanan istihdam edilebilirlik ile öz yeterliğin rolü analiz edilmek istenmektedir. Üniversitenin İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesine kayıtlı, 3. ve 4. sınıf öğrencilerinden anket yöntemi ile toplanan 400 veri, çoklu regresyon analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, öz yeterlik girişimcilik yönelimini olumlu yönde etkilemektedir. Ayrıca öğrencilerin istihdam edilebilirlik algısının boyutları olan algılanan gelecekteki iletişim ağı ve deneyimlerin, girişimcilik yöneliminin risk alma boyutunu; algılanan gelecekteki deneyimler ve gelecekteki iş gücü piyasası bilgisi ve becerilerin ise girişimcilik yöneliminin proaktiflik boyutunu olumlu yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öz Yeterlik, İstihdam Edilebilirlik Algısı, Girişimcilik Yönelimi

Kaynakça

• Abdyldaev, M., ve Yürekli, E. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Algıları, KTMU İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. International Conference on Eurasion Economies, 179-187. https://www.avekon.org/papers/2168.pdf
• Aksoy C. ve Yalçınsoy A. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi -Journal of Business Research-Turk, 9(4), 341-359.
• Alam, S. S., Mohd, R., Kamaruddin, B. H., & Nor, N. G. M. (2015). Personal values and entrepreneurial orientations in Malay entrepreneurs in Malaysia: Mediating role of self-efficacy. International Journal of Commerce and Management, 25(4), 385-401.
• Alkın, S., Korkmaz, O., ve Çelik, S. B. (2020). Algılanan Gelecekteki İstihdam Edilebilirlik Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. İş ve İnsan Dergisi, 7(1), 33-47.
• Atitsogbe KA, Mama NP, Sovet L, Pari P and Rossier J.,(2019). Perceived Employability and Entrepreneurial Intentions Across University Students and Job Seekers in Togo: The Effect of Career Adaptability and Self-Efficacy. Front. Psychol. 10:180. doi: 10.3389/fpsyg.2019.00180
• Aydınay, M. (2019). Yıkıcı Liderliğin Çalışanların Öz-Yeterlilik Algısı Ve Üretim Karşıtı Davranış Geliştirme Eğilimleri Üzerine Etkisi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği'nin (GÖYÖ) Türkçe'ye Uyarlama Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 113-132. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/inuefd/issue/8702/108659
• Balaban Ö. ve Özdemir Y. (2008). Girişimcilik Eğitiminin Girişimcilik Eğilimi Üzerindeki Etkisi: Sakarya Üniversitesi İİBF Örneği, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 3(2), 133-147.
• Balli, A. (2017). Girişimcilik Ve Girişimci Tipolojileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 143-166.
• Bandura A. (1977). Self-Efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral Chang, Psychogical Rview, 84 (2), 191-215
• Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248–287.
• Bandura, A. (2000). Self- efficacy. In A.E. Kazdin (Eds.). Encyclopedia of Psychology, New York: Oxford universty Press.
• Bandura, A. (2012). On the functional properties of perceived self-efficacy revisited. Journal of Management, 38(1), 9–44.
• Berntson, E. & Marklund, S. (2007). The relationship between perceived employability and subsequent health. Work and Stress, 21, 279–292. doi:10.1080/02678370701659215
• Besler, S. (2010). Sosyal Girişimcilik, ss 3-28, Sosyal Girişimcilik, (Ed. Senem Besler), İstanbul: Beta.
• Boudreaux, M. J., Ferrell, B. T., Hundley, N. A., & Sherman, R. A. (2022). A personality-based measure of employability. Journal of Personnel Psychology, 21(1), 11–22. https://doi.org/10.1027/1866-5888/a000283
• Bozkurt, Ö. (2006). Girişimcilik Eğiliminde Kişilik Özelliklerinin Önemi, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(2), 93-111.
