Milli Eğitim dergisi, COPE (Committee on Publication Ethics) ilkelerini benimsemektedir. Makale kabul, ret, düzeltme ve geri çekme süreçleri COPE tarafından önerilen akış şemalarına uygun olarak yürütülür. Bu doğrultuda, Millî Eğitim dergisine gönderilecek makalelerde uyulması gereken etik ilkeler aşağıda belirtilmiştir:
1. Hassas grupları içeren araştırmalarda, katılımcıların hakları ve refahı korunmalı, olası riskler değerlendirilmeli, araştırma sürecine ilişkin gerekli önlemler alınmalı ve uzun süreçli etik gözetim sağlanmalıdır. Bu kapsamdaki çalışmalar için etik kurul onayı alınması zorunludur.
2. Reşit olmayan katılımcılarla yürütülen araştırmalarda ebeveyn veya yasal vasi onamı mutlaka alınmalıdır.
3. Millî Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim kurumlarında yürütülecek araştırmalar için “Araştırma Uygulama İzinleri Başvuru ve Değerlendirme Modülü” üzerinden (https://arastirmaizinleri.meb.gov.tr/) resmi izin alınmalı ve uygulama süreci bu izin doğrultusunda yürütülmelidir.
4. Katılımcılar, araştırmanın amacı, kapsamı, olası riskleri ve süreçteki hakları hakkında açık ve anlaşılır bir şekilde bilgilendirilmeli ve gönüllü katılım esasına dayalı yazılı onam formu alınmalıdır.
5. Katılımcıların kişisel verileri gizlilik ilkelerine uygun şekilde korunmalı, veriler yalnızca araştırma amacıyla kullanılmalı, anonimlik ve gizlilik koşulları sağlanmalı, veri paylaşımı için açık rıza alınmadıkça üçüncü kişilerle paylaşım yapılmamalıdır. Dergide kimliği belirlenebilir kişisel veri, görüntü, ses veya benzeri materyaller yayımlanmaz. Bu tür içerikler içeren çalışmalar değerlendirmeye alınmaz.
6. Araştırma verileri, bilimsel doğruluk ve veri bütünlüğü ilkelerine uygun olarak raporlanmalıdır. Verilerin uydurulması (veri üretme), tahrif edilmesi (değiştirilmesi, manipüle edilmesi) veya çarpıtılması kesinlikle kabul edilemez.
7. Yazarlar, araştırma/finansman süreçlerinde herhangi bir çıkar çatışması bulunması durumunda bunu editöre ve sisteme açıkça beyan etmelidir.
8. Etik ihlallerin tespit edilmesi hâlinde, makale yayın öncesinde reddedilir; yayınlanmış olması durumunda dergi tarafından geri çekilir (retraction). Gerekli görülürse ilgili kurumlar, fon sağlayıcılar ve akademik kuruluşlar bilgilendirilir. Adli ve idari süreçler başlatılabilir.
Yazarlar, yayımlanan makalelerinin tüm telif haklarını Millî Eğitim dergisine devretmiş sayılırlar. Ancak dergide yayımlanan makalelerin bilimsel ve etik sorumluluğu yazarlarına aittir. Dergiye gönderilen makalelerin tamamı veya herhangi bir bölümü daha önce başka bir yerde yayımlanmamış ya da yayımlanmak üzere herhangi bir yayın sürecine dâhil edilmemiş olmalıdır. Dergiye gönderilen çalışmaların araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun olması zorunludur. İntihal, yanıltıcı veri sunma, yinelenen yayın, dilimleme (salami slicing), haksız yazarlık ve benzeri etik ihlallerde sorumluluk yazara aittir. Etik ihlal tespiti durumunda ilgili yasal ve akademik işlemler başlatılır.
