Narsist Liderlik Tarzının Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkilerine İlişkin Öğretim Elemanlarının Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 30, 441 - 469, 31.12.2024

Sibel Öztürk Demir , Münevver Çetin

https://doi.org/10.58689/eibd.1507328

Öz

Narsist liderlik tarzının kısa vadede belirli olumlu etkiler yaratabileceği düşünülse de uzun vadede örgütsel yapı içerisinde örgütsel sinizm gibi olumsuz sonuçlara yol açabileceği öngörülmektedir. Özellikle yükseköğretim gibi daha kompleks yapılara sahip olan kurumlarda, sürdürülebilir bir örgüt kültürü ve olumlu bir örgüt ikliminin tesis edilmesi ile öğretim elemanlarının ve kurumun performansının attırılması bağlamında narsist liderlik tarzının etkilerinin araştırılması önem teşkil etmektedir. Bu araştırmanın amacı, narsist liderlik tarzının örgütsel sinizm üzerindeki etkilerine ilişkin öğretim elemanlarının görüşlerinin incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji deseniyle yürütülen araştırmanın katılımcılarını, bir vakıf üniversitesinin çeşitli birimlerinde ve farklı unvanlarda görev yapan 12 öğretim elemanı oluşturmuştur. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Nitel veriler betimsel analiz tekniğinden yararlanılarak çözümlenmiştir. Araştırmada, katılımcı öğretim elemanları, narsist liderlik tarzının örgütsel sinizmi artırdığı yönünde görüşlerini beyan etmişlerdir. Öğretim elemanları, örgütsel sinizmi arttıran en önemli faktörleri adaletsizlik, şeffaflık eksikliği ve ayrımcılık ile ödüllendirme ve takdir eksikliği olarak sıralamışlardır. Bu sonuçlara ilâveten, katılımcılar narsist liderlik tarzının genel olarak kurum ve çalışanlar üzerinde olumlu bir etkisinin bulunmadığını, en önemli olumsuz etkisinin ise örgütsel aidiyet ile güven duygularının zedelenmesi olduğunu ifade etmişlerdir. Son olarak, katılımcı öğretim elemanları, çalışanlara ve örgüt liderlerine yönelik çeşitli önerilerde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Narsist liderlik, Örgütsel sinizm, Yükseköğretim

Etik Beyan

Bu araştırma için İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Rektörlüğü Etiği Kurulu’nun 2024/03 no’lu etik kurul toplantısında 07.03.2024 tarihli etik izin alınmıştır.

The Opinions of Academic Staff on the Effects of Narcissistic Leadership Style on Organizational Cynicism

