Paragraf Türlerinin Öğretimi Sürecinde Yazma Becerilerine İlişkin Bilişsel Süreçlerin Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması

Yıl 2015, Cilt: 23 Sayı: 2, 889 - 912, 15.05.2015

Mehmet Tok

Öz

Yazma becerisi, birçok bilişsel süreci barındıran çok yönlü ve karmaşık bir alandır. Ülkemizde yazma becerilerine ilişkin alan yazın incelendiğinde ilk, orta ve lise öğrenimlerinde öğrencilerin düzeylerine uygun bir eğitim verilebildiğini söyleyebilmek mümkün görünmemektedir (bkz. Coşkun, 2011; Çifci, 2006; Yıldız,2010; Tok ve Ünlü, 2013). Cümle, paragraf ve metin düzeyinde birçok sorun yaşayan öğrencilerin sorunlarından biri de paragraf yazmada kendini göstermektedir (Coşkun, 2011). Bu çalışmada, alan yazında yer alan farklı paragraf türlerinin öğretimi yoluyla öğrencilerin bilişsel becerilerine verilen katkının ortaya konulması amaçlanmıştır. Eylem araştırması şeklinde desenlenen ve 14 hafta (28 saat) süren bu çalışmaya, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümü’nde öğrenim gören I. sınıf 36 öğrenci katılmıştır. Araştırmanın verileri, öğrencilerle odak grup görüşmesi, öğretim üyeleri ile görüşme, öğrencilerin yazılı anlatımları, öğrencilerin çalışma kâğıtları, öğrenci günlükleri, araştırmacı günlüğü olmak üzere 6 farklı veri toplama aracından elde edilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi yapılarak kategoriler oluşturulmuştur. Uygulama öncesinde yapılan odak grup görüşmelerinde, öğrencilerin önceki öğrenim hayatlarında paragraf düzeyinde bir eğitim almadıkları ve nitelikli paragraf analizlerinin yapılmadığı dolayısıyla da öğrencilerin lisans öğrenimine paragraf yapısını bilmeden geldikleri ortaya çıkmıştır. Uygulama sürecine ilişkin öğrenci görüşleri incelendiğinde paragraf düzeyinde eğitimin verilmesi, süreç temelli yazma yaklaşımın uygulanması, elektronik ortamlarda yazılması ve yazma konularının hayatla ilişkilendirilmesi kategorileri ön plana çıkarmıştır. Çalışma, öğrencilerin yazma ile düşünme arasındaki ilişkiyi fark edebildiklerini, okuduklarını daha iyi anlamaya başladıklarını, basit konularda derinlemesine düşünebildiklerini, analiz etme, sıralama ve karşılaştırma becerilerini daha etkin bir şekilde kullanabildiklerini ortaya koyması bakımından önemlidir. Öğrencilerin, paragraf türlerine ilişkin gerçekleştirilen bu öğretimle yazmaya karşı olumlu tutum geliştirdikleri de günlüklerine yansımıştır

Anahtar Kelimeler

Yazma eğitimi, paragraf düzeyi, paragraf türleri, bilişsel süreçler

The Development Of Cognitive Processes In Writing Skills Through The Teaching Process Of Paragraph Types: An Action Research

Öz

Writing skills is a multifaceted and complex area consisting of many cognitive processes. It is not possible to say that teaching writing skills is in accordance with learners’ education levels studying at primary, secondary and high schools in our country (see. Coşkun, 2011; Çifci, 2006; Yıldız,2010; Tok & Ünlü, 2013).One of the problems of the students who have problems in sentence, paragraph and text level is reflected in paragraph writing (Coşkun, 2011). In this study, it was aimed to reveal the contributions to the cognitive skills of students through teaching different types of paragraphs that are included in the literature. The participants of the study, which was designed as action research and lasted 14 weeks (28 hours), are 36 1st grade students studying at Çanakkale Onsekiz Mart University, Department of Turkish Education. The research data were collected through 6 different data collection tools including focus group interviews, interviews with instructors, students’ writing papers, students’ worksheets, student diaries and researcher diary. The obtained data were formed under categories by administering content analysis. In the focus group interviews that were carried out before the treatment, it was revealed that the students had not been instructed in the paragraph level in their previous educational process and paragraphs had not been analyzed in a qualified way, thus, the learners had come to the undergraduate education without knowing paragraph structure. Students’ opinions regarding the treatment process put forward the themes of teaching in the paragraph level, the application of a process-based writing approach, writing in electronic settings and the association of writing topics with life. The study is important in that learners have realized the relationship between thinking and writing, they have begun to better understand what they read, have thought in-depth on simple issues, have developed skills regarding analysis, sequencing and comparison. Students’ positive attitude towards writing through this teaching method regarding paragraph types has been also reflected in their diaries.

