Türkiye’nin Mikolojik Turizm Kapsamındaki Kaynak Potansiyelinin Değerlendirilmesi

Yıl 2022, , 106 - 121, 27.03.2022

Veli Ceylan , Çiğdem Muştu , Mehmet Sarıışık

https://doi.org/10.32572/guntad.962915

Öz

Mikolojik turizm, doğadan toplanan yabani mantarların gözlem, toplama ve tatma yoluyla incelenmesi ve biyokültürel miras olarak değerlendirilmesini sağlayan, doğa ile kültür arasında bağlantı kurulmasında etkin olan rekreasyonel bir faaliyettir. Bu araştırmanın temel amacı Türkiye’nin mikolojik turizm potansiyelini mercek altına almak ve dünya genelindeki benzer uygulamalarla karşılaştırmaktır. Araştırmada öncelikli olarak İspanya, İtalya, Fransa, ABD ve Kanada gibi ülkelerin mikolojik turizm faaliyetleri ele alınmıştır. Daha sonra Türkiye’deki mantar yetiştiriciliği, mantar toplayıcılığı ve mantar tüketiminin temel sebepleri ve mikolojik turizm potansiyeli değerlendirilmiştir. Ayrıca bu çalışmanın içerisinde Türkiye’de yabani ortamda yetişen 20 farklı mantar türü incelenmiştir. Elde edilen bilgiler sonucunda Türkiye’nin mikolojik kaynak bakımından zengin olduğu fakat bu kaynakları bahsi geçen ülkelerde olduğu gibi turizm amaçlı kullanamadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mikoloji, Mikolojik Turizm, Mantar Turizmi, Yenilebilir Yabani Mantarlar

An Assessment of Turkey's Mycological Tourism Resource Potential

Öz

Mycological tourism is a recreational activity that enables the examination of wild mushrooms collected from nature through observation, collection and tasting and their evaluation as a biocultural heritage and is effective in establishing a connection between nature and culture. The main purpose of this research is to examine the mycological tourism potential of Turkey and to compare it with similar applications around the world. In the research, mycological tourism activities of countries such as Spain, Italy, France, USA and Canada were discussed. Then, the main reasons of mushroom cultivation, mushroom picking and mushroom consumption in Turkey and mycological tourism potential of Turkey were evaluated. In addition, 20 different mushroom species growing in the wild in Turkey were examined in this research. As a result of the information obtained, it has been determined that Turkey is rich in mycological resources but cannot use these resources for tourism purposes as in the aforementioned countries.

Anahtar Kelimeler

Mycology, Mycological Tourism, Mushroom Tourism, Edible Wild Mushrooms

Kaynakça

• Acar, E. (2016). Sinop ve yöresi ağızlarında mantar adları. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 7-27.
• Akyüz, M. ve Kırbağ, S. (2007). Ülkemizde sebze ve meyvelerin yansıra alternatif besin kaynağı: yabani mantar (Pleurotus eryngii var. ferulae). Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 8(1), 26-36.
• Anonim. (2021a). Blue Band Brittlegill. [URL: https://bit.ly/3qiwUxC] (Erişim Tarihi: 12.02.2021).
• Anonim. (2021b). Mantar Turları. [URL: https://bit.ly/3tP29AE] (Erişim Tarihi: 16.05.2021).
• Anonim. (2021c). 14. İksir Doğa ve Mantar Şenliği. [URL: https://bit.ly/3FhG4Bo] (Erişim Tarihi: 04.10.2021).
• Arnolds E. (2010). The fate of hydnoid fungi in The Netherlands and Northwestern Europe. Fungal Ecology, 3(2), 81–88
• Arslan, M., Hüseyin, K., Murat, K., Yılmaz, T., Taner, O. Coşkun, K. ve Hilesiz, H. (2012). Yenilebilir yabani mantar ticaretinde toplayıcı ve aracıların rolü: İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü örneği. Turkish Journal of Forest Science, 5(1), 165-186.
• Bekar, A., Kocatürk, E. ve Sürücü, Ç. (2017). Gastronomi festivallerinin algılanan destinasyon imajına ve tekrar ziyaret etme niyetine etkisi: Fethiye Yeşilüzümlü ve yöresi kuzugöbeği mantar festivali örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(2), 28-36.
• Bessette A. E., Roody W. C. ve Bessette A. R. (2000). North American Boletes. Syracuse, New York: Syracuse University Press.
• Borkar, P., Doshi, A. and Navathe, S. (2015). Mushroom diversity of Konkan region of Maharashtra, India. Journal of Threatened Taxa, 7(10), 7625–7640.
• Cheung, P. C. K. (2013). Mini-review on edible mushrooms as source of dietary fiber: Preparation and health benefits. Food Science and Human Wellness, 2(3-4), 162–166.
• Civelek, M., Dalgın, T., Çeken, H. ve Ekiztepe, B. (2013), Menemen yöresinde agro-turizm potansiyelinin değerlendirilmesi. International Journal of Social and Economic Sciences, 3(2), 1-7.
• Czerniawski, W., Górszczyk, A. ve Rutkowski, R. (2019). Wodnicha marcowa hygrophorus marzuolus– nowy gatunek w mykobiocie polski. Przegląd Przyrodniczy, 3, 85-90.
• Çoban, Ö. ve Karakuş, Y. (2019), Doğa Temelli Alternatif Turizm Türleri. Aydın ve Eren (Ed.) içinde, Alternatif Turizm (s. 101-126). Ankara: Detay Yayıncılık.
• De Castro S. (2009). Micoturismo: Enquadramento Estratégico Em Áreas Protegidas, (Tesis Doctoral). Portugal. Universidad de Técnica de Lisboa.
• De Frutos, P., Martínez-Peña F. ve Esteban- Laleona, S. (2011). El turismo micológico como fuente de ingresos y empleo en el medio rural. El caso de Castilla y León. Estudios de Economía Aplicada, 29(1), 279-307.
• Del Conte, A. ve Læssøe, T. (2008). The Edible Mushroom Book. New York: DK Publishing.
• Egresi, I. (2016). Tourism And Sustainability in Turkey: Negative Impact of Mass Tourism Development. Egresi (Ed.) içinde, Alternative Tourism in Turkey: Role, Potential Development and Sustainability (s. 35- 56). Cham: Springer.
• Erdem, Y. (2018). Mantar Avcısının El Kitabı. Bafra, Samsun.
• Eren, E. ve Pekşen, A. (2016). Türkiye'de kültür mantarı sektörünün durumu ve geleceğine bakış. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 4(3), 189-196.
• Eren, E., Pekşan, A. (2019). Türkiye’de kültür mantarı üretimi ve teknolojik gelişmeler. Mantar Dergisi, 10(3), 225-233.
• Eren, R, Süren, T. ve Kızıleli, M. (2017), Gastronomik açıdan Türkiye’de yenilebilir yabani mantarlar üzerine kavramsal bir değerlendirme. Turizm Akademik Dergisi, 4(2), 77-89.
