Duygusal Zekâ ve İş Doyumu Arasındaki İlişkiler: Eğitim Müfettişleri Üzerinde Bir Araştırma

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 3, 974 - 990, 26.06.2011

Semiha Şahin Bülent Aydoğdu Cenk Yoldaş

Öz

Bu çalışmanın amacı eğitim müfettişlerinin duygusal zekâ ve iş doyumu düzeylerini ve duygusal zeka ve iş doyumu arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmanın örneklemini dört bölgede çalışan 184 müfettiş oluşturmuştur. Araştırmanın verileri “Duygusal Zekâ Ölçeği” ve “Denetmenlerin İş Doyumu Ölçeği” adlı envanterle toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde Mann-Whitney U testi, Kruskal Wallis ve pearason korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre müfettişler, duygusal zekâ düzeylerini pozitif olarak; iş doyumu düzeylerini ise orta ve düşük düzeyde algılamışlardır. Duygusal zekâ ile iş doyumu arasında boyutlara göre değişmekle birlikte düşük ve orta düzeyde bir ilişki saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Duygusal zekâ, iş doyumu, eğitim müfettişi

The Relation between Job Satisfaction and Emotional Intelligence: An Investigation about the Education Supervisors

Öz

The aim of this study is to find out education supervisors’ level of emotional intelligence and job
satisfaction and determine the relation between emotional intelligence and job satisfaction. The sample of the
study consists of 184 supervisors that work in four districts. The data of the research has been collected by the
inventory called “Emotional Intelligence Scale” and “supervisors’ Job Satisfaction Scale”. The Mann-Whitney
U, Kruskal Wallis and r tests have been used for analyzing the data. According to the results of the research, the
supervisors’ emotional intelligence perceptions are at a high level and their job satisfaction levels at a moderate
and low level. It has been found out that there is a non-significant relationship between emotional intelligence
and job satisfaction; but some moderate and some low level correlations have been found with regard to some
of the subscales

Anahtar Kelimeler

Emotional intelligence, job satisfaction, education supervisor.