TELİF, LİSANS VE AÇIK ERİŞİM ESASLARI
Millî Eğitim Dergisi, açık erişim politikasını benimsemektedir. Dergide yayımlanan tüm makaleler, Creative Commons Atıf-Ticari Olmayan 4.0 Uluslararası (CC BY-NC 4.0) lisansı ile lisanslanmıştır. Bu lisans doğrultusunda; kullanıcılar, yazar(lar)ın ve kaynağın uygun şekilde belirtilmesi koşuluyla, ticari olmayan amaçlarla makaleleri okuyabilir, indirebilir, kopyalayabilir, çoğaltabilir, dağıtabilir, yazdırabilir ve çevrimiçi bağlantı verebilir.
Dergide yayımlanan içerikler herhangi bir finansal, hukuki veya teknik engel olmaksızın araştırmacıların erişimine açıktır. Dergi, açık bilim ve bilginin serbest dolaşımı ilkelerini destekler.
Yazarlar, makale başvurusu sırasında Telif Hakkı Devir Formunu eksiksiz biçimde doldurup sisteme yüklemekle yükümlüdür. Bu form, makalenin yayımlanması için yasal izin sağlar ve yazar ile dergi arasındaki yayın haklarını düzenler. Makalenin etik ve bilimsel sorumluluğu ise yazar(lar)a aittir.
Makale şablonunda yer alan aşağıdaki bölümlerin eksiksiz olarak doldurulması ve makale dosyasına eklenmesi gereklidir:
• Yazar Katkı Beyanı
• Çıkar Çatışması Beyanı
• Etik Beyan (Araştırma etik kurul onayı gerektiriyorsa, makalede etik kurulun adı, onay tarih ve numarası ile katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alındığı açıkça belirtilmelidir)
• Finansman Bilgisi
• Telif Hakkı Bilgisi
• Veri Kullanılabilirliği Beyanı
Bu bilgiler, yayının şeffaflık, etik uygunluk ve bilimsel standartlara uyum açısından değerlendirilmesinde temel unsurlardır. Dergi, bu beyanlar doğrultusunda COPE (Committee on Publication Ethics) tarafından önerilen yüksek etik yayın standartlarını izler.
YAPAY ZEKÂ KULLANIMINA DAİR ETİK İLKELER
Millî Eğitim dergisi, bilimsel araştırmalarda yapay zekâ (YZ) kullanımının etik sınırlar içinde gerçekleştirilmesini zorunlu kılar. YZ; literatür taraması, dil düzenlemesi, veri işleme veya veri analizi gibi süreçlerde destekleyici bir araç olarak kullanılabilir; ancak bu kullanım, araştırmacının bilimsel, etik ve akademik sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Makalelerin hazırlanma sürecinde YZ’den yararlanılmışsa, kullanılan aracın adı, sürümü, işlevi ve katkı kapsamı makalenin Yöntem bölümünde açık şekilde belirtilmelidir. YZ’nin ürettiği içeriklerin doğruluğu, bilimsel geçerliliği ve etik uygunluğu tamamen yazar(lar)ın sorumluluğundadır.
Yapay zekâ araçları yazar olarak gösterilemez ve ortak yazar olarak listelenemez. YZ, bilimsel akıl yürütme, özgün katkı, kuramsal değerlendirme ve sonuç çıkarma yetisine sahip olmadığından yazar sıfatı taşıyamaz. Millî Eğitim dergisi, COPE “Authorship and AI Tools” ilkelerine uygun olarak, YZ’nin yazar katkısı beyanında bağımsız bir katkı sahibi gibi gösterilmesine izin vermez. Çalışmalarda yalnızca insan araştırmacılar yazar olarak yer alabilir.
YZ’nin; hipotez oluşturma, kuramsal çerçeve yazımı, tartışma bölümünü geliştirme ve sonuç çıkarma gibi çalışmanın özgün akademik katkısını oluşturan aşamalarda birincil araç olarak kullanılması uygun değildir ve etik ihlal kapsamında değerlendirilir. YZ çıktılarının kaynak gösterilmeden metne aktarılması intihal sayılır ve ilgili etik süreçler uygulanır.
