Evaluation of the Relationship Between Nutrition Literacy and Obesity in Adult

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 3, 54 - 62, 30.09.2025

Kübra Şentürk , Turan Set

https://doi.org/10.59518/farabimedj.1634311

Öz

This study aimed to evaluate the relationship between nutrition literacy and obesity. Our research was a cross-sectional study conducted at the Department of Family Medicine, Faculty of Medicine, Karadeniz Technical University, between December 2023 and April 2024. A total of 328 patients aged 18-64 who applied to the Family Medicine Outpatient Clinic were included in the study. Participants were divided into two groups based on Body Mass Index (BMI)<30 and BMI≥30. A face-to-face questionnaire was administered, which included sociodemographic characteristics and the Evaluation Instrument of Nutrition Literacy on Adults (EINLA). In our study, the mean age of participants was 35.1±12.7 years, and the mean BMI was 29.2±6.9 kg/m2. Among the participants, 67.7% (n=222) were female, and 39.6% (n=130) were university graduates. When comparing the two groups (Group 1: BMI <30 and Group 2: BMI ≥30), there were statistically significant differences in age (p=0.000), marital status (p=0.000), number of children (p=0.000), educational status (p=0.000), and presence of chronic disease (p=0.000). When evaluating the scores obtained from the EINLA, the group with obesity had significantly lower rates of achieving adequate scores in the subdomains of food groups (p=0.004), portion sizes (p=0.03), and numeracy and food label reading (p=0.000), compared to the non-obese group. Our findings revealed that as BMI increases in adults, scores from the nutrition literacy assessment tool decrease, indicating that individuals with obesity have lower levels of nutrition literacy compared to those without obesity. As a result of our study, it was concluded that improving the nutrition literacy levels of individuals and the general population plays a significant role in the prevention of obesity.

Anahtar Kelimeler

Literacy , Nutrition , Obesity

Proje Numarası

2023/224 protokol numaralı

Erişkin Bireylerde Beslenme Okuryazarlığı ile Obezite İlişkisinin Değerlendirilmesi

Öz

Bu çalışmada beslenme okuryazarlığı ile obezite ilişkisinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamız; kesitsel nitelikte olup Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı’nda Aralık 2023 ile Nisan 2024 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışmaya Aile Hekimliği polikliniklerine başvuran 18-64 yaş arası 328 hasta alınmıştır. Katılımcılar Vücut Kitle İndeksi (VKİ)<30 ve VKİ≥30 olacak şekilde 2 gruba ayrılıp; katılımcılara sosyodemografik özellikleri ve Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı’nı (YBOYDA) içeren bir anket formu, yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulanmıştır. Çalışmamızda katılımcıların yaş ortalaması 35.1±12.7 yıl, VKİ ortalaması 29.2±6.9 kg/m2 idi. Katılımcıların %67.7’sini (n=222) kadınlar, %39.6’sını (n=130) üniversite mezunları oluşturmaktaydı. Gruplar (Grup 1: VKİ<30 ve Grup 2: VKİ≥30) karşılaştırıldığında; yaş (p=0.000), medeni durum (p=0.000), çocuk sayısı (p=0.000), eğitim durumu (p=0.000) ve kronik hastalık varlığı (p=0.000) açısından aralarında anlamlı fark vardı. Grupların YBOYDA’ndan aldıkları puanlar değerlendirildiğinde obez olan grubun besin grupları (p=0.004), porsiyon miktarları (p=0.03) ile sayısal okuryazarlık ve gıda etiketi okuma (p=0.000) altbölümlerinde diğer gruba göre yeterli puan alma oranları anlamlı derecede düşüktü. Çalışmamızda erişkinlerde VKİ arttıkça YBOYDA’dan alınan puanın azaldığı, obez olan bireylerde obez olmayanlara göre beslenme okur yazarlığı düzeyinin daha düşük olduğu saptanmıştır. Çalışmamızın neticesinde obezitenin önlenmesinde kişilerin ve toplumun beslenme okur yazarlığı seviyesinin arttırılmasının önemli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme , Obezite , Okuryazarlık

Etik Beyan

Bu çalışmanın yürütülebilmesi için Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesi Bilimsel Araştırmalar Etik Kurul Başkanlığı’ndan 2023/224 (14.12.2023) protokol numaralı etik kurul onayı alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir kurumdan finansal destek alınmamıştır.

