Feminist Söylemin Çevirisi: Fihrist’in Feminist Ütopyalar Serisinde Makro Çeviri Stratejileri

Yıl 2023, Sayı: 35, 23 - 41, 30.12.2023

Halise Gülmüş Sırkıntı , Kubra Celik

https://doi.org/10.37599/ceviri.1360557

Öz

Feminist hareket 18. yüzyılın sonlarından başlayarak tüm dünyada gelişim göstermiştir ve bu gelişimde edebiyat önemli bir role sahiptir. Sadece feminist edebi eserler ya da çevirileri değil, bu eserlere dayanan araştırmalar da kadınların cinsiyetlerinden kaynaklanan eşitsizliklere karşı durmak için seslerini duyurmalarına yardımcı olmaktadır. Feminist harekete yönelik geniş bir perspektifle, bu çalışmada feminist çeviri yalnızca tahakküme karşı mücadele olarak görülmemekte, feminist çeviri, çevirmenler ve çeviri sürecine dahil olan diğer aktörler tarafından uygulanan feminist stratejiler ve pratikler aracılığıyla yeniden düşünülmektedir. 2021 yılında Fihrist yayınevi, "Feminist Ütopyalar" başlığı altında bir seri yayınlar. Bu seride 19. yüzyıl sonlarına ait beş ütopya yer almaktadır. Bu ütopyaların 1800'lü yılların sonlarına ait olduğu, ancak 2021 yılında Türkçeye çevrildiği düşünüldüğünde, kaynak metinler ile çeviriler arasındaki zaman farkı dikkat çekmektedir. Buradan hareketle bu çalışma, feminist ütopyalardaki feminist söylemin izini sürmeyi ve Luise von Flotow'un ortaya koyduğu stratejiler doğrultusunda feminist ütopyalardaki makro feminist çeviri stratejilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. İnceleme sonuçları, Fihrist'in bu seriyi başlatmaktaki amacının, geleneksel cinsiyet rollerine ve iktidar dinamiklerine meydan okuyan alternatif toplumlar tasavvur ederek yeni boyutlar sunan Batılı feminist ütopyaları Türk okuyucusuna tanıtmak olduğunu göstermiştir. Yayınevinin bu niyeti, çevirmenler tarafından kullanılan stratejiler, özellikle de dipnot kullanımı, cinsiyetçi kavramların ele alınması ve özgün feminist söylemin vurgulanması yoluyla desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

feminist söylem, feminist çeviri stratejileri, feminist ütopyalar

Feminist Discourse and Its Translation: Macro- Strategies in Fihrist’s Feminist Utopias Series

Öz

Starting from the late 18th century, the feminist movement has evolved throughout the world, and literature has a crucial role in its development. Not only the feminist literary works or their translations but also research based on these works help women raise their voices in order to stand against inequalities arising from their gender. With a broad perspective, in this study, feminist translation is not just regarded as a struggle against domination, but it is rethought through feminist strategies and practices applied by the translators and the other agents involved in the translation process. In 2021, the publisher, Fihrist published a series under the title of “Feminist Utopias”. In this series, there are five late 19th-century utopias, which highlight the temporal gap between the source texts and their translation. Within this regard, this study aims to analyze feminist translation macro- strategies in these utopias within Luise von Flotow’s framework. The results of the analysis have shown that Fihrist’s launch of this series aims to introduce Western feminist utopias which present new dimensions by envisioning alternative societies that challenge traditional gender roles and power dynamics to the Turkish reader. The publisher's intention has been strengthened through the strategies employed by the translators, particularly the utilization of footnotes, addressing sexist concepts, and highlighting original feminist discourse.

