Van’da Tüketime Sunulan Çiğ Sütlerde Mikrobiyolojik Kalite ve Antibiyotik Varlığı

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 53 - 63, 30.06.2022

Rabia Mehtap TUNCAY Yakup Can SANCAK Tuncer ÇAKMAK Özgür İŞLEYİCİ

https://doi.org/10.53518/mjavl.1033318

Öz

Bu araştırma; Van ilinde bakkal, market ve süpermarketlerde satışa sunulan toplam 60 adet çiğ süt örneğinin mikrobiyolojik kalitelerinin ve antibiyotik kalıntısının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Örneklerde hijyenik kalitenin ve patojen mikroorganizmaların tespit edilmesine yönelik toplam aerobik mezofilik mikroorganizma (TAM), Enterobactericeae, koliform grubu mikroorganizma, Escherichia coli, Enterococcus, koagulaz pozitif stafilokok, Staphylococcus aureus, maya/küf sayıları sırasıyla ortalama; 5.88±0.15, 4.41±0.13, 3.89±0.14, 1.67±0.17, 3.43±0.16, 4.11±0.13, 3.67±0.14, 2.88±0.13 log CFU/ml olarak belirlenmiştir. Örneklerde Salmonella spp. tespit edilemezken, sadece 1 (%1.70) örnekte L. monocytogenes varlığı saptanmıştır. Örneklerin 8’inde β-laktam grubu (penisilinler ve sefalosporinler) ve 6’sında ise tetrasiklin grubu (tetrasiklin, oksitetrasiklin, klortetrasiklin ve doksisilin) antibiyotik kalıntısı tespit edilmiştir. Analizi yapılan çiğ süt örneklerinin önemli bir kısmının incelenen kriterler yönünden genel hijyenik kalitelerinin düşük olduğu, gerek mikrobiyolojik kriterler gerekse de antibiyotik kalıntısı açısından halk sağlığı açısından riskler taşıdığı görülmüştür. Sonuç olarak; yasal otoriteler tarafından süt üreten işletmelerde ve aynı zamanda piyasaya arzı yapılan çiğ sütlerde var olan denetimler ile numune alma süresi ve sayısının arttırılmasının, kontrol ve izleme programları ile mikrobiyolojik kalitelerinin iyileştirilmesinin, etkili sistemlerle antibiyotik kullanımının takip edilmesinin halk sağlığı açısından önemli katkılar sağlayacağı kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Antibiyotik kalıntısı, Çiğ süt, L. monocytogenes, Mikrobiyoloji

Destekleyen Kurum

Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Teşekkür

Bu araştırma, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından TSA-2019-7895 nolu proje olarak gerçekleştirilmiştir. Destekleri için kuruma teşekkür ederiz.

Microbiological Quality and Presence of Antibiotics in Raw Milk Offered for Consumption in Van

Öz

This research was carried out to determine the microbiological quality and antibiotic residue of 60 raw milk samples sold in grocery stores, markets and supermarkets in Van. For the determination of hygienic quality and pathogenic microorganisms in the samples, the total aerobic mesophilic microorganism (TAM), Enterobactericeae, coliform group microorganism, Escherichia coli, Enterococcus, coagulase positive staphylococcus, Staphylococcus aureus, yeast/mold counts were determined as 5.88±0.15, 4.41±0.13, 3.89±0.14, 1.67±0.17, 3.43±0.16, 4.11±0.13, 3.67±0.14, 2.88±0.13 log CFU/ml, respectively. While Salmonella spp. could not be detected in the samples, the presence of L. monocytogenes was detected in only 1 (1.70%) sample. In 8 of the samples, β-lactam group (penicillins and cephalosporins) and in 6 of the tetracycline group (tetracycline, oxytetracycline, chlortetracycline and doxycillin) antibiotic residues were detected. It was observed that the general hygienic quality of a significant part of the analyzed raw milk samples was low in terms of the criteria examined, and that they had risks in terms of public health in terms of both microbiological criteria and antibiotic residues. As a result, it has been concluded that increasing the sampling time and number, improving the microbiological quality with control and monitoring programs, and monitoring the use of antibiotics with effective systems will provide important contributions in terms of public health by the legal authorities in milk producing enterprises and also in the raw milk supplied to the market.

