An Investigation of Early Literacy Practices With Children With Hearing Impairment in Preschool Period

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 4, 620 - 635, 31.12.2024

Özlem Aslan Bağcı , İsmail Erkin Köse , Aleyna Aksoy , Necmiye Hilal Ekmekçi , Selva Topal

https://doi.org/10.17556/erziefd.1545008

Öz

This study examines the practices of developing early literacy skills in children with hearing impairment in the preschool period. The research was designed as a case study, and data were collected using a semi-structured interview and observation form. The study group consisted of eight preschool and eight special education teachers. The data were analyzed using an inductive content analysis method. The results revealed that the teachers who participated in the study focused on primary school preparation when defining early literacy and emphasized the need for prerequisite knowledge, skills, and experiences to develop early literacy. It was concluded that in the activities of developing early literacy skills for children with hearing impairment, teachers mostly used books for interactive book reading. The study results were discussed in line with the literature, and recommendations were made for conducting awareness studies on early literacy skills of children with hearing impairment, conducting awareness-raising studies for families for the early deviceization of these children, and for future research.

Anahtar Kelimeler

child with hearing impairment, special education, early literacy skills, preschool period, case study

Proje Numarası

1919B012302646

Okul Öncesi Dönemde İşitme Yetersizliği Olan Çocuklarla Yapılan Erken Okuryazarlık Uygulamalarının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi dönemde işitme yetersizliği olan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesindeki uygulamaları incelemektir. Araştırma durum çalışması olarak desenlenmiş, veriler yarı yapılandırılmış görüşme ve gözlem formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 8 okul öncesi, 8 özel eğitim öğretmeni oluşturmaktadır. Veriler tümevarımsal bir yaklaşımla içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak araştırmaya katılan öğretmenler erken okuryazarlığı tanımlarken ilkokula hazırlanmaya odaklanmışlardır. Öğretmenler erken okuryazarlığın gelişimi için önkoşul bilgi, beceri ve yaşantılara sahip olunması gerektiğini vurgulamışlardır. İşitme yetersizliği olan çocuklara erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesi etkinliklerinde öğretmenlerin daha çok kitapları kullanarak etkileşimli kitap okuma yaptıkları sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın sonuçları alanyazın doğrultusunda tartışılarak işitme yetersizliği olan çocuklarının erken okuryazarlık becerileri ile ilgili farkındalık çalışmalarının yapılması, bu çocukların erken cihazlandırılması için ailelere yönelik biliçlendirilme çalışmalarının yapılması ve ileriki araştırmalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

işitme yetersizliği olan çocuk, özel eğitim, erken okuryazarlık becerileri, okul öncesi dönem, durum çalışması

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu, çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davranıldığını, Etik Kurul izinlerinin alındığını sorumlu yazar olarak taahhüt ederim.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012302646

Teşekkür

Bu araştırmada yazarlar TÜBİTAK ve çalışmaya görüşleri ile katkı sağlayan öğretmenlere teşekkür ederler.