• Frutos-Madrazo, P., Martínez-Peña, F. ve Esteban-Laleona, S. (2012). Edible wild mushroom tourism as a source of income and employment in rural areas. The case of Castilla y León. Forest Systems, 21(1): 81-98.
• Garrod, B., Wornell, R. ve Youell, R. (2006). Re-conceptualising rural resources as countryside capital: The case of rural tourism. Journal of Rural Studies, 22(1), 117-128.
• Garth, G. ve Every, M. (2021). 12 Tips for Finding More Morel Mushrooms This Spring. [URL: https://bit.ly/3dp7IR0] (Erişim Tarihi: 29.06.2021).
• Güleç, N. (2019). Ülkemizin en değerli mantarları hangileri? Mantar ararken hangi rotaları takip etmelisiniz? [URL: https://bit.ly/3owlRlA] (Erişim Tarihi: 03.10.2021).
• Hilal, A. (2018). Yenilebilen yabani mantar Morchella esculenta (L.) Pers.’nın besinsel kalitesi ve biyoaktif özelliklerinin değerlendirilmesi. Mantar Dergisi, 9(2), 95-105.
• Jarvis M. C., Miller A. M., Sheahan J., Ploetz K., Ploetz J., Watson R. R., Ruiz M. P., Villapan C. A., Alvarado J. G., Ramirez A. L. ve Orr, B. (2004). Edible wild mushrooms of the Cofre de Perote region, Veracruz, Mexico: An ethnomycological study of common names and uses. Economic Botany, 58, 111–115.
• Jiménez-Ruiz, A., Thomé-Ortiz, H., Espinoza-Ortega, A. ve Bordi, I.V. (2017). Recreational use of wild edible mushrooms: mycological tourism in the world with an emphasis on Mexico. Bosque (Valdivia), 38(3): 447-456.
• Jiménez-Ruiz, A.E., Thomé-Ortiz, H. ve Burrola Aguilar, C. (2016). Patrimonio biocultural, turismo micológico y etnoconocimiento. Revista El Periplo Sustentable, 29(30), 180-205.
• Kalac, P. (2013). A review of chemical composition and nutritional value of wildgrowing and cultivated mushrooms. Journal of the Science of Food and Agriculture, 93, 209–218.
• Kasalak, M.A. ve Akıncı, Z. (2016). Sürdürülebilir Turizm Yönetimi Açısından Özel İlgi Turizminin Yeri ve Önemi. ÇATALHÖYÜK Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 161‐182.
• Kılıç, B. ve Kurnaz, A. (2010), Alternatif turizm ve ürün çeşitliliği oluşturmada ekolojik çiftlikler: Pastoral Vadi Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2(4), 39-56.
• Kibar, B. (2015). Iğdır ili mantar tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 9-16.
• Kibar, B. (2016). Farklı yetiştirme ortamlarının Pleurotus eryngii mantarının gelişimi ve verimi üzerine etkileri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 2(1), 1-9.
• Kirk P. M., Cannon P. F., Minter D. W., Stalpers J. A. (2008). Dictionary of the Fungi (10th ed.). Wallingford, UK: CAB International.
• Knight, D.M. (2014). Mushrooms, knowledge exchange and polytemporality in Kalloni, Greek Macedonia. Food, Culture and Society, 17(2), 183-201.
• Korkmaz, C. ve Türkoğlu, A. (2016). Establishment of truffiere, management and harvest. Mugla Journal of Scienceand Technology, Special Issue, 11-12.
• Köroğlu, Ö. ve Karaman S. (2014). Doğaya dayalı turizm faaliyetlerinin gelişiminde toplum temelli doğal kaynak yönetiminin önemi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16(26), 95-106.
• Lázaro García, A. (2008). El aprovechamiento micológico como vía de desarrollo rural en España: las facetas comercial y recreativa. Anales de Geografía, 28(2), 111-136.
• Lin, W. C. ve Lee, T. T. (2021). The Laetiporus sulphureus Fermented Product Enhances the Antioxidant Status, Intestinal Tight Junction, and Morphology of Broiler Chickens. Animals, 11(1), 149.