Anahtar Kelimeler

Antibiotic residue, Raw milk, L. monocytogenes, Microbiology.

Kaynakça

• Acaröz U, Arslan-Acaröz D, Gürler Z 2016. Gıdalarda antibiyotik kalıntılarının saptanması için enzim immunoassay geliştirilmesi Kocatepe Vet J. 9(2): 122-126.
• Aksoy A, Sezer Ç, Vatansever L, Gülbaz G 2018. Presence and antibiotic resistance of Listeria monocytogenes in raw milk and dairy products. Kafkas Univ Vet Fak Derg, 24 (3): 415-421.
• Allison JRD 1985. Antibiotic residues in milk. Br. J. Pharmacol. 141, 9-16.
• Al-Mazeedi HM, Gholoum FA, Akbar BH (2013). Microbiological status of raw and pasteurized milk in the state of Kuwait. Research Inventy: In. J Engineering and Sci, 3, 11, pp 15-19.
• Altun B, Besler T, Ünal S 2002. Ankara piyasasında satılan işlem görmüş (UHT ve Pastörize) ve görmemiş (sokak) sütlerin makro-besin değeri ve mikrobiyolojik açıdan değerlendirilmesi. Sted. 11, 2, 51.
• Andrew SM, Frobish A, Paape MJ, Maturin, LJ 1997. Evaluation of selected antibiotic residue screening tests for milk from individual cows and examination of factors that affect the probability of false-positive outcomes. J. Dairy Sci. 80, 3050-3057.
• Anonymous 2015. The Microbiology Manual. LABM Ltd, UK.
• Ardıç M, Durmaz H 2006. Investigation of beta-lactam residues in unpacked milk consumed in Sanlıurfa. Atatürk Üniversitesi Veteriner Bilimler Dergisi. 1: 74-77.
• Atasoy FA, Türkoğlu H, Barbaros H 2003. Şanlıurfa ilinde üretilen ve satışa sunulan süt, yoğurt ve Urfa peynirlerinin bazı mikrobiyolojik özelikleri. HR.Ü.Z.F. Dergisi, 7 (3-4):77-83
• Aznar R, Alarón B 2003. PCR detection of Listeria monocytogenes: a study of multiple factors affecting sensitivity. Journal of Applied Microbiology, 95, 958-966.
• Belbachir C, Khamri M, Saalaoui E 2014. Microbiological quality of the raw cow milk at three rural communes of the eastern region of Morocco. International Food Research Journal, 22(4), 1675.
• Beykaya M, Özbey A, Yıldırım Z 2017. Sivas ilindeki bazı süt işletmelerine gelen sütlerin fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(4): 388-396.
• Bogdanovičová K, Vyle tělová-Klimešová M, Babák V, Kalhotka L, Koláčková I, Karpíšková R 2016. Microbiological quality of raw milk in the Czech Republic. Czech Journal of Food Sciences, 34(3), 189-196.
• Borad SG, Kumar A, Singh AK 2017 Effect of processing on nutritive values of milk protein. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 57:17, 3690-3702.
• Bridson EY 1998. The Oxoid Manual 8th edition, Oxoid Limited Hampshire, England.
• Britz T, Robinson RK 2008. Advanced Dairy Science And Technology, John Wiley & Sons.
• Chye FY, Abdullah A, Ayob MK 2004. Bacteriological quality and safety of raw milk in Malaysia. Food Microbiol. 21: 535-541.
• Cinquina AL, Roberti P, Giannetti L, Longo F, Draisci R, Fagiolo A, Brizioli NR 2003. Determination of enrofloxacin and its metabolite ciprofloxacin in goat milk by high-performance liquid chromatography with diode-array detection optimization and validation. J Chromatogr. A 987, 221-226.
• Codex Alimentarius (CA) 2011. Milk and Milk Products. Second Edition, World Health Organızatıon Food And Agrıculture Organızatıon Of The Unıted Natıons, Rome.