Anahtar Kelimeler

feminist discourse, feminist translation strategies, feminist utopias

Kaynakça

• Alkan, Ö. (2021). Ütopya, distopya, bilimkurgu üzerine. In Yeni Amazonya: Gelecekten Bir Kesit (p. 3-8). İstanbul: Fihrist Kitap.
• Anderson, K. J. (1994). Feminist fictional utopias, Collection Management, 18(1), 1-10. https://doi.org/10.1300/J105v18n01_01
• Bowman Dodd, A. (1887). The republic of the future. United Kingdom: Cassell & Co.
• Bowman Dodd, A. (2021). Geleceğin cumhuriyeti: Sosyalizm. (Trans. Eray Karakoç). Fihrist Kitap.
• Bozkurt, S. (2014). “Touched” translations in Turkey: A feminist translation approach. Moment Dergi, 1(1), 104-124.
• Bradley Lane, M. E. (1881). Mizora: A prophecy. Good Press.
• Bradley Lane, M. E. (2021). Mizora: Bir kehanet. (Trans. Eray Karakoç). Fihrist Kitap.
• Burgoyne Corbett, E. (1889). New amazonia: A foretaste of the future. Tower Publishing Co.
• Burgoyne Corbett, E. (2021). Yeni amazonya: Gelecekten bir kesit. (Trans. Eray Karakoç). Fihrist Kitap.
• Castro, O., Ergun, E. (2017). Feminist translation studies. London: Routledge, 10. https://doi.org/10.4324/9781315679624
• Çelik, K. (2022). Çeviride kadın izi: feminist çeviri stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 853-868.
• Denton Cridge, A. (1870). Man’s rights; or, how would you like it?. William Denton.
• Denton Cridge, A. (2021). Erkek hakları ya da bir kadının rüyası (Trans. Neval Görceğiz). Fihrist Kitap.
• Erkazancı, H. (2022). Chick lit ve çeviri: Diyet diyarından Sıfır Beden Cehennemi’ne. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, (17), 39-59. https://doi.org/10.26650/iujts.2022.1168385
• Eshelman, D. J. (2007). Feminist translation as interpretation. Translation Review, 74(1), 16-27.
• Federici, E. (2018). A European map of feminist translation: Searching for new methods and practices. Dzimte Un Tulkošana, 76-91.
• Ferns, C. (1999). Narrating utopia: Ideology, gender, form in utopian literature. Liverpool University Press.
• Hooks, B. (1984). Feminist theory: From margin to center, South End Press.
• Hooks, B. (2000). Feminism is for everybody: Passionate politic, South End Press.
• Irshad, I., & Yasmin, M. (2022). Feminism and literary translation: A systematic review. Heliyon, 8 (3), https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09082.
• Karkov, C. E. (2020). Imagining Anglo-Saxon England utopia, heterotopia, dystopia, The Boydell Press.
• Lee, S. (2023). Radical feminist translations and strategies: A South Korean case. Translation Studies, 16(1), 101-117. https://doi.org/10.1080/14781700.2022.2147582
• Massardier-Kenney, F. (1997). Towards a redefinition of feminist translation practice. The Translator, 3(1), 55-69.
• Mellor, A. K. (1982). On feminist utopias. Women’s Studies, 9(3), 241–262. doi:10.1080/00497878.1982.9978
• Merhant, E. & Ilgenfritz Jones, A. (1893). Unveiling a parallel: A romance. Arena Publishing Co.
• Merhant, E. & Ilgenfritz Jones, A. (2021). Ötekinin keşfi. (Trans. Melis Yılmaz). Fihrist Kitap.
• Muñiz, I. (2018). Womanhandling Ibsen’s A Doll’s House: Feminist translation strategies in a Spanish translation from 1917. META, 63(2), 422–443.
• Pearson, C. (1977). Women’s fantasies and feminist utopias. Frontiers: A Journal of Women Studies, 2(3), 50.https://doi.org/10.2307/3346349
• Rençberler, A. C. (2021). Feminist çeviri bakış açısıyla kadın sorunları: Sylvia Plath ve “Anneler”. Folklor/Edebiyat, (106-Ek), 311. https://doi.org/10.22559/folklor.1727
• Schnorrenberg, B. B. (1982). A paradise like Eve's: Three eighteenth-century English female utopias. Women's Studies: An Inter-disciplinary Journal, 9(3), 263-273.
• Sun, F., Li, H. & Wang, X. (2023) Visualization analysis of feminist translation research in China (2002-2021) based on CiteSpace. Frontiers in Education, 8, 1-9. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1015455
• von Flotow, L. (1991). Feminist translation: contexts, practices and theories. Traduction, Terminologie, Rédaction, 4(2), 69–84.
• von Flotow, L. (2019). Translation. R. T. Goodman (Ed.). In The Bloomsbury Handbook of 21st-Century Feminist Theory (pp. 229-243). Bloomsbury Publishing.
• von Flotow, L. (2020). Feminist translation strategies. M. Baker & G. Saldanha (Eds.). In Routledge Encyclopedia of Translation Studies (pp. 181-184). Routledge.
• Wallmach, K. (2006). Feminist translation strategies: Different or derived? Journal of Literary Studies, 22(1-2), 1-26.