Proje Numarası

2023/224 protokol numaralı

Kaynakça

• 1. Janić M, Janež A, El-Tanani M, Rizzo M. Obesity: Recent Advances and Future Perspectives. Biomedicines. 2025;13(2):368.
• 2. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 2019. Accessed July 1, 2024. https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/20190506163904-2019tbl_kilavuz5ccdcb9e5d.pdf?a=1
• 3. World Health Organization. Obesity and Overweight. Accessed July 9, 2024. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight
• 4. World Health Organization Regional Office for Europe. WHO European Regional Obesity Report 2022. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2022.
• 5. GBD 2019 Risk Factors Collaborators. Global burden of 87 risk factors in 204 countries and territories, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet. 2020;396(10258):1223-1249.
• 6. Okunogbe A, Nugent R, Spencer G, Powis J, Ralston J, Wilding J. Economic impacts of overweight and obesity: current and future estimates for 161 countries. BMJ Glob Health. 2022;7(9):e009773.
• 7. National Research Council (US) Committee on Diet and Health. Diet and health: Implications for reducing chronic disease risk. Washington (DC): National Academies Press (US); 1989.
• 8. Aronne LJ, Nelinson DS, Lillo JL. Obesity as a disease state: a new paradigm for diagnosis and treatment. Clin Cornerstone. 2009;9(4):9-29.
• 9. Racette SB, Deusinger SS, Deusinger RH. Obesity: overview of prevalence, etiology, and treatment. Phys Ther. 2003;83(3):276-288.
• 10. Yardım N, Çelikay N, Aykul F, Kelat EZ. Türkiye Beslenme Rehberi TUBER 2022. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü; 2022.
• 11. Aktaş N, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2016;20(2):146-153.
• 12. Cesur B, Koçoğlu G, Sümer H. Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA): the study of validity and reliability. Integr Food Nutr Metab. 2015;2(3):174-177.
• 13. Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston, MA: Pearson; 2013.
• 14. Özenoğlu A, Gün B, Karadeniz B, et al. Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığının sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar ve beden kütle indeksi ilişkisi. NWSA Academic Journals. 2021;16(1):1-18.
• 15. Kulak E, Berber B, Temel H, et al. Determination of type 2 diabetes risk levels in individuals applying to family medicine. Turk J Fam Pract. 2019;23(1):20-30.
• 16. Bektaş Y, Gültekin T, Akın G, Önal S. Obezitenin değerlendirilmesinde beden kütle indeksi ve biyoelektrik empedans metotlarının etkinliğinin karşılaştırılması. Anthropology. 2014;28:67-86.
• 17. Kaner G, Seremet Kürklü N, Tel Adıgüzel K, Bellikci Koyu E. Obesity prevalence and related risk factors in women who apply to nutrition and diet clinic in Izmir. Pamukkale Med J. 2017;10(3):250-257.
• 18. Çayır A, Atak N, Köse SK. Beslenme ve Diyet Kliniğine başvuranlarda obezite durumu ve etkili faktörlerin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2011;64(1):13-19.
• 19. Çın A, Akkan T, Dağdeviren M, Şengezer T, Altay M. Valuation of the relationship of health literacy and healthy eating attitude in obesity. Turk J Fam Pract. 2022;26(4):154-163.
• 20. Kozan EH. Fazla kilolu ve obez olan ve olmayan erişkin kadınların beslenme okuryazarlığı ve etkileyen faktörler [Yüksek Lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü; 2019.
• 21. Ünal E. Bursa ili merkez ilçelerindeki sağlıklı yaşam merkezlerinin obezite danışma birimlerini tercih eden bireylerin beden kitle indeksleri ile beslenme okuryazarlıkları düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Yüksek Lisans tezi]. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2018.
• 22. Kilpi F, Webber L, Musaigner A, et al. Alarming predictions for obesity and non-communicable diseases in the Middle East. Public Health Nutr. 2014;17(5):1078-1086.
• 23. Cinemre S. Beslenme danışma merkezine başvuran kadınların beslenme okuryazarlığının obezite ile ilişkisi [Yüksek Lisans tezi]. İstanbul: Haliç Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü; 2021.
• 24. Cesur B. Sivas İl Merkezi Yetişkin Nüfusta Beslenme Okuryazarlığı Durumu ve Yaşam Kalitesi ile İlişkisi [Doktora tezi]. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2014.
• 25. Topçu S, Torpil H. Kırsal kesimde yaşayan kadınların beslenme okuryazarlığının değerlendirilmesi. HÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2022;9(2):438-451.
• 26. İbiş R, Öztürk A. Üniversite öğrencilerinde beslenme okuryazarlığı durumu ve obezite ile ilişkisi: Yozgat örneği. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;12(2):700-712.
• 27. Kılıç G. Yetişkin kadınların beslenme okuryazarlığı durumlarının incelenmesi [Yüksek Lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; 2021.