• Dağdemir E, Özdemir S 2006. Süt ve Mamullerinde Enterokoklar. Türkiye 9. Gıda Kongresi; 24-26 Mayıs 2006, Bolu, Türkiye, 903-906. Davoodi H, Esmaeili S, Mortazavian AM 2013. Effects of Milk and Milk Products Consumption on Cancer: A Review. Comprehensive Reviewsin Food Science and Food Safety, 2, 249-264.
• De Buyser ML, Dufour B, Maire M, Lafarge V 2001. Implication of milk and milk products in food-borne diseases in France and in different industrialized countries, International Jounal of Food Microbiology, 67: 1-17.
• Demet Ö, Acet A, Traş B, Baş L, Eğilmez İ 1992. Konya’da tüketime sunulan yumurtalarda kloramfenikol furazolidon ilaç kalıntılarının araştırılması. Selçuk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. 6: 61-63.
• Diler A, Baran A 2014. Erzurum’un Hınıs ilçesi çevresindeki küçük ölçekli işletme tank sütlerinden alınan çiğ süt örneklerinin bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Alınteri Dergisi. 26: 18-24.
• Dokuzlu C, Tayar M 2001. Bursa ve çevresinde çiğ sütlerde antibiyotik varlığının belirlenmesi. Vet Bil Derg, 17 (1), 153-157.
• Ekici K, Bozkurt H, Isleyici O 2004 Isolation of some pathogens from raw milk of different milk animals. Pakistan Journal of Nutrition, 3(3), 161-162.
• Erskine RJ, Wagner S, DeGraves FJ 2003. Mastitis therapy and pharmacology Veterinary Clinics of North America: Food Animal. Practice, 1, 109-138.
• Gaudin V, Fontaine J, Maris, P 2001. Screening of penicillin residues in milk by surface plasmon resonance-based biosensor assay: comparison of chemical and enzymatic sample pre-treatment Anal. Chim. Acta. 436, 191-198.
• Gemechu AT (2016) Assessment of safety and quality of raw whole cow milk produced and marketed by smallholders in central highlands of Ethiopia Assessment, Food Science and Quality Management, 49, 63-71.
• Goodman MT, Wu AH, Tung KH, McDuffie K, Kolonel LN, Nomura AMY, Terada K, Wilkens LR, Murphy S, Hankin JH 2002. Association of dairy products, lactose, and calcium with the risk of ovarian cancer Am J Epidemiol 156:148-57.
• Öksüztepe G, Demir P 2019. Süt işletmelerinde temizlik ve dezenfeksiyon. Atasever M, editör. Süt ve Süt Ürünleri, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Klinikleri. p.195-200.
• Göncü B, Çelikel A, Akın MB, Akın MS 2017. Şanlıurfa’da satışa sunulan sokak sütlerinin bazı kimyasal ve mikrobiyolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. HU Muh. Der. 02.15-23.
• Harrigan W 1998. Laboratory Methods in Food Microbiology, 3rd Ed, Academic Press Hassan GM, Meshref AM, Gomaa SM 2015. Microbiological quality and safety of fluid milk marketed in Cairo and Giza Governorates Current Research in Dairy Sciences, 7(1), 18-25.
• Hayes MC, Boor K 2001. Raw Milk and Fluid Milk Products, In “Applied dairy microbiology” Eds Marth, E H, & Steele, J CRC Press.
• Hill B, Smythe B, Lindsay D, Shepherd J 2012. Microbiology of raw milk in New Zealand International Journal of Food Microbiology, 157, 305-308. Hoorfar J, Ahrens P, Rådström P 2000. Automated 5’ nuclease PCR assay for identification of Salmonella enterica. Journal of Clinical Mıcrobiology, 38, 3429-3435.
