Sivrice Depremini Yaşamış Ortaokul Öğrencilerinin Depreme İlişkin Metaforik Algılarının İncelenmesi: Malatya İli Örneği

Yıl 2021, Sayı: 51, 384 - 402, 30.06.2021

Mustafa Doğan , Oğuzhan Nacaroğlu , Selman Ablak

https://doi.org/10.53444/deubefd.885116

Cited By: 10

Öz

Bu araştırmada, depremi yaşamış ortaokul öğrencilerinin depreme ilişkin metaforik algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 151 ortaokul öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Araştırma verileri katılımcıların “Deprem….. gibidir/benzemektedir. Çünkü ...” ifadesine verdikleri cevaplara göre toplanmış ve tümevarımsal içerik analizi yapılarak veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda katılımcıların“deprem” kavramına ilişkin 76 adet farklı metafor ürettikleri bulunmuştur. Metaforlar, ortak özellikleri ve kullanım gerekçelerine göre üç kategori ve sekiz alt kategori altında toplanmıştır. Kategoriler; “Depremin Oluşma Şekli”, “Depremin Sonuçları” ve “Depremin Sebepleri”; alt kategoriler ise makine/araç-gereç, doğal afet, insan davranışı, zaman, psikolojik sonuçlar, toplumsal sonuçlar, dinsel sonuçlar ve dinsel sebepler şeklinde isimlendirilmiştir. Katılımcılar salıncak (f=17), kıyamet (f=15), ölüm (f=12), beşik (f=9), korku (f=5) ve felaket (f=5) metaforlarını en fazla ürettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu verilerin afet eğitimi çalışmalarının öğrenci düzeyine uygun olacak şekilde planlanmasına, afet eğitimi çalışmalarının etkili bir şekilde yapılabilmesine imkân sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul öğrencileri, deprem algısı, metafor, fenomenoloji