Öz

Kaynakça

• Aboramadan, M., Turkmenoglu, M. A., Dahleez, K. A., & Cicek, B. (2020). Narcissistic leadership and behavioral cynicism in the hotel industry: the role of employee silence and negative workplace gossiping. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 33(2), 428-447. https://doi.org/10.1108/IJCHM-04-2020-0348
• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Biçer, C. (2020). Mirror, mirror, on the wall, who's the fairest of them all? Narcissistic leaders in organizations and their major effects on employee work behaviors. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 280-291.
• Birks, M., Chapman, Y., & Francis, K. (2008). Memoing in qualitative research. Journal of Research in Nursing, 13(1), 68-75. https://doi.org/10.1177/1744987107081254
• Bommer, W. H., Rich, G. A., & Rubin, R. S. (2005). Changing attitudes about change: Longitudinal effects of transformational leader behavior on employee cynicism about organizational change. Journal of Organizational Behavior, 26(7), 733-753.
• Bozbayır, O., Özata, M., & Altıntaş, M. (2023). Yükseköğretim kurumlarındaki toksik liderlik davranışlarının akademik personelin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi. Yükseköğretim Dergisi, 13(1), 19-31.
• Braun, S. (2016). Narcissistic leadership. Global encyclopedia of public administration, public policy, and governance, 1-9.
• Braun, S. (2017). Leader narcissism and outcomes in organizations: A review at multiple levels of analysis and implications for future research. Frontiers in Psychology, 8, 1-22.
• Cambridge Dictionary. (2024). Cambridge İngilizce sözlüğü. https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english-turkish/cynicism adresinden 10 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Campbell, W. K. (2001). Is narcissism really so bad? Psychological Inquiry, 12(4), 214-216.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (6. Baskı). (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev. Ed.). Siyasal.
• Dean, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management Review, 23(2), 341-352. https://doi.org/10.5465/AMR.1998.533230
• Demir, K. (2021). Örgütsel sinizm. S. Özdemir, & N. Cemaloğlu (Ed.), Örgütsel davranış ve yönetimi içinde (s. 577-594). Pegem Akademi.
• Eaton, J. A. (2000). A social motivation approach to organizational cynicism (Unpublished Doctoral Dissertation). York University, Toronto.
• Emmons, R. A. (1987). Narcissism: theory and measurement. Journal of Personality and Social Psychology, 52(1), 11-17. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.1.11
• Erkutlu, H. V., & Chafra, J. (2017). Leader narcissism and subordinate embeddedness: the moderating roles of moral attentiveness and behavioral integrity. EuroMed Journal of Business, 12(2), 146-162.
• Glover, N., Miller, J. D., Lynam, D. R., Crego, C., & Widiger, T. A. (2012). The five-factor narcissism inventory: a five-factor measure of narcissistic personality traits. Journal of personality assessment, 94(5), 500-512.
• Gruda, D., McCleskey, J., Karanatsiou, D., & Vakali, A. (2021). I'm simply the best, better than all the rest: narcissistic leaders and corporate fundraising success. Personality and Individual Differences, 168, 1-6.
• Gül, S. G. (2022). Akademisyenlerin örgütsel sinizm ve iş performanslarının incelenmesi: Spor bilimleri örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Güneş, R. (2020). The relations of perceived destructive leadership and self-construals with employees' psychological disharmony and organizational cynicism: the roles of need thwarting, psychological contract breach and task significance. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi.
• Hogan, R., & Kaiser, R. B. (2005). What we know about leadership. Rev Gen Psychol, 9(2), 169-180. https://doi.org/ 10.1037/1089-2680.9.2.169
• Işık, N. (2023). Okul müdürlerinin eleştirel liderlik stili ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Jaffar, Z. A., Mahdi, M. S., & Hadi, H. M. A. A. (2022). Bullying at the workplace as a mediating variable between narcissistic leadership organizational cynicism - An exploratory study in a selected sample in Kufa Cement Factory. Journal of Positive School Psychology, 6(6) 5398-5412.
• Karagöz, K., Yalçın, S., & Köroğlu, M. (2024). Toksik liderlik, örgütsel sinizm ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(148), 304-319. https://doi.org/10.29228/asos.74436
• Kasap, S. (2023, 9 Mayıs). YÖK sosyal medya üzerinden üniversite gençliğinin sorularını yanıtlayacak, taleplerini öğrenecek. Anadolu Ajansı. https://l24.im/qSJstU adresinden 28 Ekim 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Kılınç, E. (2023). Liderlik yaklaşımları ve öne çıkan liderler. Gazi Kitabevi.
• Maccoby, M. (2000). Narcissistic leaders: the incredible pros, the inevitable cons. Harv. Bus. Rev. 78, 68–78.
• Merriam, S. B. (2023). Nitel Araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskı) (S. Turan, Çev. Ed.). Nobel.
• Mousa, M., Abdelgaffar, H., Aboramadan, M., & Chaouali, W. (2020). Narcissistic leadership, employee silence, and organizational cynicism: a study of physicians in Egyptian Public Hospitals. International Journal of Public Administration, 1-10.
• O’Reilly, C. A., & Chatman, J. A. (2020). Transformational leader or narcissist? How grandiose narcissists can create and destroy organizations and institutions. California Management Review, 62(3), 5-27.
• Okçu, V., Ay, İ., Sevgi, M., & Burul, C. (2023). Relationship between school principals’ narcissistic leadership behaviors and teachers’ organizational trust and organizational cynicism levels (A path analysis). Research in Educational Administration & Leadership, 8(1), 43-86. https://doi.org/10.30828/ real.1024163
• Ouimet, G. (2010). Dynamics of narcissistic leadership in organizations: towards an integrated research model. Journal of Managerial Psychology, 25(7), 713-726.
• Özkaya, F., & Kazak, E. (2023). Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışlarının bireysel ve örgütsel etkileri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 11(2), 362-386.
• Patton, Q. P. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (2. Baskı). (M. Bütün, & S. B. Demir, Çev. Ed.). Pegem Akademi.
• Paulhus, D. L, & Williams, K. M. (2002). The dark triad of personality: narcissism, machiavellianism, and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36(6), 556-563.
• Paulhus, D. L., Buckels, E. E., Trapnell, P. D., & Jones, D. N. (2021). Screening for dark personalities: the short dark tetrad (SD4). European Journal of Psychological Assessment, 37(3), 208-222.
• Piwowar-Sulej, K., & Iqbal, Q. (2023). Leadership styles and sustainable performance: A systematic literature review. Journal of Cleaner Production, 382, 1-14.
• Raskin, R., & Terry, H. (1988). A principal-components analysis of the narcissistic personality inventory and further evidence of its construct validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890-902.
• Rosenthal, S. A., & Pittinsky, T. L. (2006). Narcissistic leadership. The Leadership Quarterly, 17(6), 617-633.
• Selvi, K. (2018). Narsistik kişilik bozukluğunun, Adler’in aşağılık ve üstünlük kompleksleri açısından analizi: Bir olgu çalışması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 5(1), 1-20.
• Sur, Ö. (2010). Örgütsel sinizm: Eskişehir ili büro çalışanları üzerine bir alan araştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• TDK. (2024). Türk Dil Kurumu sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 10 Ocak 2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yağıcı, G., & Aydın-Küçük, B. (2022). The impact of narcissistic leadership style on individual outcomes: the role of job autonomy. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 44(1), 197-220.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin.