Açık ve Uzaktan Öğrenme Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 5, 974 - 986, 31.12.2021

Mehmet Yavuz , Mehmet Hasançebi , Münevver Gündüz , Selçuk Karaman

https://doi.org/10.24106/kefdergi.787467

Öz

Açık ve uzaktan öğrenme (AUÖ) uygulamalarında ders kitapları önemli bir bireysel öğrenme aracı olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada yurt içi ve yurt dışındaki çeşitli üniversitelerin sunduğu AUÖ ders kitaplarının bulundurması gereken tasarım unsurlarına uygunluk düzeyinin ve AUÖ ders kitaplarında geliştirilmesi gereken noktaların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemlerinden açıklayıcı durum çalışması kullanılmıştır. Kolay ulaşılabilir örneklem yöntemiyle ulaşılan toplam 10 üniversitenin AUÖ ders kitabı araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak AUÖ ders kitaplarında bulunması gereken ölçütleri sağlayıp sağlamadığını değerlendirmek amacıyla hazırlanmış, araştırmacılar tarafından farklı çalışmada geliştirilen “Açık ve Uzaktan Öğrenme Ders Kitaplarını Değerlendirme Kontrol Listesi” kullanılmıştır. Toplam 44 maddeden oluşan kontrol listesi bireysel öğrenme, içerik, görsel tasarım ve dil-anlatım kategorileri altında toplanmıştır. Analiz aşamasında ders kitapları; ölçütler uygulanmamış, belirli bir düzeyde uygulanmış ve tam olarak uygulanmıştır şeklinde kodlama yapılarak incelenmiştir. Üniversite bazında ölçütlerin toplam puanı ve madde bazında ölçütlerin ortalama puanları hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda incelenen AUÖ ders kitaplarının dil ve anlatım ile görsel tasarım açısından yeterli düzeyde olduğu ancak bireysel öğrenme ve içerik konusunda geliştirilmesi gerektiği tespit edilmiştir. Ders kitaplarında geliştirilmesi gereken noktaların ise konunun anlaşılmasını kolaylaştıracak sorular ve örneklere yer verme, geri bildirim sunma, metin içi vurgulama yapma şeklinde sıralanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Açık ve uzaktan öğrenme ders kitabı, Ders kitabı değerlendirme, Bireysel öğrenme, İçerik tasarımı, Görsel tasarım

An Evaluation on Open and Distance Learning (ODL) Textbooks

Öz

Purpose: The present study aimed to investigate the compliance of ODE textbooks published by universities in and outside Turkey to textbook preparation criteria and identify the points that require improvement in those books.
Methodology: A qualitative data analysis method known as document analysis was employed to achieve this. Using the convenience sampling method, the ODE textbooks published by 10 universities in and outside Turkey and were accessible online were determined as the sample of the study. The textbooks were evaluated based on the Open and Distance Education Textbook Evaluation Checklist, developed by a previous study. The checklist comprised 44 items distributed to four domains: individual learning, content, visual design, and language. Each item was scored based on the criterion's complete fulfillment, partial fulfillment, and non-fulfillment.
Finding: The evaluation indicated that the textbooks showed good compliance to the criteria in terms of language and visual design while they needed improvement in the domains of individual learning and content, particularly in providing questions, examples, feedback sections, and in-text highlighting to improve the intelligibility of the content.

Anahtar Kelimeler

Open-distance learning textbook, Evaluating textbooks, Individual learning, Content design, Visual design

