What Do the Research About Preschool Inclusion in Turkey Tell Us?*

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 1, 119 - 150, 30.04.2018

Hatice Bakkaloğlu , Betül Yılmaz , Nilüfer Altun-könez , Gülistan Yalçın

https://doi.org/10.17679/inuefd.302031

Cited By: 17

Öz

Preschool inclusion
is a practice that provide an environment for the children with special needs
and with their typical development peers together and exist in the scope of
laws and regulations in Turkey. The benefits of preschool inclusion, which is
mentioned in the research area recently, is especially revealed for both the
children with special needs and their typical development peers. The aim of
this study is to review the studies in Turkey about preschool inclusion and
published in peer-reviewed journal by focusing their methods and results. 58
studies about preschool inclusion between 1992-2016 is found by examining the
data base. In this basic interpretive qualitative design research, the studies
are examined by using document analysis. Findings are discussed within the
frame of literature and suggestions are developed.

Anahtar Kelimeler

Turkey, children with special needs, inclusion, preschool, review, document analysis

Türkiye’de Okul Öncesi Kaynaştırma Konusunda Yapılan Araştırmalar Bize Neler Söylüyor?

Öz

Okul öncesi kaynaştırma özel gereksinimli çocuklara
normal gelişim gösteren akranları ile birlikte eğitim almak için ortam
sağlayan, ülkemizde de yasalar ve yönetmelikler kapsamında yürürlükte olan bir
uygulamadır. Özellikle son yıllarda araştırmalara sıklıkla konu olan okul
öncesi kaynaştırmanın, hem gelişimsel yetersizliği olan çocuklar için hem de
aynı ortamda bulundukları normal gelişim gösteren akranları için yararları
ortaya konulmuştur. Bu araştırmanın amacı, ülkemizde okul öncesi kaynaştırma
konusunda yapılan ve hakemli dergilerde yayımlanan çalışmaları, yöntemleri ve
sonuçları odağında gözden geçirmektir. 1992-2016 yılları arasında okul öncesi
kaynaştırma konusunda yapılan 58 çalışmaya veri tabanları incelenerek
ulaşılmıştır. Temel yorumlayıcı nitel desende yürütülen araştırmada,
çalışmalar doküman analizi kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgular
alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, özel gereksinimli çocuk, okul öncesi, kaynaştırma, gözden geçirme, doküman analizi

Kaynakça

• *Akalın, S., Demir, Ş., Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., & İşcen, F. (2014). The needs of inclusive preschool teachers about inclusive practices. Eurasian Journal of Educational Research, 54, 39-60.
• *Akalın, S. (2014). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan rehber öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin gereksinimleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 6(1), 115-142.
• *Aldemir, O., & Gursel, O. (2014) The effectiveness of the constant time delay procedure in teaching pre-school academic skills to children with developmental disabilities in a small group teaching arrangement. Educational sciences: Theory & Practice, 14(2), 733-740.
• Alkhateeb, J. M., Hadidi, M. S., & Alkhateeb, A. J. (2016). Inclusion of children with developmental disabilities in Arab countries: a review of the research literature from 1990 to 2014. Research in Developmental Disabilities, 49, 60-75.
• *Altun, T., & Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 253-272.
• *Artan, İ., & Uyanık Balat, G. (2003) Okul öncesi eğitimcilerinin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.
• *Avcı, N., & Ersoy, Ö. (1999). Okul öncesi dönemde entegrasyonun önemi ve uygulamalarda dikkat edilecek noktalar. Milli Eğitim Dergisi, 144, 68-70.
• Avramidis, E., Bayliss, P., & Burden, R. (2000). A survey into mainstream teachers' attitudes towards the inclusion of children with special educational needs in the ordinary school in one local education authority. Educational psychology, 20(2), 191-211
• *Aydoğdu, Ö. G. F., Akalin, A., Polat, B., Irice, N., & Akpinar, M. (2016). Okulöncesi öğretmenlerin özel gereksinimli çocukların tanılanması konusundaki görüşlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 13-21.
• *Aykır, T., &. Çiftçi Tekinarslan, İ. (2012). Okul öncesi dönemdeki zihinsel yetersizliği olan ve olmayan çocukların sosyal becerileri ve problem davranışlarının karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 627-648.
• *Bakkaloğlu, H. (2008). Etkinliğe Dayalı Müdahale Programı’nın 3-6 yaş gelişimsel geriliği olan çocukların geçiş becerilerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8(2), 355-406.
• *Bakkaloğlu, H. (2013). Ebeveynlerin gözüyle özel gereksinimli çocukların erken müdahaleden okul öncesi programlara geçiş süreci. Eğitim ve Bilim, 38(169), 311-327.
• *Balçık, B., & Çifci-Tekinarslan, İ. (2012) Investigation of the effect of social stories in teaching of social skills to children with autism. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakülte Dergisi, 45(1), 165-190.
• *Batu, E. S. (2010) Factors for the success of early childhood inclusion and related studies in Turkey. International Journal of Early Childhood Special Education, 2(1), 57-71.
• *Baydık, B. (1997). Özel eğitimde kaynaştırma ve okul öncesi kurumların kaynaştırmadaki önemi. Milli Eğitim Dergisi, 136, 27-29.
• Begeny, J. C., & Martens, B. K. (2007). Inclusionary education in Italy: A literature review and call for more empirical research. Remedial and Special Education, 28(2), 80-94.
• *Bozarslan, B., & Batu, E. S. (2014). Özel anaokullarında çalışan eğiticilerin okulöncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 86-108.
• Bruder, M. B. (2010). Early childhood intervention: A promise to children and families for their future. Exceptional Children, 3, 339-355.
• Campbell, J., Gilmore, L., & Cuskelly, M. (2003). Changing student teachers’ attitudes towards disability and inclusion. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 28(4), 369-379.
• *Çulhaoğlu İmrak, H., & Sığırtmaç, A. (2010). Kaynaştırma uygulanan okulöncesi sınıflarında akran ilişkilerinin incelenmesi. International Journal of Early Childhood, 3(1), 38-65.
• Davies, P. (2000). The relevance of systematic reviews to educational policy and practice. Oxford Review of Education, 26(3-4), 365-378.
• *Demir, Ş. (2016). Okul öncesi kaynaştırma sınıflarındaki öğretmenlerin, özel gereksinimli ve risk grubu çocukların sınıf içi davranışlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(2), 141-159.
• *Demirkaya, P. N., & Bakkaloğlu, H. (2015). Examining the student-teacher relationships of children both with and without special needs in preschool classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(1), 159-175.
• Diamond, K. E., & Huang, H. (2005). Preschoolers’ ideas about disabilities. Infants & Young Children, 8, 37-46.
• Diken, İ. (2006). Öğretmen adaylarının yeterliği ve zihin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 23, 72-81.
• *Diken, I. H., Rakap, S., Diken, O., Tomris, G., & Celik, S. (2016). Early childhood inclusion in Turkey. Infants & Young Children, 29(3), 231-238.
• *Dikici Sığırtmaç, A., Hoş, G., & Abbak, B. S. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde yaşanan sorunlara yönelik kullandıkları çözüm yolları ve önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 205-223.
• *Duman, G., & Koçak, N. (2013). Anaokulu kaynaştırma sınıfında yer alan özel gereksinimli bir çocuğun sosyal oyun ve sosyal iletişim özellikleri. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(3), 99-108.
• Dunst, C. (2016). Role of research syntheses for identifying evidence-based early childhood intervention practices. In B. Reichow, B. A. Boyd, E. E. Barton, & S. L. Odom (Eds.) Handbook of early childhood special education (pp. 541-560). Switzerland: Springer International Publishing.
• *Ergin, E., & Bakkaloğlu, H. (2015). Kaynaştırma uygulamaları yürütülen okul öncesi sınıflarda sınıf içi geçişlerin kolaylaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(2), 173-191.