Kaynakça

• AFAD, (2020). 24 Ocak 2020 SİVRİCE (ELAZIĞ) Mw 6.8 depremine ilişkin ön değerlendirme raporu. Retrieved from https://deprem.afad.gov.tr/downloadDocument?id=1825
• AFAD. (2018). Türkiyede afet yönetimi ve doğal kaynaklı afet istatistikleri. Ankara: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Aksoy, B. ve Sözen, E. (2014). Lise öğrencilerinin coğrafya dersindeki deprem eğtimine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Düzce ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 279-297.
• Aksoy, B. (2013). Depremi yaşamış olan 9. sınıf öğrencilerinin "deprem" kavramına yönelik algılarının nitel açıdan incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken, 5(1), 247-265.
• Altay, S. (2008). İlköğretimde sosyal bilgiler dersinde depremle ilgili konuların irdelenmesi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Arslan, M. M. ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim, 35(171), 100-108.
• Ateş, M., ve Karatepe, A. (2013). The analysis of University students’ perceptions towards “environment” concept with the help of metaphors. The Journal of Academic Social Science Studies-(JASS), 6(2), 1327-1348.
• Aydın, S. (2019). Determination of prospective science teachers’ knowledge levels about earthquake. International Journal of Earth Sciences Knowledge and Applications, 1(1) 28-31.
• Kırıkkaya, E , Ünver, A., ve Çakın, O . (2011). İköğretim fen ve teknoloji programında yer alan afet eğitimi konularına ilişkin öğretmen görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(1), 24-42.
• Baytiyeh, H., & Naja, M. (2013). Promoting earthquake disaster mitigation in Lebanon through civic engagement. Disaster Prevention and Management, 22(4), 340-350.
• Büyükalan-Filiz, S., ve Türkmenli, A. (2019). Metaphorical perceptions of participants to non-formal training courses on drawing. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(2), 375-389.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods] (22. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Cambridge Dictioanary. (2020, 06 05). Cambridge Dictioanary. Cambridge Dictioanary: https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce-t%C3%BCrk%C3%A7e/metaphor adresinden alındı
• Collins English Dictionary. (2020, 06 05). Collins English Dictionary. Collins: https://www.collinsdictionary.com/ adresinden alındı
• Creswell, J. W. (2007). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. California: Sage Publications Inc.
• Cvetković, V.M., Slavoljub, D., Marina, P., Saša, M., Vladimir, J., & Jasmina, G. (2015). Knowledge and perception of secondary school students in Belgrade about earthquakes as natural disasters. Polish Journal of Environmental Studies, 24(4), 1553-1561.
• Çakar, Ö. (2008). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler dersininin deprem bilinci geliştirmedeki rolüne dair öğretmen görüşleri. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütüsü, Elazığ.
• Çelik, İ., Dur, D., ve Bayar, E. M. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarında deprem algısı (Ağrı ili örneği). TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8, 63-69.
• Çelikkaya, T., & Seyhan, O. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ve öğretmen adaylarının evrensel değerlere ilişkin metafor algıları. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 65-87.
• Çoban, M., Sözbilir, M. ve Göktaş, Y. (2017). Deprem deneyimini yaşamış kişilerin deprem öncesi hazırlık algılarıının belirlenmesi: bir durum çalışması. Doğu Coğrafya Dergisi, 37, 113-134.
• De Haen, H., & Hemrich, G. (2007). The economics of natural disasters: Implications and challenges for food security. Agricultural Economics, 37(1), 31-45.
• Değirmenci, Y. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının “doğal afet” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforların incelenmesi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), s. 83-94.
• Değirmençağ, Ş. A., ve Cin, M. (2016). Türkiye'deki deprem eğitimi araştırmaları: betimsel içerik analizi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 301-313.
• Demirkaya, H. (2007a). İlköğretim 5. 6. ve 7. sınıf öğrencilerinin depreme yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 37-49.
• Demirkaya, H. (2007b). İlköğretim Öğrencilerinin Deprem Kavramı Algılamaları ve Depreme İlişkin Görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 68-76.
• Doğan, E., ve Koç, H. (2017). Sosyal bilgiler dersinde deprem konusunun dijital oyunla öğretiminin akademik başarıya etkisi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Derigisi , 5(8), 90-100.
• Doğan, Y. (2017). Ortaokul öğrencilerinin çevre kavramına ilişkin sezgisel algıları: bir metafor analizi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 721-740.
• Ekici, G. (2016). Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Mikroskop Kavramına İlişkin Algılarının Belirlenmesi: Bir Metafor Analizi Çalışması. Journal of Kirsehir Education Faculty, 17(1), 615-636.
• Ergünay, O. (1996). Afet yönetimi: genel ilkeler, tanımlar, kavramlar. Ankara: TÜBİTAK Deprem Sempozyumu Bildiriler Kitabı.
• Gökoğlu, S. (2017). Programlama eğitiminde algoritma algısı: Bir metafor analizi. Cumhuriyet International Journal of Education, 6(1), 1-14.
• Hobsbawm, E. J. (2013). Sermaye Çağı (5. Baskı). Dost Yayınevi, İstanbul.
• Hogler, R., Gross Michael A., Hartman Jackie L., & Cunliffe Ann L. (2008). Meaning in organizational communication: why metaphor is the cake, not the icing. Management Communication Quarterly. 21, 393-412.
• Izadkhah, Y.O., & Gibbs, L. (2015). A study of preschoolers' perceptions of earthquakes through drawing. International Journal of Disaster Risk Reduction, 14, 132-139.
• İmamoğlu, M. Ş., ve Çetin, E. (2007). Güneydoğu anadolu bölgesi ve yakın yöresinin depremselliği. D.Ü.Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (9), 93-103.