Kaynakça

• Abraham, R. (1999). Negative affectivity: Moderator or Conrouna in emotional dissonance: Outcome relatonship? The Journal of Psychology, 133(1), 61-72.
• Acar, F. (2002). Duygusal zeka ve liderlik, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,12, 53-68.
• Ağan, F. (2002). Özel okullarda, devlet okullarında ve dershanelerde çalışan lise öğretmenlerinin iş tatminlerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Akıncı, Z. (2002). Turizm sektöründe işgören iş tatminini etkileyen faktörler: Beş yıldızlı konaklama işletmelerinde bir uygulama. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (4): 1-25.
• Atabek, E. (2000). Bizim duygusal zekamız (2. Basım). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Babaoğlan, E. (2010). Okul yöneticilerinde duygusal zekâ, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-136.
• Balcı, İ. (2001). Eğitim okulu yöneticilerinin duygusal zeka becerilerini kullanabilme düzeyleri konusunda yöneticilerin ve öğretmenlerin görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi,
• Baltaş, A. (2001). Değişimin içinden geleceğe doğru: Ekip çalışması ve liderlik, 2. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Bar-On, R. (1995). EQ-I: The emotional quotient inventory manual: A test of emotional intelligence, New York: Multi-Health Systems.
• Bar-On, R. (1997). The emotional quotient inventory (EQ-i), Technical Manual. Toronto Multi-Health Systems.
• Başalp, N. (2001). İlkokul öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Başaran, İ.E. (1991). Örgütsel davranış, Ankara: Kadıoğlu Matbaası.
• Bektaş, H. (2003). İş doyum düzeyi farklı olan öğretmenlerin psikolojik belirtilerinin karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Boyatzis, R. E. ve Goleman, D. (2006). Emotional and social competency inventory, Boston: The Hay Group.
• Buckley, J., Schneider, M. & Shang, Y. (2004). The effects of school facility quality on teacher retention in urban school districts, Washington, DC.: National Clearinghouse for Education Facilities. Retrieved 10.11.2010 from http://www.edfacilities.org/pubs/teacherretention.pdf.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum, Ankara: Pegem Akademi.
• Cacioppo, J. J ve Gardner, W.L. (1999). Emotion, Annual Reviews, 50, 191-214.
• Carney, M. P. (1999). The human side of organizational change: Evolution, adaptation and emotional intelligence, a formula for success. Yayınlanmamış Doktora Tezi, ABD: Widener University Faculty of Human Service Professions.
• Caruso, D. R. ve Salovey, P. (2010). Yönetimde duygusal zeka (Çev. Süheyla Kaymak), Ankara: CERA Yayıncılık.
• Caudron, S. (1999). The hard case for soft skills. Workforce, 78 (7), 60-67.
• Cengiz, C. (1990). Bakanlık müfettişlerinin yetiştirilmesi ve teftişin geliştirilmesi. Araştırma İnceleme Dizisi, Ankara.
• Ceylan, Ö. (2002). Ödül yönetiminin çalışanlarda iş tatmini ve örgütsel bağlılık yaratmadaki rolü ve bir uygulama,Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Comer, J. P. (2003). Transforming the lives of children. In M. J. Ellias H. Arnold & C. S. Hussey (Ed.), EQ, IQ and Effective Learning and Citizenship, EQ+IQ= Best Leadership Practices for Caring and Successful Schools (pp. 11-22), California, US: Corwin Press.
• Cohen, L., Manion, L., Morrison, K. ve Morrison, K. R. B. (2007). Research methods in education, New York: Routledge.
• Cooper, R. K. ve Sawaf, A. (1997). Executive EQ: Emotional inteliegence in leadership and organizations, Newyork: Grosset/Putnam Inc.
• Cooper, R. K. ve Sawaf, A. (2000). Liderlikte duygusal zeka, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çakar, U. ve Arbak, Y. (2003). Dönüşümcü liderlik duygusal zekâ gerektirir mi? yöneticiler üzerinde örnek bir çalışma, D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi. 18 (2), 83- 98.
• Çardak, M. (2002). Eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu ile stresle başa çıkma yolları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çekmecelioğlu, H. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: Bir araştırma. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 8(2), 153-168.
• Çetinkanat, C.P. (1988). Örgütsel iklim ve iş doyumu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi S.B.E.
• Damasio, Antonio R. (1999). Descartes’in yanılgısı, Varlık Yayınları: İstanbul.
• Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı: Örgütsel davranış, İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayınları.
• Demir, E. (2001). Sınıf öğretmenlerinin iş doyumunu etkileyen olası faktörler ve bu faktörler kapsamında sınıf öğretmenlerinin iş doyum düzeylerinin ölçülmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Edizler, G. (2010). İnsan kaynakları yönetiminde duygusal zeka ölçüm ve modelleri, Journal of Yasar University, 18 (5), 2970-2984.