• Büyükyılmaz, O., Karakaya, A., & Yıldıran, C. (2015). Girişimcilik Eğitimi Alan Bireylerin Demografik Özellikleri Açısından Girişimcilik Eğilimleri Arasındaki Farklar. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10(2), 105-125.
• Brophy, J. (1998) Motivating Students To Learn. USA: The McGraw-Hill.
• Byrne, B. M. (2010). Structural Equation Modeling With AMOS: Basic Concepts, Applications, And Programming. New York: Routledge.
• Carbery, R., and Garavan, T. N. (2005). Organisational Restructuring And Downsizing: Issues Related To Learning, Training And Employability Of Survivors. Journal of European industrial training, 29(6), 488-508.
• Cheng, M., Adekola, O., Albia, J., & Cai, S. (2022). Employability in higher education: a review of key stakeholders' perspectives. Higher Education Evaluation and Development, 16(1), 16-31.
• Cho, Y. H. ve Lee, J.-H. (2018). Entrepreneurial orientation, entrepreneurial education and performance. Asia Pacific Journal of Innovation and Entrepreneurship, 12(2). 124-134. Doi: 10.1108/APJIE-05-2018-0028
• Chun-Mei Chou ve, Chien-Hua Shen (2012). Factors Influencing Employability Self-efficacy of Engineering Students in Taiwan , International Journal of Engineering Practical Research IJEPR Volume 1, Issue 1, ss. 10-14.
• Clarke, M. (2018). Rethinking graduate employability: the role of capital, individual attributes and context, Studies in Higher Education, 43: 11, 1923-1937, DOI: 10.1080/03075079.2017.1294152
• Craney, Trevor A., and Surles, James G. (2002), Model-Dependent Variance Inflation Factor Cutoff Values, Quality Engineering, 14(3), 391-403.
• Çakmak Otluoğlu K. Ö. (2014). Algılanan İş Güvencesizliğinin Örgütler Arası Hareketlilik Tercihine Etkisi: Algılanan İstihdam Edilebilirliğin Biçimlendirici Değişken Rolü, ODTÜ Gelişme Dergisi, 41 (Nisan), 2014, 25-41.
• Çankır, B. (2016). Öğrencilerin Öz-Yeterlilikleri, Değişime Karşı Dirençleri Ve Girişimcilik İle Olan İlişkisi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1436-1447.
• Çankır, B. (2017). Öz-yeterlilik ve değişime karşı direncin girişimcilik eğilimi üzerine etkisi, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 115-124. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ead/issue/48242/610700
• Çiçeklioğlu, H. ve Afşar, A. (2017). Girişimcilik Eğitimi Kurslarına Katılan Bireylerin Kişilik Özelliklerinin Girişimcilik Eğilimlerine Olan Etkilerinin İncelenmesi, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies 3(1): 1- 16.
• Çolakoğlu H. Ve Çolakoğlu T. (2016). Üniversitelerdeki Girişimcilik Eğitimi İle Öz Yeterlilik Algısı ve Girişimcilik Potansiyeli İlişkisi Üzerine Bir Saha Araştırması, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, Girişimcilik özel sayısı, 17(37), ss70-84.
• Dacre Pool, L. and Sewell, P. (2007), The key to employability: developing a practical model of graduate employability, Education + Training, 49(4), pp. 277-289.
• Deakins, D. (1999). Entrepreneurship And Small Firms, England McGraw-Hill Publishing Company.
• Demir H. ve Demiryürek K. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimlerinin Belirlenmesi: OMÜ Ziraat Fakültesi Örneği, KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 21(Özel Sayı): 168-176, 2018.
• Drucker, P. (2014) Innovation and Entrepreneurship: Practice and Principles. Routledge, New York.
• Duffy, R. D., Blustein, D. L., Diemer, M. A., & Autin, K. L. (2016). The Psychology Of Working Theory. Journal of Counseling Psychology, 63(2), 127.
