Recaizade Mahmut Ekrem ve Edebiyat Öğretimi

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 4, 339 - 349, 30.12.2019

Yasemin Uzun , Seçil Yüksel

https://doi.org/10.17244/eku.643851

Öz

Bu çalışmada öğretmenliğini hayatının her kademesine yayan, giyim-kuşam,
konuşma, hal ve tavırla, eğitime verdiği değerle ön plana çıkan Recaizade
Mahmut Ekrem’in Ta’lim-i Edebiyat (1911), Takdir-i Elhan (1886), Takrizat
(1898), Kudemadan Birkaç Şair (1887) adlı ders kitapları günümüz Türk Eğitim
sistemi açısından değerlendirilmiştir. Araştırmanın amacı, Recaizade Mahmut
Ekrem’in incelenen edebiyat ders kitaplarındaki strateji, yöntem ve teknikleri
günümüz eğitim sistemi ile karşılaştırıp tespit etmek ve ortaya çıkarmaktır.
Ta’lim-i Edebiyat, Mekteb-i Mülkiye’de öğretmenliği sırasında yazdığı edebiyat
ders kitabıdır. Takdir-i Elhan’ı, öğrencisi Menemenlizade Mehmet Tahir’in Elhan
adlı şiir kitabına yazdığı edebi eleştiriden yola çıkarak yazmıştır. Takrizat adlı
eseri Recaizade Mahmut Ekrem’e gönderilen, o dönemin genç şair ve yazarlarının
eserlerine yaptığı edebi eleştiri mektuplarından oluşmuştur. Kudemadan Birkaç
Şair adlı kitap ise edebiyat ders notlarıdır. Bu araştırmada nitel araştırma
yöntemlerinden, doküman analizi kullanılmıştır. 
İncelenen edebiyat ders kitapları, günümüz eğitim sistemi ile
karşılaştırıldığında, benzerlik gösteren eğitim strateji, yöntem ve teknikleri
ile eğitim ilkelerini barındırmaktadır. Diğer disiplinlerle ilişki kurma, hedef
kitleye görelik, hayatilik, yakından uzağa, kolaydan zora, buluş yolu ile
öğrenme stratejisi, tümevarım, örneklendirme (tanık gösterme), soru-cevap
şeklindeki günümüz eğitim sisteminin eğitim ilke, strateji, yöntem ve
tekniklerine dair örnekler tespit edilmiştir. Bu benzerliklerin Tanzimat
döneminde görülmesi ise ayrıca önem taşımaktadır. Edebiyat öğretiminin Tanzimat
döneminde batılı yöntem ve tekniklere göre yapıldığı tespit edilmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Edebiyat öğretimi, Recaizade Mahmut Ekrem, Öğretim stratejileri, Teknik ve yöntem, Recaizade Mahmut Ekrem

Kaynakça

• Arseven, T. (2008). Her güzel şey şiirdir: Takdir-i Elhan metin-inceleme. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Bolayır, A. E. (1921). Recaizade Mahmut Ekrem Bey: Hayatı ve asarı. İstanbul: Evkaf-ı İslamiyye Matbaası.
• Özgül, M. K. (2007). Hatıralar – Ali Ekrem Bolayır. Ankara: Hece Yayınları.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (3. baskı). Trabzon: Pegem A Yayıncılık.
• Duman, M. A. (2014). Bilge Cato’nun retorik algısındaki Hellenistik baskıdan Recâizâde Mahmut Ekrem’in belagat ilmi çehresinde yaptığı yeniliklere yahut medeniyetlerin medar-ı iftiharları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 197-210.
• Ekrem, R. M. (1886). Takdir-i Elhan. İstanbul: Dersaadet, Mahmud Bey Matba’ası.
• Ekrem, R. M. (1887). Kudemadan birkaç şair. İstanbul: Taş baskı.
• Ekrem, R. M. (1898). Takrizat. İstanbul: Alem Matba’ası.
• Ekrem, R. M. (1911). Ta’lim-i Edebiyat. İstanbul: Mihran Matbaası.
• Kaplan, M. (2007). Tevfik Fikret – devir, şahsiyet, eser. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Okay, O. (2005). Batılılaşma devri Türk edebiyatı. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tansel, F. A. (1953). Muallim Naci ile Recaizade Ekrem arasındaki münakaşalar ve bu münakaşaların sebep olduğu edebi hadiseler. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 10, 159-200.
• Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. (2010). (1. Baskı. Cilt. 2. s. 1169). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tekşan, K., & Yüksel, S. (2010). Recaizade Mahmut Ekrem’in edebiyat öğretimindeki önemi. Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu II (ss. 831-836). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Tosun, H. (2010). Ali Ekrem Bolayır’ın Namık Kemal ve Recaizade Mahmut Ekrem hakkındaki görüşleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Türk Dünyası Ortak Edebiyatı-Türk Dünyası Edebiyat Tarihi. (2006). (1. Baskı. Cilt. 7). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Türk Dünyası Ortak Edebiyatı-Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. (2003). (2. Baskı. Cilt. 3). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.