• Encinas, C. A. L (2001). An exploratory study on emotional intelligence, ethnicity and generational groups in a higher education setting, Unpublished Doctoral Dissertation, Alliant University College of Organizational Studies, Los Angeles: University of Southern Mississippi.
• Erdoğan, İ. (1996). İşletme yönetiminde örgütsel davranış, İstanbul: Avcıoğlu Basım Yayım.
• Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi, İstanbul: Beta Yayınları.
• Erkmen, T. ve Şencan, H. (1994). Örgüt kültürünün iş doyumu üzerindeki etkisinin otomotiv sanayinde faaliyet gösteren farklı büyüklükteki iki işletmede araştırılması, İ. Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 23 (2), 107- 125.
• Gardner, H. (1983). Frames of mind, New York: Basic Boks.
• George, J. M. (2000). Emotions and Leadership: The Role of Emotional Intelligence”, Human Relations, 53 (8), 1027-1055.
• Goleman, D. (1995). Emotional intelligence, New York: Bantam Books.
• Goleman, D., Boyatsız, R., McKee, A. (2002). Yeni liderler (Çeviren: Filiz Nayır-Osman Deniztekin), İstanbul: Varlık Yayınları.
• Graves, M. L. McM. (1999). Emotional Intelligence, general intelligence, and personality: Assessing the construct validity of an emotional intelligence test using structural equation modeling. Unpublished Doctoral Dissertation, San Diego: Faculty of the California School of Professional Psychology.
• Gülbahar, Y.ve Büyüköztürk, Ş. (2008). Değerlendirme tercihleri ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3, 148-161.
• Güney S., Güney S. ve Tezcan, D. (2006). Duygusal zeka ile iş tatmini arasındaki ilişkiye teorik bir yaklaşım, Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 16(2).
• Gürbüz, S. ve Yüksel, M. (2008). Çalışma ortamında duygusal zeka: İş performansı, iş tatmini, örgütsel vatandaşlık davranışı ve bazı demografik özelliklerle ilişkisi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9 (2) 2008, 174-190.
• Hickson, C. ve Oshagbemi, T.(1999). The effect of age on the satisfaction of academics with teaching and research, International Journal of Social Economics, 26 (4), 537-544.
• Hines, E. W. (1996). Building condition and student achievement and behavior, Unpublished Doctoral Dissertation, VA: Virginia Polytechnic Institute and State University.
• Hunter, J. E. ve Hunter, R.F. (1984). Validity and utility of alternative predictors of job performance, Psychological Bulletin, 76 (1), 72-93.
• Ismail, A., Yao, A., Yeo, E., Lai-Kuan, K. ve Soon-Yew, J. (2010). Occupational stress features, emotional intelligence and job satisfaction: An empirical study in private institutions of higher learning, Scientific e-journal of Mnagement Science,16 (5) 5-33.
• Kafetsios, K ve Zampetakis, L. A. (2008). Emotional intelligence and job satisfaction: Testing the mediatory role of positive and negative affect at work, Personality and Individual Differences, (44), 712–722.
• Kayıkçı, K. (2004). Milli eğitim bakanlığı denetmenlerinin denetim alt sisteminin yapısal sorunlarına ilişkin algıları ve iş doyum düzeyleri. Ankara: Tem-Sen Yayınları.
• Kaynak T. (1990): Organizasyonel davranış ve yönlendirilmesi, İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• Kılıçer, K.; Odabaşı, H.F. (2010). Bireysel yenilikçilik ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 38, 150-164.
• Kobe, L. M., Reiter-Palmon, R. ve Rickers, J. D. (2001). Self-reported leadership experiences in relation to inventoried social and emotional intelligence, Current Psychology, 20 (2), 154-163.
• Leventoğlu-Ergin, D. (2008). Okul yönetiminde duygusal zeka ve dönüşümsel liderliğe ilişkin öğretmen algıları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Macaluso, J. C. (2003). Harnessing the power of emotional intelligent leadership, http://www.refresher.com/ jmem.html adresinden 15. 02. 2007 tarihinde ulaşılmıştır.
• Mayer, D. J; Caruso, R. D ve Salovey, P. (2000a). Selecting a measure of emotional intelligence. In. Reuven Bar-On, James D.A. Parker (Eds). Handbook of Emotional Intelligence (pp.320-342). USA: Jossey-Bass,
• Mayer, J. D. ve Salovey, P. (1993). The intelligence of emotional intelligence. Intelligence, 17 (4), 433-442.
• Mayer, J. D., DiPaolo, M., Salovey, P. (1990). Perceiving affective content in ambiguous visual stimuli: A component of emotional intelligence. Journal of Personality Assessment. 54 (3&4):772- 781.
• Mayer, J. D.; Salovey, P. ve Caruso, D. (2000). Emotional intelligence as zeitgeist as personality, as mental ability. In Reuven Bar-On; James D. A. Parker (Eds.). The Handbook of Emotional Intelligence (pp. 92-117). USA: Jossey- Bass.
