Performansın İdealize Edilme ve Yeniden Üretilme Sürecinde Bireyin Konumu

Yıl 2021, Sayı: 8, 0 - 0, 31.12.2021

Gıyasettin Yıldız , Aybeniz Sarıçiçek İpekoğlu

https://doi.org/10.48131/jscs.1030176

Öz

Bu çalışma sosyolojide çokça tartışılan yapı-fail ilişkisi çerçevesinde bireyin gündelik hayat alanında sergilediği performanslarında aktif bir katılımcı olup olmadığını belirlemeyi amaç edinmiştir. Bu amaç doğrultusunda gündelik hayat ve performans arasındaki bağlantıların ortaya konulması için literatürle ilgili genel bir sınır çizilmiştir. Buna göre gündelik hayat alanında bireyler kendilerini ifade edebilmek, tanıtmak ve toplumsal konumları hakkında bilgiler verebilmek için çeşitli eylemler gerçekleştirmektedir. Bu eylemler kaynağını toplumun kültürel yaşamında yer alan kodlardan aldığı gibi modernleşmenin etkisiyle birlikte gündelik hayat alanına hakim olmaya başlayan tüketim kültüründen de almaktadır. Bu durum birçok postmodern kuramcı tarafından failin pasif eyleyiciler olarak kabul görmesine neden olmuştur. Ancak gündelik hayat alanında çalışan Michel de Certeau gibi Marksist kuramcılar ise bireyi gündelik hayat alanında pasif eyleyiciler olarak görmekten ziyade aktif bir şekilde katılım gösteren eyleyiciler olarak görürler. Buradan hareketle çalışma bireyin gündelik hayat alanında karşılıklı etkileşim içerisinde sergilediği eylemlerini nasıl anlamlandırmamız gerektiği sorusu üzerine temellenmiştir. Erving Goffman, bireyin eylemlerinin anlaşılması için verdiği izlenimlere bakılması gerektiğini söyler. Bu nedenle bu çalışmada kullanılan performans kavramı, çeşitli mücadelelere sahne olan gündelik hayat alanındaki toplum/birey veya iktidar/özne arasında yaşanan çatışma ve güç ilişkilerinin anlaşılması için yeni bir boyut kazandırdığından anahtar bir kavram olarak kullanılmıştır. Bu anlamda bireyin eylemlerine bakıldığında; birey ister direniş göstersin isterse göstermesin gerçekleştirdiği eylem/sergilediği performans ya kendisine yönelik kazanç olarak dönecek şekilde kendisinden bekleneni gerçekleştirmekte ya da var olana karşı çeşitli eylem biçimleriyle direniş gösterip yeni anlam ve farklı eylem pratiklerinin ortaya çıkmasına katkı sunan aktif bir aktör olarak gündelik hayat alanında yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gündelik Hayat, Benlik, Performans, Taktik, Anlamlandırma

Kaynakça

• Adorno, W. T. (2007) Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, Çev. Nihat Ünler, Mustafa Tüzel ve Ezgi Gen. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Adorno, W. T., & Horkheimer, M. (2014) Aydınlanmanın Diyalektiği, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Baudrıllard, J. (2010). Tüketim Toplumu / Söylenceleri-Yapıları, (Çev. Hazal Deliçayırlı, Ferda Keskin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2017a). Can Çekişen Küresel Güç. (Çev. Oğuz Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2017b). Simülakrlar ve Simülasyon. (Çev. Oğuz Adanır). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bauman, Z.(2010). Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var mı?, Çev. Funda Çoban, İnci Katırcı, Ankara: De Ki Yayınları
• Bennett, A. (2013). Kültür ve Gündelik Hayat. (Çev. Nagehan Tokdoğan, Burcu Şenel, Umut Yener Kara). Ankara: Phoenix Yayıncılık.
• Berger, L. P., & Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası: Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. (Çev. V. Saygın Öğütle). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Bourdieu, P. (1995). Pratik Nedenler. (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver). İstanbul: Hil Yayınları.
• Cantek, L. (2008). Cumhuriyetin Buluğ Çağı: Gündelik Yaşama Dair Tartışmalar (1945-1950). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Chaney, D.,(1999) Yaşam tarzları, (Çev. İrem Kutluk). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Crane, D. (20039. Moda ve Gündemleri. (Çev. Özge Çelik). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çetin, E. (2017). Gündelik Hayata Sosyolojik Bakmak. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Davis, F. (1997). Moda, Kültür ve Kimlik.(Çev. Özden Arıkan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• de Certeau, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I; Eylem Uygulama Üretim Sanatları. (Çev. L. Arslan Özcan ). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Debord, G. (2014). Gösteri Toplumu, (Çev. Ayşen Ekmekçi). Okşan Taşkent, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Enloe, C. (2006). Manveralar: Kadın Yaşamının Militarize Edimesine Yönelik Politikalar, (Çev. Serpil Çağlayan) İstanbul: İletişim Yayınları
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü, (Çev. Işık Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Güloğlu, M. F. (2017). Baba Otoritesinin Yeniden Üretimi: Baba Destek Programı (Badep), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Goffman, E. (2018). Karşılaşmalar Etkileşim Sosyolojisinde İki Çalışma. (Çev. Sercan Çalcı,). Ankara: Heretik Yayınları.
• Goffman, E. (2019). Etkileşim Ritüelleri Yüz Yüze Davranış Üzerine Denemeler. (Çev. Adem Bölükbaşı,). Ankara: Heretik Yayınları.
• Goffman, E. (2020). Gündelik Yaşamda Benliğin Sunumu. (Çev. Barış Cezar,). İstanbul: Metis Yayıncılık
• Hewitt, J. P., Shulman, D. (2019). Benlik ve Toplum Sembolik Etkileşimci Sosyal Psikoloji. (Çev. Ed. Büşra Aktaş,). İstanbul: Bilge Yayıncılık.
• Hortaçsu, N., (2012). En Güzel Psikoloji Sosyal Psikoloji. İstanbul: İmge Kitabevi.
• Lefebvre, H., & Levich, C. (1987). The Everyday and Everydayness. Yale French Studies, 73, 7–11. https://doi.org/10.2307/2930193
• Lefebvre, H. (2012). Gündelik Hayat Eleştirisi I. (Çev. Işık Erdoğan). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2013). Gündelik Hayat Eleştirisi II. (Çev. Işık Erdoğan). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lefebvre, H. (2015). Gündelik Hayat Eleştirisi III. (Çev. Işık Erdoğan). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lyotard, J. F. (2013). Postmodern Durum. (Çev. İsmet Birkan). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
• Mead, H. G. (2019). Zihin, Benlik ve Toplum. (Çev. Yeşim Erdem). Ankara: Heretik Yayınları.
• Schechner, R. (2015). Ritüelin Geleceği (Kültür ve Performans Üzerine Yazılar). (Çev. Zeynep Ertan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.