Ortaöğretim Kurumlarında Yürütülen Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Öğrenci Gözüyle Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 14, 76 - 90, 15.08.2023

Esra Özay Köse Şeyda Gül

https://doi.org/10.21733/ibad.1192259

Öz

Bu çalışmanın amacı, liselerde yürütülen rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin genel durumunu öğrenci bakış açısıyla incelemektir. Çalışmada veri toplama aracı olarak daha önce farklı bir araştırmacı tarafından geliştirilen Okul Rehberlik Hizmetleri Ölçeği’ nden yararlanılmıştır. Türkiye’nin doğusunda bulunan bir il merkezinden uygun örnekleme yöntemi ile belirlenmiş ortaöğretim kurumlarındaki toplam 868 öğrenciden toplanan veriler SPSS 20.0 istatistik programında analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda ölçeğin geneline ait öğrenci görüşlerinin orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Bulgular alt boyutlara göre değerlendirildiğinde ise “psikolojik danışma hizmetleri”, “bilgi toplama ve yayma hizmetleri”, “yöneltme ve yerleştirme hizmetleri” ve “müşavirlik (konsültasyon) hizmetleri” boyutlarına orta düzeyde katılırken “oryantasyon hizmetleri”, “bireyi tanıma hizmetleri”, “izleme hizmetleri”, “çevre-veli ilişkileri hizmetleri” ve “araştırma ve değerlendirme hizmetleri” boyutlarına katılımlarının ise düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

ortaöğretim, öğrenci, rehberlik ve psikolojik danışma

An Evaluation of the Guidance and Psychological Counseling Services at Secondary Schools from Students’ Perspective in Terms of Various Variables

Öz

The aim of this study is to examine the guidance and psychological counseling services at secondary schools from students’ perspective. For this purpose, School Counseling Services Scale developed by a different researcher was used as data collection tool. The data, which were collected totally 868 students from Secondary Schools selected through convenience sampling in a city center in eastern Turkey. As a result of the findings obtained, it was determined that the students' views towards the overall scale were at a moderate level. When the findings are evaluated separately in terms of sub-dimensions, "psychological counseling services", "information collection and dissemination services", "orientation and placement services" and "consultation services" dimensions are moderately agreed, while "orientation services", "individual recognition services" “monitoring services”, “environment-parent relations services” and “research and evaluation services” dimensions were determined to be at a low level.

Anahtar Kelimeler

secondary education, student, guidance and psychological counseling.

Kaynakça

• Akbaba, A. ve Batikan, T. (2017). Okul yönetici ve sınıf rehber öğretmenlerinin okullardaki rehberlik servisleri hakkındaki görüşleri: Van örneği. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 89-122.
• Akça, Y., Şahan, G. ve Tural, A. (2017). Türkiye’nin kalkınma planlarında eğitim politikalarının değerlendirilmesi. International Journal of Cultural and Social Studies, 3(SI), 394-403.
• Bacıoğlu, S. D., Kocabıyık, O.O. ve Malkoç, A. (2017). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık öğrencilerinin okullardaki rehberlik servisini değerlendirmeleri. Türk Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 7(48), 45-62.
• Bingöl, B., & Saraçoğlu, M. (2022). 11. sınıf rehberlik programının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Journal of Computer and Education Research, 10(19), 287-318.
• Can, G. (1998). İlköğretimde rehberlik. İçinde A. Hakan (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler (pp. 111-123). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. No: 1016.
• Can, E. ve Nikolayidis, U., (2021). Okul rehberlik hizmetleri: Bir durum çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 647-665.
• Cantürk-Günhan, B. & Başer, N. (2009). Probleme dayalı öğrenmeye ilişkin öğrenci, öğretmen ve öğretim üyelerinin görüşleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 134-155.
• Cengiz Demir, Y. ve Arslan, A. (2019). Perceptions of high school students about the guidance activities. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 7, 152-168.
• Çiçek-Sağlam, A. ve Topçu, Ç. (2015). 9. sınıf rehberlik programının öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 171-210.
• Doğan, S. (2000). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberliğin durumu ve geleceğe ilişkin yönelimler. Eğitim ve Bilim, 25(118), 3-8.
• Duman, E. (1985). Lise öğrencilerinin rehberlik uzmanlarından görev beklentilerine etki eden faktörleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Epstein, M.H., Nelson, C.M., Polsgrove, L., Coutinho, M., Cumplad, C. ve Quinn,K. (1993). A Comprehensive community-based approach to serving students with emotional and behavioral disorders. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 1, 127-133.
• Ersöz, H. (2001). Yatılı ilköğretim bölge okullarında görev yapan öğretmenlerin rehberlik görevlerine ilişkin rol algıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Gül, G. (2002). İlköğretim öğretmen adaylarının ve öğretmenlerinin kişilik özellikleri. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Gündüz, B., İnandı, Y. ve Tunç, B. (2014). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşleri: Betimsel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19-34.
• Güven, (2006). Okullardaki rehberlik hizmetleri içinde öğretmenin yeri ve önemi. Çağdaş Eğitim Dergisi 15(203), 28-30.
• Güvendi, M. (2000). İlköğretim okulları ikinci kademesinde yürütülmekte olan rehberlik etkinlikleri ve öğrenci beklentilerine ilişkin bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 51-60.
• Karataş, Z. ve Şahin-Baltacı, H. (2013). Ortaöğretim kurumlarında yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine yönelik okul müdürü, sınıf rehber öğretmeni, öğrenci ve okul rehber öğretmeninin (psikolojik danışman) görüşlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 427-460.
• Kepçeoğlu, M. (2003). Psikolojik danışma ve rehberlik, Ankara: Gül Yayını.
• Kutu, H. ve Sözbilir, M. (2011). Yaşam temelli ARCS öğretim modeliyle 9. sınıf kimya dersi “Hayatımızda Kimya” ünitesinin öğretimi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 29-62.
• Kuzgun, Y. (1997). Rehberlik ve psikolojik danışma, Ankara: ÖSYM Yayını.
• Küçüker, E. (2012). Türkiye’de kalkınma planları kapsamında yapılan eğitim planlarının analizi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 9-26.
• McMillan, J. H. ve Schumacher, S. (2010). Research in education: Evidence-based inquiry (7th Ed.). London: Pearson.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB], (2020). Millî eğitim bakanlığı ortaöğretim kurumları yönetmeliği, https://ogm.meb.gov.tr
• Özabacı, N., Sakarya, N. ve Doğan, M. (2008). Okul yöneticilerinin okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(19), 8-22.
• Özgüven, İ.E. (2000). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik (İkinci Baskı). Akara: pdrem yayınları.
• Pişkin, M. (2006). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin dünü, bugünü ve yarını. Hesapçıoğlu, M. ve Durmuş, A. (ed.) Türkiye’de Eğitim Bilimleri: Bir Bilonço Denemesi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Poyraz, C. (2007). Ortadereceli okullarda yürütülen rehberlik hizmetleri üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Şener, G. (2018). Türkiye’de yaşanan eğitim sorunlarına güncel bir bakış. Milli Eğitim Dergisi, 218, 187-199.
• Tagay, Ö., Çakar, (2017). Okullarda yürütülen psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerine ilişkin okul psikolojik danışmanlarının görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1168-1186.
• Ünal, A., & Ünal, E. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin rehber öğretmeni algılamalarına ilişkin bir durum çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 919-945. Yeşilyaprak, B. (2016). 21.yüzyılda eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (2000). Okul çağı çocuğu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.