• Er-Sabuncuoğlu, D. M. (2016). Otizm bilgi düzeyi: Okul öncesi eğitimcileri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(1), 28-54.
• *Gök, G., & Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine İlişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Gupta, S. S., & Henninger IV, W. R. (2014). How do children benefit from inclusion? In S. S. Gupta, W. R. Henninger IV, & M. E. Vinh (Eds.), First steps to preschool inclusion: How to jumpstart your programwide plan (pp. 33-57). Baltimore, MD: Brookes.
• Guralnick, M. J., (1993) Second generation research on the effectiveness of early intervention. Early Education and Development, 4(4), 366-378, doi: 10.1207/s15566935eed0404_11.
• *Kale, M., Dikici-Sığırtmaç, A., Nur, İ., & Abbak., B. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 39-48.
• Kavale, K. A. (2001). Decision-making in special education: The function of meta analysis. Exceptionality, 9(4), 245-268.
• *Karadağ, F., Demirtaş, V., & Girli, A. (2014). Okul öncesi dönemde akranların sınıflarındaki özel gereksinimli öğrenciyi tercih etme durumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 191-215.
• *Kayılı, G., Koçyiğit, S., Yıldırım Doğru, S. S., & Çiftci, S. (2010). Kaynaştırma eğitimi dersinin okulöncesi öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerine etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(20), 48-65.
• *Kılıç, A. F., & Şahbaz, Ü. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 51‐60.
• Kılıç, A. F. (2011). Okulöncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği (Yayınlanmamış doktora tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• *Kılıçkaya, A., & Zelyurt, H. (2015). Okul öncesi programlarında özel gereksinimli bireylerin yer alma durumlarının incelenmesi (1989-2013). Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 200-212.
• *Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415.
• *Küçük-Doğaroğlu, T., & Bapoğlu-Dümenci, S. S. (2015). Sınıflarında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi ve erken müdahale hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 2(2), 460-473.
• Lerner, J. W., Lowenthal, B., & Egan, R. W. (2003). Preschool children with special needs: Children at risk and children with disabilities. Allyn & Bacon.
• Lipsky, D. K., & Gartner, A. (1996). Inclusion, school restructuring and the remaking of American society. Harvard Educational Review, 66, 762-796.
• MEB. (1997). 573 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname. 05.02.2017 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111011_ozel_egitim_kanun_hukmunda_kararname.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 11.01.2017 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2012_10/10111226_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_son.pdf adresinden erişilmiştir.
• MEB. (2016). 2015-2016 Öğretim Yılı Örgün Eğitim İstatistikleri. 12.12.2016 tarihinde http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_03/18024009_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2015_2016.pdf adresinden erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2002). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• *Metin, N. (1992). Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar için kaynaştırma programları. Özel Eğitim Dergisi, 1(2), 34-36.
• *Metin, N., Şenol, B., & Yumuş, M. (2015). Okul öncesi eğitim sınıflarına kaynaştırılan otistik çocukların sosyometrik statülerinin incelenmesi. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 483-490.
• *Metin, Ş. (2016). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırmaya ilişkin yapılan çalışmaların incelenmesi. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 146-172.
• *Odluyurt, S., & Batu, E. S. (2009). Okul öncesi dönemdeki kaynaştırmaya hazırlık becerilerinin öğretmen görüşlerine ve alanyazın taramasına dayalı olarak belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(4), 1819-1851.
• *Odluyurt, S., & Batu, E. S. (2010). Gelişimsel yetersizlik gösteren çocuklara kaynaştırmaya hazırlık becerilerinin öğretimi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 1533-1572.
• Odom, S. L. & Bailey, D. (2001). Inclusive preschool programs: Classroom ecology and child outcomes. In B. M. J. Guralnick (Eds.) Early childhood inclusion: Focus on change (pp: 253-276). Paul Brookes Publishing.
• Odom, S. L., Buysse, V., & Soukakou, E. (2011). Inclusion for young children with disabilities: A quarter century of research perspectives. Journal of Early Intervention, 33(4), 344-356.
• Odom, S. L., Vitztum, J., Wolery, R., Lieber, J., Sandall, S., Hanson, M. J., & Horn, E. (2004). Preschool inclusion in the United States: A review of research from an ecological systems perspective. Journal of Research in Special Educational Needs, 4(1), 17-49.
• Olçay-Gül, S., & Vuran, S. (2015). Normal sınıflara devam eden özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları sorunlar. Eğitim ve Bilim, 40(180), 169-195.
• Öncül, N. (2014). Türkiye'de erken çocuklukta özel eğitim ile ilgili yapılmış makalelerin gözden geçirilmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 6(2), 247-284.
• Özdemir, H. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• *Özaydın, L., Tekin-İftar, E., & Kaner, S. (2008). Arkadaşlık becerilerini geliştirme programının özel gereksinimi olan okul öncesi çocuklarının sosyal etkileşimlerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 9(1), 15-34.
• *Özaydın, L., & Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmetiçi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1), 189-226.
• *Özdemir, H., & Ahmetoğlu, E. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşları ve mesleki deneyimleri açısından kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(11), 68-74.