Kaynakça

• Anthony, J. L., & Francis, D. J. (2005). Development of phonological awareness. Current Directions in Psychological Science, 14(5), 255-259. http://dx.doi.org/10.1111/j.0963-7214.2005.00376.x
• Aslan-Bağcı, Ö., & Sarı, H. (2024). İşitme engelli öğrencilerle çalışan öğretmenlerin mesleki yeterliliklerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 25(1), 93-110. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1153895
• Atlar, H., & Uzuner, Y. (2018). Examining the emergent literacy experiences of a preschool child with hearing loss. Journal of Qualitative Research in Education, 6(1), 54-89. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c1s3m
• Bennett-Armistead, V. S., Duke, N. K., & Moses, A. M. (2005). Literacy and the youngest learner best practices for educators of children from birth to 5. USA: Scholastic Inc.
• Bracken, S.S., & Fischel, J.E. (2008). Family reading behavior and early literacy skills in preschool children from low-ıncome backgrounds. Early Educatıon And Development, 19(1), 45-67.
• Briggle, S. J. (2005). Language and literacy development in children who are deaf or hearing ımpaired 68. Kappa Delta Pi Record, 41(2), 68-71. https://doi.org/10.1080/00228958.2005.10532047
• Cabell, S. Q., Justice, L. M., Konold, T. R. & McGinty, A. S. (2011). Profiles of emergent literacy skills among preschool children who are at risk for academic difficulties. Early Childhood Research Quarterly, 26, 1- 14. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2010.05.003
• Campbell-Hicks, R. (2016). Early literacy programmes in public libraries: Best practice. The Australian Library Journal, 65(2), 121-129. https://doi.org/10.1080/00049670.2016.1121770
• Creswell, J. (2002). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice Hall.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry& Research Design: Choosing among Five Approaches (2. edition). USA: SAGE Publications.
• Çakıcı, B., Çetiner, E., Efecan, E., Yirik, E., & Uyanık, G. (2022). Ülkemizde 2000-2021 yılları arasında yayınlanan erken okuryazarlık ile ilgili makalelerin incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(2), 447-468. https://doi.org/10.51725/etad.1129112
• Satı-Çalış, E. S. & Feyman Gök, N. (2020). 2010-2019 yılları arasında erken okuryazarlık alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(2), 152-167. https://doi.org/10.35233/oyea.765181
• Dammeyer, J. (2014). Literacy skills among deaf and hard of hearing students and students with cochlear ımplants in bilingual/bicultural education. Deafness & Education International, 16(2), 108-119. https://doi.org/10.1179/1557069X13Y.0000000030
• Deliveli, K. (2020). İşitme engelli öğrencilere sunulan eğitim hizmetlerinin değerlendirilmesine ilişkin nitel bir araştırma. SDU International Journal of Educational Studies, 7(1), 26-44. https://doi.org/10.33710/sduijes.609666
• Deretarla Gül, E., & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33-51.
• Dodici, B. J., Draper, D. C., & Peterson, C. A. (2003). Early parent-child interactions and early literacy development. Topics in Early Childhood Special Education, 23(3), 124-136. https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/02711214030230030301
• Easterbrooks, S. R., Lederberg, A. R., Miller, E. M., Bergeron, J. P., & Connor, C. M. (2008). Emergent literacy skills during early childhood in children with hearing loss: Strengths and weaknesses. The Volta Review, 108(2), 91–114. https://doi.org/10.17955/tvr.108.2.608
• Ergül, C., Dolunay Sarıca, A. & Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma: dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(2), 193-204.
• Ergül, C., Kılıç-Tülü, B., Demir, E., Akoğlu, G., Ökcün-Akçamuş, M. Ç., & Bahap-Kudret, Z. (2020). Anne eğitim düzeyi, sözcük bilgisi ve sesbilgisel farkındalık becerilerinde bir risk faktörü mü? Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(4), 711-735.
• Ertürk Kara, H. G. & Filikci, B. (2022). Erken çocukluk döneminde okuma yazmaya yönelik motor becerilerin değerlendirilmesi: motor skills rating scale Türkçe’ye uyarlama çalışması. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 26-39. DOI: http://ihead.aksaray.edu.tr/en/pub/ihead/article/1055160
• Griffin, E.A. & Morrison, F.J. (1997) The unique contribution of home literacy environment to differences in early literacy skills. Early Child Development and Care, 127(1), 233-243.