• Erbatu, G. (2008). Kültürel Boyutları İçerisinde Girişimcilik Eğilimi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Ercan, S., & Yıldıran, C. (2021). Bireysel Girişimcilik Yönelimi Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 16(1), 91-105.
• Erdayı A. Utku (2009). Dünyada Genç İşsizliği Sorununun Çözümüne Yönelik Ulusal Politikalar ve Türkiye, Çalışma ve Toplum, 2009/3 ss 133-161.
• Ergun Özler, N., Giderler, C. & Baran H. (2017). Öz Yeterlilik Ve Kontrol Odağının Bireylerin Girişimcilik Niyeti Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 718 – 735.
• Finn, D. (2000). From Full Employment To Employability: A New Deal For Britain’s Unemployed?. International Journal of Manpower, 21(5), 384-399.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating Structural Equation Models With Unobservable Variables And Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39–50. https://doi.org/10.2307/3151312.
• Fugate, M., Kinicki, A. J., & Ashforth, B. E. (2004). Employability: A Psycho-Social Construct, İts Dimensions, And Applications. Journal of Vocational behavior, 65(1), 14-38.
• Gielnik, M. M., Bledow, R., & Stark, M. S. (2020). A dynamic account of self-efficacy in entrepreneurship. Journal of Applied Psychology, 105(5), 487.
• Gunawan, W., Creed, P. A., & Glendon, A. I. (2019). Development And İnitial Validation Of A Perceived Future Employability Scale For Young Adults. Journal of Career Assessment, 27(4), 610– 627. https://doi.org/10.1177/1069072718788645
• Hair, J. F., Anderson, R. E., Tatham, R. L., & Black, W. C. (1995). Multivariate Data Analysis. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Hair, J., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis (7th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Educational International.
• Hobfoll, S. E. (2001). The influence of culture, community, and the nested-self in the stress process: Advancing conservation of resources theory. Applied Psychology: An International Review, 50, 337–421. doi:10.1111/1464-0597.00062
• Hogan, R., Chamorro-Premuzic, T., & Kaiser, R. B. (2013). Employability and career success: Bridging the gap between theory and reality. Industrial and Organizational Psychology, 6(1), 3-16.
• Işık, M., & Çiçek, B. (2020). Planlı davranış teorisi perspektifinden girişimcilik niyeti üzerinde sosyal sermaye öz yeterlilik ve öz saygının rolü. Turkish Studies-Economics, Finance, Politics, 15(1), 185-206.
• Kalfaoğlu, S. (2018). Duygusal Zeka İle Girişimcilik Eğilimi İlişkisi: Dega Katılımcıları Üzerine Bir Araştırma. Journal of Social And Humanities Sciences Reserarch, 5(27), 2827-2845.
• Kassa, E.T. (2023). Exploring Employability of Business Graduates: Evidence from Woldia University. J Knowl Econ 14, 1033–1051 https://doi.org/10.1007/s13132-021-00856-0
• Knezović, E. (2023). Self-perceived employability and entrepreneurial and intrapreneurial intentions: evidence from six countries. Global Business and Organizational Excellence, 00, 1–11. https://doi.org/10.1002/joe.22205
• Koe, W. L. (2019). Individual entrepreneurial orientation and perceived employability among university graduates. In Proceedings of the Regional Conference on Science, Technology and Social Sciences (RCSTSS 2016) Social Sciences (pp. 69-77). Springer Singapore.
• Korkmaz, O. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Girişimcilik Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik bir Araştırma: Bülent Ecevit Üniversitesi Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, XIV(II), ss. 209-226.
• Kümbül Güler, B. (2010). Bireysel ve Çevresel Özelliklerin Şekillendirdiği Sosyal Girişimci Davranışı, Sosyal Girişimcilik, (Ed. Senem Besler), İstanbul: Beta.
