İNKILÂP TARİHİ ÖĞRETİMİ İÇİN BİR KAYNAK: KARAGÖZ DERGİSİ

Yıl 2014, Cilt: 22 Sayı: 2, 731 - 742, 15.07.2016

Bülent Akbaba

Öz

Bu araştırmada mizahın ve onun güçlü temsilcilerinden biri olan karikatürün eğitime katkılarından yola çıkarak Türk mizah hayatının en uzun soluklu dergilerinden olan Karagöz dergisi tanıtılmaya ve inkılâp tarihi öğretimine sağlayacağı katkı açıklanmaya çalışılmıştır. İçeriğinde birinci elden görsel kanıtlar ve yazılı kaynakları barındıran mizah dergilerinin inkılâp tarihi öğretiminde kullanılması bu derslerinin tek düzeliğinin ortadan kaldırılmasına, öğrencilerin sosyal bilimciler gibi çalışmalarına ve üst düzey düşünme becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlayacak niteliktedir. İnkılâp tarihi öğretimine bu anlamda katkı sağlayacak potansiyele sahip olan Karagöz, yayın hayatını sürdürdüğü 1908-1955 yılları arasındaki siyasi, sosyal ve kültürel hadiseleri kendine has üslubuyla kamuoyuyla paylaşmıştır. Bu döneme ait olayların, olguların sunumunda Karagöz’ün tanıklığı ve olaylara bakış açısı tarih yazımı ve öğretimi açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnkılâp tarihi, öğretim, mizah, karikatür, Karagöz dergisi

KARAGOZ MAGAZINE AS A SOURCE OF REVOLUTION HISTORY TEACHING

Öz

This study is related to the analysis of Karagoz, one of the longest lasting magazines starting from his contribution it made to cartoon and its use as material for teaching the revolution history. The use of the humour journals which contain first degree visual evidence and written documents for revolution history will decrease the routines of the course and encourage the students to work a social scientist and the improve their upper level thinking virtues. The humour journal Karagoz published between 1908 and 1955 and shared the political, social and cultural events of the time with the public with its unique style. Therefore the presentation of the time with the view point of Karagoz is important for writing and teaching of history.

Anahtar Kelimeler

Revolution history, teaching, humour, cartoon, Karagoz magazine

Kaynakça

• Akbaba, B. (2008). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretiminde Karşılaşılan Sorun- lar (Gazi Üniversitesi Örneği). Gazi Akademik Bakış, 1(2), 177-197.
• Akbaba, B. (2009). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersinin Öğretimine Yönelik Bir Durum De- ğerlendirmesi (Gazi Üniversitesi Örneği). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 29-52.
• Aksoy, İ. (2003).Yüksek Öğretim Kurumlarında İnkılâp Tarihi Öğretimi, Yayımlanmamış Dok- tora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altun, A. (2009). Sosyal Bilgiler Derslerinde Karikatürlerin Kullanımı, İçinde R. Turan, A.M. Sünbül, H.Akdağ (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar-1. (ss.191-212), An- kara: Pegem Akademi.
• Altun, A. (2010). Tarih Öğretiminde Mizah ve Karikatür, İçinde M. Safran (Ed.). Tarih Nasıl Öğretilir. (ss.272-284), İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Ata, B. (2006). İlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar, İçinde Y. Doğaner (Ed.), Türk Eğitim Sisteminde Atatürkçülük ve Cumhuriyet Tarihi Öğretimi. (s.121-129), Ankara: Ha- cettepe Üniversitesi Yayınları.
• Çeviker, T. (1988). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü 2. İstanbul: Adam.
• Çeviker, T. (1991). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü 3. İstanbul: Adam.
• Çeviker, T.(2010). Karikatürkiye Karikatürlerle Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1923-2008. C.I. İstanbul: NTV Yayınları.
• Çoruk, A.Ş. (2008). Mizah Penceresinden Millî Mücadele. İstanbul: Kitabevi.
• Doğaner, Y. (2005a). Yüksek Öğretimde Atatürk İlke ve İnkılâplarının Öğretimiyle İlgili Düşün- celer, İçinde M. Saray, H.Tosun (Haz.), İlk ve Orta Öğretim Kurumlarında Türkiye Cum- huriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi: Mevcut Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. (ss.281-286), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Doğaner, Y. (2005b). Yüksek Öğretimde Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Dersi Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Yeni Yaklaşımlar-Hacettepe Üniversitesi Örneği. Atatürk Araş- tırma Merkezi Dergisi, 21(62), 589-611.
• Dumlupınar, S. (2011). Tek Parti ve Mizah. İstanbul: Akademi Titiz Yayınları.
• Evrekli, E. ve Balım, A. G. (2010). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Zihin Haritası ve Kavram Karikatürü Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarıları Ve Sorgula- yıcı Öğrenme Becerileri Algılarına Etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 76-98.
• Fırlar, F.B., Çelik, M. (2010). Gazete Reklâmlarında Mizah: Türk Mizah Reklâmlarına İlişkin Tarihsel Bir Analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 164-177.
• Heinzelmann, T. (2004). Osmanlı Karikatüründe Balkan Sorunu 1908-1914. Çev. Tür- kis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Kılıç, S. (2011). Contribution Of Karagoz Humour Magazine (1908-1955) To Sociocul- tural Transformations Of The Turkish Society Which Derives Its Sources From The Karagoz Humour Practices And Its Importance Through The Perspective Of The Turkish Cultural History. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(16), 238-247.
• Kılınç, A. (2007). Üstünlük Kuramı Bağlamında Harp ve Mizah. Milli Folklor, 73, 55-60.
• Kocabaşoğlu, U. (1987). Hayal Perdesinden Gazete Sayfalarına Karagöz. Tarih ve Toplum, 46, 227-228.
• Koloğlu, O. (2005). Türkiye Karikatür Tarihi. İstanbul: Bileşim Yayınevi.
• Okay, C. (2004). Dönemin Mizah Dergilerinde Milli Mücadele Karikatürleri. Ankara: T.C. Kül- tür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Ozankaya Özer, Türk Devrimi ve Yüksek Öğrenim Gençliği. A.Ü. SBF Yayınları, Ankara, 1978.
• Özdemir, N. (2007). Osmanlı Tüketim Kültürü, Eğlence ve Yazılı Medya İlişkisi. Milli Folklor, 73, 12-22.
• Özdiş, H. (2010). Osmanlı Mizah Basınında Batılılaşma ve Siyaset (1870-1877). İstanbul: Libra Kitapçılık.
• Stradling, R. (2003). 20. Yüzyıl Avrupa Tarihi Nasıl Öğretilmeli. Çev.Ayfer Ünal, İstanbul: Tür- kiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Topuz, H. (1997). Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Varlık, M.B. (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyete Mizah. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye An- siklopedisi, C. IV, (ss.1092-1100), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yaman, H. (2010). Bir Öğretim Aracı Olarak Karikatür: Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(2), 1215-1242.
• Yılmaz, M. (2004). Eğitim Bilimi ve Bilim Teknolojisi Işığında Yeni Yöntem Arayışları, İçinde B. Yediyıldız, T.F. Ertan, K. Üstün (Ed.). Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi’nde Yöntem Ara- yışları. (ss.100-111), Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Yüksel, İ., Adıgüzel, A. (2012). Değer Eğitiminde Karikatür Kullanımı: Toplumsal Birlik Bera- berlik ve Dayanışma Değer Örneği. Sakarya University Journal of Education, 2(3), 68-80.