• *Özen, A., Ergenekon, Y., Burcu Ülke, K., & Genç, D. (2013). Kaynaştırma öğrencisi olan okulöncesi öğretmenlerinin sınıflarında yaptıkları öğretim uygulamalarının belirlenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 153-166.
• *Öztürk, T., & Yıkmış, A. (2013). Ana sınıflarına devam eden normal çocukları bilgilendirmenin zihin engelli yaşıtlarına yönelik tutumlarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-20.
• Pınar, E. S. (2006). Dünyada ve Türkiye'de erken çocukluk özel eğitiminin gelişimi ve erken çocukluk özel eğitim uygulamaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 7(2), 71-83.
• *Piştav Akmeşe, P., & Kayhan, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin oyunlar ve kaynaştırma ortamlarında kullanımına ilişkin görüş ve önerileri. SDU International Journal of Educational Studies, 3(1), 45-58.
• *Rakap, S. (2015). Quality of individualised education programme goals and objectives for preschool children with disabilities. European Journal of Special Needs Education, 30(2), 173-186.
• *Rakap, S., Cig, O., & Parlak‐Rakap, A. (2015). Preparing preschool teacher candidates for inclusion: Impact of two special education courses on their perspectives. Journal of Research in Special Educational Needs, doi: 10.1111/1471-3802.12116.
• *Rakap, S., Parlak-Rakap, A., & Aydin, B. (2016). Investigation and comparison of Turkish and American preschool teacher candidates’ attitudes towards inclusion of young children with disabilities. International Journal of Inclusive Education, 20(11), 1223-1237.
• *Rakap, S., Balikci, S., Parlak-Rakap, A., & Kalkan, S. (2016). An analysis of Turkish pre-service teachers’ knowledge of autism spectrum disorder: Implications for teacher preparation programs. SAGE Open, 6(3), 1-11, doi: 10.1177/2158244016668853.
• Sargın, N., & Sünbül, A. M. (2002). Okul öncesi dönemde kaynaştırma eğitimine ilişkin öğretmen tutumları: Konya ili örneği. XI. Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri. Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa, KKTC.
• *Sari, H., Çeliköz, N., & Seçer, Z. (2009). An analysis of pre-school teachers' and student teachers' attitudes to inclusion and their self-efficacy. International Journal of Special Education, 24(3), 29-44.
• *Seçer, Z. (2010). An analysis of the effects of in‐service teacher training on Turkish preschool teachers’ attitudes towards inclusion. International Journal of Early Years Education, 18(1), 43-53.
• *Seçer, Z., Sarı, H., & Çetin, Ş. (2010). Okul öncesi dönemdeki çocukların bedensel engelli akranları ile birlikte eğitim almalarına ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 12-24.
• Soydan, S. (2015). Türkiye, Amerika ve Avusturya’da görev yapan öğretmenlerin okul öncesi coğrafya öğretimi ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40(40), 9-24.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar, araştırmalar (1980-2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• *Sucuoǧlu, B., Karasu, H., İşçen, F., Demir, Ş., & Akalın, S. (2013) Inclusive preschool teachers: Their attitudes and knowledge about inclusion. International Journal of Early Childhood Special Education, 5(2), 107-128.
• *Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., İscen Karasu, F., Demir, S., & Akalın, S. (2014). Preschool teachers' knowledge levels about inclusion. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(4), 1477-1483.
• *Sucuoğlu, N. B., Bakkaloğlu, H., Akalın, S., Demir, Ş., & İşçen-Karasu, F. (2015). The effects of the preschool inclusion program on teacher outcomes in Turkey. Journal of Early Childhood Teacher Education, 36, 324-341.
• *Sucuoğlu, N. B., & Bakkaloğlu, H. (2016). The quality of parent-teacher relationships in inclusive preschools. Early Child Development and Care, 1-12, doi:10.1080/03004430.2016.1261124.
• *Şahbaz, Ü., & Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 116-135.
• Şahin, R., & Özdemir, S. (2015). Okul öncesi dönem görme engelli çocukların oyun çeşitlilik ve karmaşıklık düzeyini artırmada genişletme tekniğinin etkililiği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(2), 101-120.
• Tawney, W., & Gast, L. D. (1984). Single subject research in special education. Colombus: Merrill Publishing.
• *Temel, Z. F. (2000). Okul öncesi eğitimcilerinin engellilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 148-155.
• *Tufan, M., & Yıldırım Y. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin erken müdahale ve kaynaştırma kavramları hakkındaki bilgi düzeylerinin ve özel gereksinimli çocuklar için yaptıkları öğretimsel uyarlamaların incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(4), 1-13.
• *Tufan, M., & Swadener, E. B. (2016). Tipik gelişim gösteren Türk anasınıfı çocuklarının özel gereksinimli akranlarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 5(4), 72-88.
• *Tuş, Ö., & Çifci Tekinarslan, İ. (2013) Okul öncesi kaynaştırma eğitimine devam eden özel gereksinimli çocukların karşılaştıkları güçlüklerin annelerin görüşlerine göre belirlenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 35, 151-166.
• Wolery, R. A., & Odom, S. (2000). An administrator's guide to preschool inclusion. Chapel Hill: University of North Carolina, FPG Child Development Center, Early Childhood Research Institute on Inclusion.
• *Varlıer, G., & Vuran, S. (2006). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 553-555.
• Yıldız, N. G., & Pınar, E. S. (2012). Kaynaştırma sınıflarındaki özel gereksinimli öğrencilere yöneltilen öğretmen davranışlarının incelenmesi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 475-488.