Yazarlar, YZ kullanımının yanlılık, olgusal hata, yanlış yönlendirme ve güvenilirlik sorunları yaratabileceğinin bilincinde olmalı ve gerekli bilimsel denetimleri yapmalıdır. YZ kullanımının beyan edilmemesi, Millî Eğitim dergisinin yayın politikalarına aykırı olup etik ihlal olarak değerlendirilir ve editoryal işlemler başlatılır.
YZ kullanımında uyulması gereken temel etik değerler şunlardır:
• Şeffaflık
• Dürüstlük ve özen
• Hesap verebilirlik ve sorumluluk
• Adalet, saygı ve tarafsızlık
• Gizlilik ve kişisel verilerin korunması
• Bilimsel bütünlüğe katkı sağlama
YZ herhangi bir etik ihlalden dolayı sorumlu tutulamayacağından, sorumluluk tamamen araştırmacı(lar)a aittir. Bu bağlamda aşağıdaki mevzuatın dikkate alınması önerilir:
• 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK)
• 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu
• 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
• Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliği
• Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi
Etik Onay
TR Dizin tarafından 2020 yılında uygulanmaya başlanan etik onay kuralları gereği, insan katılımcıları içeren tüm araştırmalar için Etik Kurul Onayı alınması zorunludur. Etik kurul izin bilgisi, makalenin yöntem bölümünde açıkça belirtilmeli ve Etik Onay Belgesi makale başvurusu sırasında sisteme yüklenmelidir. Etik onay belgesi bulunmayan ve makale içinde etik onaya ilişkin açıklama yer almayan çalışmalar değerlendirmeye alınmaz.
Çalışmada etik onay gerekmiyorsa, bu durum gerekçesiyle birlikte makalenin yöntem bölümünde ve editör notunda açıkça belirtilmelidir. Dergi, etik onay yönergelerinde COPE ve Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ni esas alır.
Editörlerin Etik İlkeleri ve Sorumlulukları
Millî Eğitim dergisinde editörler, yayın sürecinin tüm aşamalarında akademik dürüstlük, tarafsızlık, şeffaflık ve bilimsel etik ilkelerine uygun hareket etmekle yükümlüdür. Editörler; etik kurul onayı, benzerlik incelemesi, hakem seçimi, hakem sürecinin etkin yönetimi, çıkar çatışması kontrolü, veri doğruluğu ve bilimselliğin güvence altına alınması gibi görevleri titizlikle yürütür. Yayın öncesi ve sonrası tüm değerlendirmelerde COPE yönergelerine bağlı kalır; intihal, duplikasyon, dilimleme, uydurma, çarpıtma ve yazar katkısına ilişkin ihlallerde gerekli süreçleri işletir. Kabul edilen makalelerin mizanpaj, dil düzenleme ve DOI işlemlerini takip eder; gerektiğinde düzeltme veya geri çekme işlemlerini yürütür. Editoryal kararlar verilirken inanç, dil, cinsiyet, etnik köken, milliyet veya herhangi bir kişisel özelliğe dayalı hiçbir ayrımcılık yapılmaz. Editörler çıkar çatışmasından kaçınır, gerektiğinde değerlendirme sürecinden çekilir ve yayın sürecinin her aşamasında adil, güvenilir ve uluslararası etik standartlara uygun bir yaklaşım benimser.
Millî Eğitim dergisinde editörler:
1. Makaleyi inceleyerek etik onay gerektirip gerektirmediğini değerlendirir.
2. Etik onay gerektiren çalışmalar için ilgili belgelerin eksiksiz olduğunu doğrular.
3. Makalelerin benzerlik raporlarını kontrol eder.
4. Makalenin değerlendirme sürecine alınmasına veya editör atanmasına karar verir.
5. Makaleye en az iki hakem atar.
6. Hakem seçiminde alan uzmanlığı, akademik birikim ve çıkar çatışması bulunmaması ilkelerini gözetir.
7. Hakemlerde kurumsal çeşitliliğe dikkat eder.
8. Hakemlerden gelen etik ihlal bildirimlerini değerlendirir; ihlal yoksa hakem raporları doğrultusunda “Ret”, “Düzeltme” veya “Kabul” kararı verir.