• Lu, C., Sun, J., & Du, D. (2016). The relationships between employability, emotional exhaustion, and turnover intention: the moderation of perceived career opportunity. Journal of Career Development, 43(1), 37–51. https://doi.org/10.1177/0894845315576372
• Lunenburg, F. C. (2011). Self-Efficacy İn The Workplace: Implications For Motivation And Performance. International Journal of Management, Business, and Administration, 14(1), 1-6.
• Müftüoğlu, T. (2000). Girişimcilik, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları
• Nunnally, J.C. (1978) Psychometric Theory. 2nd Edition, McGraw-Hill, New York.
• Özçelik, G., Aybas, M. & Uyargil, C. (2019). Kişiye Özgü Sözleşmelerin Kariyer Başarısına Etkisinde Algılanan İstihdam Edilebilirliğin Aracı Rolü. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 74 (2), 581-599. DOI: 10.33630/ausbf.536190
• Özdemir A. A. (2014). Kültür, Benlik Saygısı Ve Girişimcilik Eğilimi: Amerikan Ve Türk Üniversite Öğrencilerinde Karşılaştırmalı Bir Çalışma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(2), 351-367, ISSN: 1303-1732
• Rothwell, A., & Arnold, J. (2007). Self‐Perceived Employability: Development And Validation Of A Scale. Personnel review, 36(1), 23-41.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating The Fit Of Structural Equation Models: Tests Of Significance And Descriptive Goodness-Of-Fit Measures. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized Self-Efficacy Scale. In J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.), Measures in Health Psychology: A User’s Portfolio. Causal and Control Beliefs (pp. 35-37). Windsor: NFER-NELSON.
• Sezici, E., & Yildiz, B., (2017). Algılanan Örgütsel Kronizmin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinde İstihdamedilebilirlik Algısını Aracı Rolü. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 56-74.
• Shane, S., & Venkataraman, S. (2000). The Promise Of Entrepreneurship As A Field Of Research. The Academy of Management Review, 25(1), 217–226. https://doi.org/10.2307/259271
• Shane, S., Locke, E., & Collins, C. (2003). Entrepreneurial motivation. Human Resource Management Review, 257-279
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics. 4th Edition, Allyn and Bacon, Boston.
• Tefek A. (2023). Aile Yapısının Girişimcilik Eğilimi ve Girişimcilik Niyetine Etkisi (Doktora Tezi). Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin
• Top, S. ve Sevencan, M. (2006). Girişimcilik Niyet Modelleri ve Kültürel Kimliğin Etkileri, KÖK Araştırmalar Journal, VIII (2), 117-135
• TÜİK (2023). İşgücü İstatistikleri, Ocak 2023, www.data.tuik.gov.tr Uluyol O. (2013). Öğrencilerin Girişimcilik Eğilimlerinin Belirlenmesi: Gölbaşi Meslek Yüksekokulu Örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 349-372.
• Uygun M. ve Güner E. (2016). Gençlerin Girişimcilik Eğilimlerinde Girişimci ve Girişimcilik Algılarının Rolü, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (3), 55-66.
• Yağmur, A. (2009). İstihdam Edilebilirlik Açısından Eğitim İstihdam İlişkisi: Konya İmalat Sanayi Örneği, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldırım, Y.T. (2013). Girişim, Girişimci, Girişimcilik ve Risk Yönetimi Kavramları, Girişimcilik, (Ed.N. Yelkikalan), İstanbul: Beta, 25-38.
• Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş güçlülük, kıdem ve medeni durumun duygusal tükenmedeki rolü: Kaynakların korunması teorisi kapsamında bir analiz. Atatürk
• Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25 (1), 107-126. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2697/35630
• Yüzüak, E. (2010). Üniversitelerde Öğrenim Gören Kız Öğrencilerin Girişimcilik Eğilimlerini Etkileyen Faktörler: Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Biga İİBF Örneği, Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 1-91.
• Zimmerman, B.J. (2000). Self Efficacy: An Essential Motive to Learn, Contmporary Educational Psychology, 25, 82-91