• Martínez Garrido, E., Sánchez Urrea, J., Torija Santos, R. ve Vega Borjabad, J.A. (2010). Turismo Micológico Y Desarrollo Sostenible Del Medio Rural En Soria. XII Coloquio de Geografía del Turismo, Ocio y Recreación / Asociación de Geógrafos Españoles, Colmenarejo (Madrid), 17-19 Junio, pp. 335-351.
• Martínez-Peña, F., Giner-García, M., Lucas-Santolaya, J.A. (2003). Propuesta Para La Regulación Del Aprovechamiento Micológico En Montes De Utilidad Pública De La Zona De Pinares De Almazán (Soria). Actas del I Congreso Nacional de Micología Forestal Aplicada, Soria, 7-9 Mayo, pp. 9.
• Mclain, R.J. (2008). Constructing a wild mushroom panopticon: the extension of nation–state control over the Forest Understory in Oregon, USA. Economic Botany, 62(3), 343-355.
• Metin, İ., Güngör, H. ve Çolak, Ö. F. (2013). Ülkemizdeki bazı mantar ve mantar ürünlerinin dış ticareti üzerine bir araştırma ve küresel pazarlanmasına yönelik öneriler. Mantar Dergisi, 4(2), 1-9. Micosylva. (2013). Red De Parques Micosylva. [URL: https://bit.ly/3zmIQ5x] (Erişim Tarihi: 18.04.2021).
• Pedraja-Lombilla, S. (2014). Tricholoma caligatum. YESCA, 26, 106-106.
• Phillips, R. (2006). Mushrooms. London: Pan MacMillan.
• Phillips, R. (2010). Mushrooms and Other Fungi of North America. Buffalo, NY: Firefly Books.
• Ruán-Soto, F., Garibay-Orijel, R. ve Cifuentes, J. (2004). Conocimiento micológico tradicional en la planicie costera del Golfo de México. Revista Mexicana de Micología, 19, 57-70.
• Ruiz, A. E. J. ve Adie, B. A. (2020). The case of San Juan Atzingo, Mexico. The Routledge Handbook of Community Based Tourism Management: Concepts, Issues & Implications, 183.
• Saka, A. K., İslam, A. ve Pekşen, A. (2017). Trüf mantarı yetiştiriciliği. Akademik Ziraat Dergisi, 6, 329-334.
• Sánchez, C. (2010). Cultivation of Pleurotus ostreatus and other edible mushrooms. Applied microbiology and biotechnology, 85(5), 1321-1337.
• Scottish Fungi (2014). Grampiam Fungus Group, Newsletter Nó 18. [URL: https://bit.ly/2SPN0Tg] (Erişim Tarihi: 18.04.2021).
• Sesli, E., Asan, A. ve Selçuk, F. (2020). Türkiye Mantarları Listesi. İstanbul: ANG Vakfı Yayınları.
• Taşkın, H. ve Büyüklaca, S. (2012). Kuzugöbeği mantarı (Morchella spp.)’nın Türkiye’deki bölgesel yayılımı. Alatarım, 11(1), 19-24
• Terra Fleurs. (2021). Overview: Mushroom Hunting Tours. [URL: https://terra-fleurs.com/seasonal-mushroom-hunting-tours] (Erişim Tarihi: 29.06.2021).
• Thome-Ortız, H. (2016). Turismo rural y sustentabilidad. El caso del turismo micológico en el Estado de México. En carreño-meléndez, f., vázquez-gonzález, a.y. Ambiente y patrimonio cultural. México: UAEM, p.43-71.
• Vantomme, P. (2003). Setas silvestres comestibles de los bosques de la región pacífica noroccidental de América: un producto forestal no maderero rentable. UNASYLVA (FAO), 54(212), 46-47.
• Velázquez Chena, L.R. (2007), El camino de la especialización (turismo rural). Actualidad Leader, 36, 20-21. Yilmaz, A., Yildiz, S., Yildirim, İ. ve Aydin, A. (2016). Trabzon’da mantar tüketimi ve tüketim alışkanlıklarının belirlenmesi. Mantar Dergisi, 7(2), 135-142.
• Yilmaz, H. Ç. ve Bengü, A. Ş. (2008). Ege Bölgesi, Uşak ilindeki yenilebilir bazı Lactarius türlerinin L. deliciosus, L. deterrimus, L. salmonicolor, L. sanguifluus, L. semisanguifluus yağ asitleri ve mineral profillerinin incelenmesi. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 11(1), 95-104.
• Zhang, M., Cui, S. W., Cheung, P. C. K. ve Wang, Q. (2007), Antitumor polysaccharides from mushrooms: a review on their isolation process, structural characteristics and antitumor activity. Trends Food Science & Technology, 18(1), 4-19.