Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Anlam Yapıları Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2016, , 1324 - 1342, 23.12.2016

Sezgin Demir , Ahmet Turan Sinan

https://doi.org/10.17556/jef.06998

Cited By: 7

Öz

Bu araştırmanın amacı; 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin sözcük ve tümce anlam bilimi ile edim bilim açısından yapısına ilişkin öğretmen görüşlerini; bu metinlerin Türkçe programı ile uygunluğunu belirlemektir. Bu noktada Malatya ilindeki beş eğitim bölgesinden seçilen 15 ortaokulda 30 Türkçe öğretmeninin görüşlerine başvurulmuştur. Okullar belirlenirken sosyoekonomik yapı farkı gözetilmiş ve her bölgeden sosyoekonomik açıdan alt, orta ve üst olmak üzere üçer okul seçilerek beş eğitim bölgesinde toplam 15 ortaokulda araştırma gerçekleştirilmiştir. Bunun için nitel desende oluşturulmuş yarı yapılandırılmış 6 maddelik bir ölçek hazırlanmış ve hazırlanan ölçek ile öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Öğretmenlerin görüşleri araştırmacı tarafından bilgisayar ortamına aktarılmış ve NVivo programında içerik analizi yapılarak ders kitaplarının anlam yapılarına ilişkin Türkçe öğretmenlerinin görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırma, ana dili eğitiminde kullanılan en önemli materyallerden biri olan ders kitaplarındaki metinlerin anlam yapılarının sözcük, tümce ve sözce boyutlarında belirli bir çerçeve belirlemesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Anlam, anlam bilimi; ders kitabı; Türkçe eğitimi.

Kaynakça

• Adalar, D. (2005). Arapça ve Türkçe ders kitaplarındaki “yardımlaşma” ve “arkadaşlık” konulu metinlerin karşılaştırılması: bir eşdizimsel örüntüleme çözümlemesi örneği. Tömer Dil Dergisi, Sayı:129 / Temmuz-Ağustos-Eylül, Ankara, s.63-84.
• Akerson, F. E. (2005). Göstergebilime Giriş. Multilingual: İstanbul.
• Aksan, D. (1980). Sözcükbilim. Dilbilim ve dilbilgisi konuşmaları I, Ankara TDK, s. 51-74.
• Aksan, D. (2001). Türkiye Türkçesinin Dünü, Bugünü, Yarını. Bilgi Yayınevi: Ankara.
• Akyol, H. (2008). Yeni Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemler. Kök Yayıncılık: Ankara.
• Aslan, C. (2006a). Türkçe ders kitaplarında “Türkçe olmayan sözcükler”in kullanımı üzerine bir inceleme. Dil Dergisi, Sayı: 133, s. 7-20.
• Aslan, C. (2006b). Yazınsal Nitelikli Çocuk Kitaplarının Çocuğun Okuduğunu Anlama ve Yazılı Anlatım Becerilerine Etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Coşkun, E. ve Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 5, Sayı 10, s. 59-74.
• Canlı, S. (2015). Türkçe ders kitaplarına seçilecek metinlerin belirlenmesinde çocuğa görelik ilkesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 1(1), Nisan 2015, s. 98-123.
• Coşkun, Y. D. (2013). Türkçe ders kitaplarının pısa sınavı okuma ölçütleri açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 13, Sayı 26, Haziran 2013, s. 22-43.
• Demirel, Ş. (2009). Metinlerle Çocuk Edebiyatı. Data Yayınları: Elazığ.
• Göçer, A. (2008). İlköğretim Türkçe ders kitaplarının ölçme ve değerlendirme açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.11, s.197-210.
• Güneyli, A. (2010). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin sözcüksel görünümü. Hakan Ülper (Editör). Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri, Pegem Akademi: Ankara.
• Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, s. 594-626.
• Lakoff, G. ve Johnson, M. (2010). Metaforlar Hayat Anlam ve Dil. (Çev. Gökhan Yavuz Demir). Paradigma Yayıncılık: İstanbul.
• Marshall, J. (1994). Anadili ve Yazın Öğretimi. (Çev. Cahit Külebi). Çağdaş: İstanbul.
• Özbay, M. (2003). Türkçe öğretiminde hedef-araç ilişkisinin ders kitabı örneğinde değerlendirilmesi. TÜBAR-XIII-/2003-Bahar, s. 59-69.
• Özdemir, E. (1983). Anadili öğretimi. http://turkoloji.cu.edu.tr/dılbılım/emin_ozdemir_anadili_ogretimi.pdf 14.10.2010 tarihli erişim.
• Pehlivan, A. (2003). Türkçe kitaplarında sözcük dağarcığını geliştirme sorunu ve çözüm yolları. Dil Dergisi, Sayı: 122, s. 84-94.
• Saussure, F. D. (2001). Genel Dilbilim Dersleri. (Çev. Berke Vardar). Multilingual: İstanbul.
• Solak, M. ve Yaylı, D. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarının türler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Cilt 2, Sayı 9, s. 444-453.
• Şen, Ü. (2008), Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilettiği değerler açısından incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, Volume 1/5, Fall 2008, s. 763-779.
• Ülper, H. ve Karagül, S. (2010). Özetleme becerisinin kazandırılmasına yönelik etkinlikler: Ders kitapları temelinde bir araştırma. III. Uluslararası Türkçe Eğitimi Kurultayı Bildirileri 1-3 Temmuz 2010 içinde. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, DEDAM.
• Ülper, H. ve Yalınkılıç, K. (2010). Son iki Türkçe programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Summer, Volume: 3 Issue: 12, s. 449-461.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimler Sözlüğü. Multilingual: İstanbul.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe Öğretim Yöntemleri; Yeni Yaklaşımlar. Akçağ: Ankara.
• Yalçın, A. ve Aytaş, G. (2008). Çocuk Edebiyatı. Akçağ: Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınları: Ankara.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama / Journal of Theory and Practice in Education, 3 (1), s. 87-101.