• Hallahan, D. P., & Kauffman, J. M. (2003). Exceptional learners: ıntroduction to special education (9. baskı). Londra: pearson education. Hard of hearing children: Alternative frameworks”. Psychology, 7, 510-522.
• Harmandar, D. & Arıkan, A. (2020). Erken okuryazarlık becerilerine yönelik dil destek çalışmalarında ailelerin tercihleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1183-1203. https://doi.org/10.16916/aded.774896
• Hisrich, K. & Blanchard, J. (2009) Digital media and emergent literacy. Computers in the Schools, 26(4), 240-255.
• Maureen, I. Y., Meij, H. V. D. & Jong, T. D. (2022) Evaluating storytelling activities for early literacy development, International Journal of Early Years Education, 30(4), 679-696.
• Işıtan, S., Saçkes, M. & Biber, K. (2020). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 284-298.
• İşlek, S. & Turan, F. (2023). Erken okuryazarlık müdahalesinde yazıyı referans gösterme stratejisinin kullanımı, Trakya Eğitim Dergisi, 13(1), 128-140. https://doi.org/10.24315/tred.1012196
• Justice L.M., & Ezell, K.E. (2001). Word and print awarenss in 4- year- old children. Child Language Teaching and Therapy, 17(3),207-225.
• Kahraman Evrenkaya, N., & Ergül, C. (2022). An examination of the early literacy skills of five- to six-year-old children who are deaf and hard of hearing. Deafness & Education International, 25(3), 160–181. https://doi.org/10.1080/14643154.2022.2145658
• Karaahmetoğlu, B. & Turan, F. F. (2020). Gelişimsel yetersizliği olan ve normal gelişen çocukların ailelerinin erken okuryazarlığa ilişkin inançları ile erken okuryazarlık ev ortamının incelenmesi. Hacettepe Ünıversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 243-253.
• Karaman, G., & Aytar, A.G. (2016). Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın (EOBDA) geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 516-541. http://dx.doi.org/10.17860/efd.02080.
• Karasu, H. P. (2020) Development of emergent literacy skills of a child with hearing loss: a longitudinal case study. Educational Studies, 46(5), 513-531. https://doi.org/10.1080/03055698.2020.1745623
• Kargın, T., Güldenoğlu, B., & Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 61-87. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.299868
• Laçin, E. (2023). A teacher‐ımplemented shared‐reading ıntervention to promote early literacy skills of preschoolers children in Turkey. Reading Psychology, 44(6), 589-603, https://doi.org/10.1080/02702711.2023.2179142
• Lenhart, J., Sebastian P. Suggate & Lenhard, W. (2022). Shared- reading onset and emergent literacy development. Early Education and Development, 33(4), 589-607, https://doi.org/10.1080/10409289.2021.1915651
• Lonigan, C. J., Allan, N. P., & Lerner, M. D. (2011). Assessment of preschool early literacy skills: linking children's educational needs with empirically supported ınstructional activities. Psychology İn The Schools, 48(5), 488–501. https://doi.org/10.1002/pits.20569
• Malakoff, M. E. (1988). “The effect of language of instruction on reasoning in bilingual children”. Applied Psycholinguistics, 9(1), 17–38. https://psycnet.apa.org/doi/10.1017/S0142716400000436
• McKenney, S., & Bradley, B. (2015). Assessing teacher beliefs about early literacy curriculum implementation. Early Child Development and Care, 186(9), 1415–1428. https://doi.org/10.1080/03004430.2015.1096784
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama için Bir Rehber (3. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), (2024). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: MEB. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/guncellenenokuloncesiegitimprogrami.pdf
• Nassrallah, F., Fitzpatrick, E. M., Whittingham, J., Sun, H., Na, E. & Grandpierre, V. (2020). A descriptive study of language and literacy skills of early school-aged children with unilateral and mild to moderate bilateral hearing loss. Deafness & Education International, 22(1), 74-92.
• Neuman, W. L., & Robson, K. (2014). Basics of social research. Toronto: Pearson Canada
• Nittrouer, S., Caldwell, A., Lowenstein, J. H., Tarr, E., & Holloman, C. (2012). Emergent literacy in kindergartners with cochlear implants. Ear and Hearing, 33(6), 683–697. https://doi.org/10. 1097/AUD.0b013e318258c98e
• Paul, P. (2001). Language and deafness (3rd ed.). San Diego, CA: Singular Publishing Group.
• Piştav-Akmeşe, P., & Sezgin Küçük, D. (2022). “İşitme kayıplı çocuklarda erken okuryazarlık becerileri”. Turkish Journal of Audiology Hearing Research, 5(1), 18−23.