9. Hakem raporları çelişkili ise üçüncü hakem atanmasını sağlar.
10. Hakem değerlendirme süreci tamamlandıktan sonra hakem raporlarını inceler ve nihai karar sürecini yönetir.
11. Kabul edilen makalelerin mizanpaj, dil kontrolü ve DOI sürecini takip eder.
12. Yayım sürecinin tüm aşamalarında tarafsızlık, şeffaflık ve akademik bütünlük ilkelerine bağlı kalır.
Editörler, COPE Editör Etik İlkelerini benimser ve çıkar çatışmasından kaçınmakla yükümlüdür.
Hakemlerin Etik İlkeleri ve Sorumlulukları
Millî Eğitim dergisinde hakemler:
1. Kendilerine atanan makalenin uzmanlık alanlarıyla uyumlu olup olmadığını değerlendirir,
2. Etik ihlal şüphesi fark ettiklerinde editöre bildirir,
3. Makaleyi özgünlük, alana katkı ve yöntemsel tutarlılık açısından değerlendirir,
4. Yapıcı ve geliştirici öneriler sunar,
5. Akademik eleştirilerini bilimsel temellere dayandırır,
6. Nihai önerisini “Ret”, “Minor Revizyon”, “Major Revizyon” veya “Kabul” şeklinde belirtir,
7. Tüm değerlendirmelerini Hakem Değerlendirme Formu üzerinden iletir,
8. Değerlendirme süreci boyunca gizlilik ilkesine uyar ve makale içeriğini üçüncü kişilerle paylaşmaz,
9. Çıkar çatışması durumunu editöre derhal bildirir.
Hakemlik süreci çift-gizli değerlendirme ilkelerine göre yürütülür.
Yazarların Etik İlkeleri ve Sorumlulukları
Millî Eğitim dergisinde yazarlar:
1. Makale göndermeden önce derginin Etik İlkeler ve Yayın Politikasını incelemekle yükümlüdür,
2. Makalelerini Yazım Kurallarına uygun hazırlar,
3. Başvuru öncesi makalenin benzerlik kontrolünü yapar,
4. Gerekli tüm belgeleri eksiksiz yükler,
5. Etik onay gerektiren çalışmalar için Etik Kurul Onay Belgesini sisteme yükler,
6. Etik onay gerekmiyorsa, nedenleriyle birlikte makalede belirtir,
7. Makalenin içerik, yöntem, veri doğruluğu ve etik sorumluluğunun tamamını kabul eder,
8. Çalışmanın daha önce sunumu, tez kökeni, fon desteği, YZ katkısı veya teşekkür bölümlerini şeffaf biçimde belirtir,
9. Revizyon sürecinde hakem önerilerini dikkate alarak gerekli değişiklikleri yapar ve revizyon yanıt dosyasını ekler,
10. Yayın öncesinde üçüncü şahıslara ait materyaller için gerekli izinleri alır,
11. Yayın sonrası ortaya çıkan herhangi bir etik ihlali editöre bildirmekle yükümlüdür.
Yazarlar haklar devredilmiş olsa bile bilimsel sorumluluklarını muhafaza ederler.
Yayın Politikası
Millî Eğitim Dergisine gönderilen makaleler:
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası,
• Millî Eğitim Temel Kanunu,
• Uluslararası insan hakları ilkeleri
çerçevesinde; ayrımcılıktan uzak, insan onuruna saygılı, eşitlikçi ve kapsayıcı bir dil ile hazırlanmalıdır.
Araştırma araçları ve veri toplama süreçleri KVKK, ilgili mevzuat ve bilimsel etik standartlara uygun olmalıdır.
Dergi;
• Alan yazınına özgün katkı
• Şeffaf araştırma süreçleri
• Bilimsel dürüstlük
• Akademik etik
ilkelerini esas alır.