Anahtar Kelimeler

teaching writing, paragraph writing, paragraph types, cognitive processes

Kaynakça

• Al, U. (2012). Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’nin yayın ve atıf performansı. Bilig. Sayı: 62. s. 1-20.
• Balcı A. (2011). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baş, G. ve Şahin, C. (2012). İlköğretim öğrencilerinin okuma tutumları, yazma eğilimleri ile Türkçe dersindeki akademik başarıları arasındaki ilişki. Turkish Studies, 7(3), 555 -572.
• Cemiloğlu, M. (2009). Dil bilimi açısından Türkçe yazılı anlatım öğretimi ve anlatım teknikleri. Bur- sa: Alfa Aktüel.
• Coşkun, E. (2011). Yazma eğitiminde aşamalı gelişim. M. Özbay içinde, Yazma Eğitimi (s. 54). An- kara: Pegem Akademi.
• Çetin İ. ve Can R. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarının Düşünceyi Geliştirme Teknikleri Bakımından Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Der- gisi (KEFAD), Cilt 13, Sayı 1, Sayfa 259-277.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Şener (2010), Sosyal bilimler için çok değişkenli istatis- tik: SPSS ve LISREL Uygulamaları, 1. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Ege, P. (2005). Çocuklarda okuryazarlık gelişimi. Topbaş, S.S. (Ed.), Dil ve kavram gelişimi (140- 144). Ankara: Kök Yayıncılık.
• Erdoğan, Ö. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin fonolojik farkındalık becerileri ile okuma ve yazma becerileri arasındaki ilişki. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ya- yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Erkul, R. (2004). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Goodman, K. ve Goodman, Y. (1983). Reading and writing relationships: Pragmatic functions. Lan- guage Arts, 60(5), 590-599.
• Ferrance, E. (2000). Themes in education. Action research. LAB. A program of the Education Alliance. Northeast and Islands Regional : Educational Laboratory at Brown University.
• Fulwiler, T. (2002). College writing a personal approach to academic writing. Portsmouth: Boynton/ Cook Publishers Heinemann.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Yayın.
• Kaplan, M. (1972). Kompozisyon. Hisar, S. 101, s. 9.
• Kuzu, A. (2009). Öğretmen yetiştirme ve mesleki gelişimde eylem araştırması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 425-433.
• Maarif Vekaleti (1926). İlk mektepler müfredat programı. İstanbul: Milli Martbaa.
• MEB, (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6,7,8. sınıflar) öğretim programı. Ankara.
• MEB, (2012). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu yazarlık ve yazma becerileri dersi (5,6,7 ve 8. Sınıf- lar) öğretim programı. Ankara.
• MEB, (2011). Dil ve anlatım dersi 9, 10, 11 ve 12. sınıflar öğretim programı. Ankara.
• Mills, G. E. (2003). Action research: a guide for the teacher researcher (2nd ed.). New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Özbay M. (2000). İlköğretim okulu öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri-Alan Araştırması-Ankara.
• Raimes, A. (1983). Tecniques in teaching writing. New York: Oxford University Press.
• Sönmez, V. ve Alacapınar F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tağa T. ve Ünlü S. (2013). Yazma eğitiminde karşılaşılan sorunlar üzerine bir inceleme. Turkish Stu- dies, Volume 8/8, Summer 2013, p. 1285-1299.
• Taşdelen V. (2004). Yazma eylemi: varoluşun kendine dönüşü. Hece Dergisi, Haziran-Temmuz-Ağus- tos, Sayı: 90,91,92. s. 312-325.
• Tekşan, K. (2001). Yazılı anlatım geliştirmede ön hazırlığın etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ça- nakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Temur, T. (2001). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatım beceri düzeyleri ile okul başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Tüzel S. (2012). “İlköğretim ikinci kademe Türkçe derslerinde medya okuryazarlığı bir eylem araş- tırması” Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlan- mamış Doktora Tezi.
• Tüzel S. ve Tok M. (2013). Öğretmen adaylarının dijital yazma deneyimlerinin incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), Eylül, Yıl 6, Sayı XV, ss. 577-596.
• Tok, M. (2012). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Akademik Yazma Becerilerinin Geliştiril- mesine Yönelik Uygulamalı Bir Çalışma. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Tok M. ve Ünlü S. (2014). Yazma becerisi sorunlarının ilkokul, ortaokul ve lise öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda karşılaştırılmalı olarak değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 13(50), 73-95.
• Ülper H. ve Uzun L. (2009). Bilişsel süreç modeline göre hazırlanan yazma öğretimi izlencesinin öğrenci başarısına etkisi. Education Online, 8(3), 651-665.
• Yalçın A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, C. vd. (2010). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.