• Piştav-Akmeşe, P., Sezgin, D. & Öğüt, F. (2019). Investigation of early literacy skills in preschool children with deaf and hard of hearing. Internatıonal Electronıc Journal Of Elementary Educatıon, 12(2), 137-143. Retrieved from https://www.iejee.com/index.php/IEJEE/article/view/916
• Rohde, L. (2015). The comprehensive emergent literacy model: early literacy in context. Sage Open, 5(1). https://doi.org/10.1177/2158244015577664
• Roskos, K. A., Christie, J. F., & Richgels, D. J. (2003). The essentials of early literacy instruction. Young Children, 58(2), 52-60.
• Runnion, E., & Gray, S. (2019). What clinicians need to know about early literacy development in children with hearing loss. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 50(1), 16–33. https://doi.org/10.1044/2018_LSHSS-18-0015
• Sánchez, S. & Alonso-CortÉS, M. D. (2012) Aprendizaje inicial de la lengua escrita: prácticas docentes y conocimientos de los alumnus. Cultura y Educación, 24(4), 387-400. https://doi.org/10.1174/113564012803998820
• Sarıkaya, E., & Uzuner, Y. (2013). İşitme engelli çocukların okuma-yazma öğrenmelerine ilişkin öğretmen görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 31-61. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.1s2m
• Senemoğlu, N. (1997). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ertem Matbaacılık, Ankara.
• Shamir, A., & Korat, O. (2007). Developing an educational e-book for fostering kindergarten children's emergent literacy. Computers in the Schools, 24(2), 125-143.
• Snow, C. E., Burns, M. S., & Griffin, P. 1998. Preventing Reading Difficulties in Young Children. Washington, DC: National Academies Press.
• Strickland, D. S., & Riley-Ayers, S. (2006). Early literacy: Policy and practice in the preschool years. Preschool Policy Brief, 10(4), 1-12.
• Svirsky, M. A., Robbins, A. M., Kirk, K. I., Pisoni, D. B., & Miyamoto, R. T. (2000). Language development in profoundly deaf children with cochlear implants. Psychological Science, 11(2), 153–158. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00231
• Tomblin, J. B., Harrison, M., Ambrose, S. E., Walker, E. A., Oleson, J. J., & Moeller, M. P. (2015). Language outcomes in young children with mild to severe hearing loss. Ear and Hearing, 36 (1), 76S–91S. https://doi.org/10.1097/AUD.0000000000000219
• Tutuk, T., & Melekoğlu, M. A. (2019). “İşitme yetersizliği olan öğrencilere kaynaştırma ortamlarında uygulanan akıcı okuma çalışmalarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1737-1759. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-582386
• Tutuk, T., & Melekoğlu, M. A. (2021). “İşitme yetersizliği olan öğrencilere yönelik işaret dili destekli okuma öğretimi müdahalelerinin kullanıldığı araştırmaların incelenmesi”. Social Sciences Research Journal, 10(4), 930-940.
• Uluğ, E. E. & Tekmen, B. (2023). A study on exploring preschool teacher practices and preferences in using early literacy activities. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 58, 100-116.
• Weadman, T., Serry, T. & Snow, P. C. (2023). Oral language and emergent literacy strategies used by australian early childhood teachers during shared book reading. Early Childhood Education Journal, 51, 1335–1348. https://doi.org/10.1007/s10643-022-01381-8
• Whitehurst, G. J. & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3), 848-872. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06247.x
• Yazıcı, E. & Kandır, A. (2018). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesine ilişkin çalışmaların incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38 (1), 101-135. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/36713/327932
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Xu, Y., Farver, J. A. M. & Krieg, A. (2017) The home environment and asian ımmigrant children’s early literacy skills. Parenting, 17(2), 104-123. https://doi.org/10.1080/15295192.2017.1304783
• Yoshinaga-Itano, C., & Apuzzo, M. L. (1998). The development of deaf and hard of hearing children identified early through the high-risk registry. American Annals of the Deaf, 143(5), 416–424. https://doi.org/10.1353/aad.2012.0118
• Yumus, M., & Turan, F. (2021). The impact of parent training intervention in early years: language and literacy development. International Journal of Early Years Education, 30(4), 697–713. https://doi.org/10.1080/09669760.2021.1933918
• Zupan, B. & Dempsey, L. (2013) Facilitating emergent literacy skills in children with hearing loss. Deafness & Education International, 15(3), 130-148. https://doi.org/10.1179/1557069X12Y.0000000018