Kaynakça

• Anderson, T. (2006). Interaction in learning and teaching on the Educational Semantic Web. In C. Juwah (Ed.), Interactions in Online Education: Implications for Theory and Practice (pp.141-155). New York: Routledge.
• Anderson, T., & Garrison, D. R. (1998). Learning in a networked world: New roles and responsibilties. In Distance Learners in Higher Education: Institutional responses for quality outcomes. Madison, Wi.: Atwood.
• Aydın, B. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal değerlendirme, geliştirme. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• BCcampus. (2018). Open Textbook Stats. https://open.bccampus.ca/bc-open-textbooks-review-criteria/. adresinden edinilmiştir.
• Bodur, F. (2010). Uzaktan öğretim ders kitaplarındaki görsel öğelerin öğrenmeye katkıları: Anadolu Üniversitesi uzaktan öğretim öğrenci görüşlerinin değerlendirilmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bodur, F. (2016). Uzaktan öğretim ders kitaplarında kullanılan görsel öğelerin öğrenmeye etkileri Anadolu Üniversitesi örneği. Journal of Research in Education and Teaching, 5(1), 70-80.
• Bozkurt, A. (2013). Açık ve uzaktan öğrenmeye yönelik etkileşimli e-kitap değerlendirme kriterlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bozkurt, A., Karadeniz, A., & Erdoğdu, E. (2018). Açık ve Uzaktan Öğrenme Sisteminde Karekod Kullanımı: Açıköğretim Ders Kitapları Örneği. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 9(30).
• Bullen, M. (2007). Participation and critical thinking in online university distance education. International Journal of E-Learning & Distance Education, 13(2), 1-32.
• Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., & Keleş, E. (2001). Fizik Ders Kitaplarını Değerlendirme Ölçeği Geliştirmek İçin Örnek Bir Çalışma, Milli Eğitim Dergisi, 152, 27-33.
• Datta, L. E. (1990). Case study evaluations. Transfer Paper, 10 (9).
• Ekici, G. (2003). Uzaktan eğitim ortamlarının öğrencilerin öğrenme stillerine önemi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,24: 48- 55.
• Jacobs, L. B. (2015). 18 Criteria for Choosing New Textbooks. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 11(8), 485-486.
• Karaağaçlı, M., & Erden, O. (2008). Internet Destekli Uzaktan Eğitimde Dokuz Aşamalı Öğretim Durumunun Tasarımı, Bilişim Teknolojileri Dergisi, C: 1, S: 2, Mayıs.
• Kaya, Z. (2002). Uzaktan Eğitim. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta Öğretim Coğrafya Ders Kitapları Değerlendirme Ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, Sayı:8, s.95.
• Koçdar, S. (2006). Uzaktan eğitim ders kitaplarının geribildirim açısından değerlendirilmesi: Anadolu Üniversitesi’nin uzaktan eğitim veren işletme ve iktisat fakülteleri örneği. Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Lockwood, F. (2018). The design and production of self-instructional materials. Routledge; London.
• Mandernach, B. J. (2005). Relative effectiveness of computer-based and human feedback for enhancing student learning. The Journal of Educators Online, 2(1), 1-17.
• Megep. (2011). Radyo Televizyon Alanı Temel Kamera. Millî Eğitim Bakanlığı. Ankara.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Misanchuk, E. R. (1994). Print tools for distance education. In: J. Willis (Ed.) Distance education strategies and tools (pp. 109-133). Englewood Cliffs, NJ: Educational Technology.
• Moore, M. G. (1996). The Theory of Transactional Distance. In Handbook of distance education (pp. 84-103). Routledge.
• Moore, M. G., & Kearsley, G. (2005). Distance education a systems view. (2nd Ed.). Thomson Wadsworth.
• Moore, M. G. (2013). Handbook of distance education. Routledge.
• Mutlu, M.E., Kip, B., & Kayabaş, İ. (2005). Açıköğretim E-Öğrenme Sisteminde Öğrenci – İçerik Etkileşimi. V. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Özarslan, Y. (2011). Uzaktan Eğitim Uygulamaları İçin Açık Kaynak Kodlu Öğrenme Yönetim Sistemleri. 13. Akademik Bilişim Konferansı. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Öztürk, A., Kara, Y., Özkeskin, E., & Güneş E. (2017). Açık ve uzaktan öğrenenlerin öğrenme yönetim sistemi ve öğrenme malzemelerine ilişkin memnuniyet durumları: Açık Öğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(4), 81-107.
• Senge, P. (2001). The Fifth Discipline: The Art and Practice of the Learning Organization. Century, London.
• Shute, V. J. (2008). Focus on Formative Feedback. Review of Educational Research, 78(1), 153–189. https://doi.org/10.3102/0034654307313795.
• Soefijanto, T. (2002). An effort to implement the advantages of face to face learning in distance education. Boston: Boston University.
• Soules, A. (2008). New types of e-books, e-book issues, and implications for the future. The Acquisitions Librarian, 19(3-4), 367-388.
• Taş, A. M. (2007). Yeni Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,17, 519-532.
• Thurmond, V. A., & Wombach, K. (2004). Understanding interactions in distance education: A review of the literature. International Journal of Instructional Technology and Distance Learning, 1(1).
• Willis, B. (2002). Distance education at a glance Guide #9. http://www.uidaho.edu/evo/dist9.html. adresinden edinilmiştir.
• Yalın, H.İ. (1996). Ders Kitapları Tasarımı. Millî Eğitim, 132, 61–65.
• Yavuz, M., Hasançebi, M., & Kurşun, E. (2019). Açık ve Uzaktan Eğitim Ders Kitaplarında Bulunması Gereken Özellikler: Bir İçerik Analizi Çalışması. 13. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu, Kırşehir 02-04 Mayıs 2019.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin yayıncılık.