• Mount, G. (2006). The role of emotional intelligence in developing international business capability: El provides traction. In Vanessa U. Druskat, Fabio Sala, Gerald Mout (Eds.), Linking Emotional Intelligence and Performance at Work (pp. 97-122) , USA: Lawrence Erlbaum Assoc. Pub.
• Mumcuoğlu, Ö. (2002). Bar-On duygusal zeka testi’nin Türkçe dilsel eşdeğerlik, güvenilirlik ve geçerlik çalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
• Öztürk, A. ve Özdemir, F. (2003). İşletmelerde personel güçlendirmeye dayalı iş doyumunun artırılması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 17(1–2), 189–202.
• Parker, J. D. A., Creque, R. E., Barnhart, D. R., Harris, J. I., Majeski, S. A., Wood, L. M., Bond ve B. J., Hogan, M. J. (2004). Academic achievement in high school: does emotional intelligence matter? Retrieved 07. 03. 2007 from http://www.6seconds.org/pdf/BHS_HS_performhttp://www.6seconds.org/pdf/BHS_HS_performa nce.PDFance.PDF.
• Platsidou, M. (2010). Trait emotional intelligence of greek special education teachers in relation to burnout and job satisfaction, School Psychology International, 31(1), 60–76.
• Polat, S. (2010). Eğitim müfettişlerinin iş doyumları ile mesleki tükenmişlikleri arasındaki ilişki, II. Uluslararası Katılımlı Eğitim Denetimi Kongresi (ss. 518-525, 23-25 Haziran), Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Eğitim fakültesi/Nobel Yay,
• Powell S. R. ve Ross, M. R. (2003). Building capacity from within. Changing the adult working environment in our schools. In M. J. Ellias, H. Arnold ve C. S. Hussey (Ed.). EQ, IQ and Effective Learning and Citizenship, EQ+IQ=Best Leadership Practices for Caring and Successful Schools (89-99), California, US: Corwin Press.
• Saarni C. (1997). Emotional competence and self- regulation in childhood. In P. Salovey & D. J. Sluyter (Ed.), Emotional Development and Emotional Intelligence: Educational Implications (pp. 35-62), New York: Basic Books.
• Schutte, S. N; Malouff, M. J; Hall, E. L; Haggerty, J. D; Cooper, T. J; Golden, J. C ve Charles, D. L. (1998). Development and validation of a measure of emotional intelligence, Personality and Individual Differences, 25, 167-177.
• Sergiovanni, T. J ve Starrat, R. J. (1993). Supervision a redefinition. New York: McGrow Hill.
• Sevimli, F. ve İşcan, Ö. F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu, Ege Akademik Bakış Dergisi, 5 (1-2), 55-64.
• Sirem, S. (2009). Duygusal zeka düzeyi ve iş tatmini ilişkisinin analizi: Afyonkarahisar ili kamu sağlık çalışanlarına yönelik bir uygulama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Stewart, J. H. (1997). Practical intelligence: Assessing its convergent and discriminate with social, emotional and academic intelligence. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Graduate School of the
• Şahin, İ. (1999). Eğitim okullarında görevli öğretmenlerin iş doyum düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Taymaz, H. (1997). Eğitim sisteminde teftiş. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Tezcan, D. (2004). Duygusal zeka iş tatmini arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Tezcan, D. (2004). Duygusal zeka ve iş tatmini arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Titrek, O. ve Gümüş, F. (2007). Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretmen adaylarının duygusal zeka yeterliklerini kullanma düzeyleri, I. Uluslararası Duygusal Zeka ve İletişim Sempozyumu (ss.948-959), (7-9 Mayıs), İzmir: Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Tok, N. T. (2004). Eğitim müfettişlerinin iş doyumu ve örgütsel bağlılıkları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Turanlı-Çamsarı, A. (2007). Eğitim okulu müdürlerinin duygusal zeka ve öğretmenlerin iş doyum düzeyleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi,
• Tükel, H. (1997). Eğitim müfettişlerinin iş doyumu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Uline, C. & Tschannen-Moran, M. (2008). The walls speak: The interplay of quality, facilities, school climate and student achievement, Journal of Educational Administration, 46, 55-73.
• Usluel, Y.K. ve Vural, F.K. (2009). Bilişsel kapılma ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 42(2), 77-92.
• Vertostick Jr, F. (2003). Beynine bir kez hava değmeye görsün, Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
• Wong, C. S., Wong P. M. ve Peng, K. Z. (2010). Effect of middle-level leader and teacher emotional intelligence on school teachers' job satisfaction: The case of Hong Kong, Educational Management Administration & Leadership, 38 (1), 59-70.