• İzbırak, R. (1991). Yerblimi Bilgileri. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Johnson, V.A., & Ronan, K.R. (2014). Classroom responses of New Zealand school teachers following the 2011 Christchurch earthquake. Natural Hazards, 72, 1075-1092.
• Kadıoğlu, M. (2005). Afete hazırlık ve afet bilinci eğitiminde verilen mesaların satandartizasyonu . Demrem Sempozyumu Kocaeli 2005, 1500-1502.
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının, metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116.
• Karakuş, U. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğal afet kavramlarına ilişkin algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi.
• Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 8(3), 735-751.
• Kasapoğlu, K. E. (2007). Depremler ve Türkiye hakkında bilmek istedikleriniz. İstanbul: Berkay Ofset.
• Kaya, H. (2010). Metaphors developed by secondary school students towards “earthquake” concept. Educational Research and Review, 5(11), 712-718.
• Kıvrak, Ö. (2019). Karabük ilinde deprem farkındalığı. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karabük.
• Kung, Y. W., & Chen, S. H. (2012). Perception of earthquake risk in Taiwan: Effects of gender and past earthquake experience. Risk Analysis: An International Journal, 32(9), 1535-1546.
• Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (2013). The constructivist credo. California, CA: Left Coast Press.
• MEB. (2018). Fen Bilimleri Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Miles, M.B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. Baskı).Newbury Park, CA: Sage.
• Mutch, C. (2015). The role of schools in disaster settings: Learning from the 2010-2011 New Zealand earthquakes. International Journal of Educational Development, 41, 283-291.
• Navakanesh, B., Shah, A. A., & Prasanna, M. V. (2019). Earthquake education through the use of documentary movies. Frontiers in Earth Science, 7(42), 1-16.
• Obara, K., & Kato, A. (2016). Connecting slow earthquakes to huge earthquakes. Science, 353(6296), 253-257.
• Öcal, A. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde deprem eğitiminin değerlendirilmesi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 169-184.
• Öcal, A. (2007). İlköğretim aday öğretmenlerinin deprem bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 104-110.
• Özdemir, S., ve Akkaya, E. (2013). Genel lise öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 295-322.
• Özel, G., ve Solmaz, A. (2012). T ̈urkiye’de deprem tekrarlanma zamanının tahmini ve neoteknik bölgelere göre depremselliğin markov zinciri ile incelenmesi. Çankaya University Journal of Science and Engineering, (9), 125-138.
• Özkul, B., ve Karaman, A. E. (2007). Doğal Afetler İçin Risk Yönetimi. TMMOB Afet Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 251-260.
• Öztürk, M. K. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının deprem deneyimleri üzerine bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 308-319.
• Pampal, S. (1999). Depremler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods (3rd ed.). London: Sage Publications, Inc.
• Potts, A., & Semino, E. (2019). Cancer as a Metaphor, Metaphor and Symbol, 34(2), 81-95,
• Rahman, M. L. (2019). High school students' seismic risk perception and preparedness in Savar, Dhaka. Educational Research and Reviews, 14(5), 168-177.
• Rij, E.V. (2016). An approach to the disaster profile of People’s Republic of China 1980-2013. Emergency and Disaster Reports, 3(4), 1-48.
• Saban, A, Koçbeker, B. N., ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 461-522.
• Shaw, D. M., & Mahlios, M. (2011). Literacy metaphors of pre-service teachers: Do they change after instruction? Which metaphors are stable? How do they connect to theories? Journal of Education for Teaching: International Research and Pedagogy, 37, 77-92.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthiness in qualitative research projects. Education for Information, 22, 63-75.
• Sözen, E. (2019). The earthquake awareness levels of undergraduate students. Journal of Pedagogical Research, 3(2), 87-101.
• Şahan, K. (2017). Metafor ne değildir? The Journal of Academy, 8, 166-176.
• Şahin, C., ve Sipahioğlu. (2002). Doğal afetler ve türkiye. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tanhan, F., ve Mukba, G. (2015). Depreme ilişkin algının deprem yaşayan ilköğretim öğrencilerinin görüşlerine dayalı olarak incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1581-1601.
• TDK. (2020). Yabanıcı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu. Türk Dil Kurumu: https://sozluk.gov.tr/ adresinden alındı
• Thibodeau, P. H., Flusberg, S. J., & Holmes, K. (2017). Solving the Puzzle to Reach the Summit: Using Metaphor to Gauge Public Perceptions of Science. In CogSci, 3320-3325.
• TMMOB. (2011). Türkiye’de Deprem Gerçeği ve TMMOB Makina Mühendisleri Odasının Önerileri Oda Raporu. Ankara: TMMOB Makina Mühendisleri Odası.
• Tok, E. (2018). Okul öncesi öğretmen adaylarının oyuna ilişkin algıları: Metafor analizi örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 599-611.
• Tsai, C. (2001). Ideas about earthquakes after experiencing a natural disaster in Taiwan: An analysis of students’ worldviews. International Journal of Science Education, 23(109), 1007-1016.
• Yazıcı, Ö., ve Kalın Ulu, Ö. (2018). “Doğal afet” için kavramsal metaforların karşılaştırmalı analizi. Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 25-40.
• Yi, L., Shao-Hong, W. U., Zhong-Chun, X. U., & Erfu, D. A. I. (2011). Methodology for assessment and classification of natural disaster risk: A case study on seismic disaster in Shanxi Province. Geographical Research, 30(2), 195-208.
• Yükseller, M. (2019). Çanakkale onsekiz mart üniversitesi sağlı yüksekokulu 1. sınıf öğrencilerinin deprem bilinci bilgi düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Zhou, L., Wu, X., Xu, Z., & Fujita, H. (2018) Emergency decision making for natural disasters: an overview. International Journal of Disaster Risk Reduction, 27, 567-576.