• Hossain TJ, Alam MK, Sikdar D 2011. Chemical and microbiological quality assessment of raw and processed liquid market milks of Bangladesh. Continental J. Food Science and Technology, 5(2): 6-17.
• Husu JR, Seppänen JT, Sivelä SK, Rauramaa AL 1990. Contamination of raw milk by Listeria monocytogenes on dairy farms. J Vet Med. (Series B)37, 268-275.
• Ibrahim GA, Sharaf OM, El-Khalek ABA 2015. Microbiological quality of commercial raw milk, domiati cheese and kareish cheese Middle East Journal of Applied Sciences, 5(1), 171-176.
• ILSI (International Life Science Institute) 2011. The Enterobacteriaceae and their Significance to the Food Industry Chris Baylis, Mieke Uyttendaele, Han Joosten and Andy Davies (eds) ILSI Europe Report Series. 52.
• International Organization for Standardization (ISO) 1997. Microbiology of food and animal feeding stuffs -Horizontal method for the detection and enumeration of Listeria monocytogenes-Part 1: Detection method ISO 11290-1.
• International Organization for Standardization (ISO) 2006. Microbiology of food and animal feeding stuffs - Horizontal method for the detection and enumeration of Listeria monocytogenes - Part 1: Detection method; Amendment 1: Modification of the isolation media and the haemolysis test, and inclusion of precision data, ISO 11290-1:1996/Amd 1:2004.
• Jindal S, Anand S, Huang K, Goddard J, Metzger L 2016. Evaluation of modified stainless steel surfaces targeted to reduce biofilm formation by common milk sporeformers, Journal of Dairy Science, 99, 1-12.
• Kaya SE, Filazi A 2010. Determination of antibiotic residues in milk samples Kafkas Universitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 16(Suppl-A), 31-35.
• Kesenkaş H, Akbulut N 2010. İzmir ilinde satılan sokak sütleri ile orta ve büyük ölçekli çiftliklerde üretilen sütlerin özelliklerinin belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fak Dergisi 47: 161-169.
• Kırkoyun- Uysal H, Anğ Ö 2003 Süt ve Süt ürünlerinden izole edilen Listeria türleri Türk Mikrobiyol Cem Derg, 33:163-169.
• Kıvanç M, Kunduhoğlu B, Ayaz B 1992. Eskişehir’de tüketilen çiğ sütle-rin bakteriyolojik kalitesinin halk sağlığı yönünden incelenmesi. Gıda, 17 (5), 327-333.
• Kurt A, Çakmakçı S, Çağlar A 1993. Süt ve Mamülleri Muayene ve Analiz Metotları Rehberi, 5 Baskı AÜ Yay No:252/d Zir Fak Yay No:18, Ders Kitapları Serisi No:252/d, AÜ Ziraat Fakültesi, Ofset Tesisi, Erzurum.
• Laakkonen A, Pukkala E 2008. Cancer incidence among Finnish farmers, 1995–2005 Scand J Work Environ Health 34:73-9. Marshall NK 2004. Therapeutic applications of whey protein Altern Med Rev, 9:136-56.
• McGrane P, Rowe MT, Anger S 1996. Evaluation of delvotest SP and Charm AIM-96 for the detection a range of antibiotics in milk Milchwissenschaft 51, 330-333.
• Mesfine S, Feyera T, Mohammed O 2015. Microbiological quality of raw cow’s milk from four dairy farms in Dire Dawa City, Eastern Ethiopia. World Journal of Dairy & Food Sciences, 10(1), 09-14.
• Miller GD, Jarvis JK, McBean LD 2000. Handbook of Dairy Foods and Nutrition, Second Edition, CRC Press LLC. Molina MP, Althaus RL, Balasch S, Torres A, Peris C, Fernandez N 2003. Evaluation of screening test for detection of antimicrobial residues in ewe milk J Dairy Sci 86, 1947-1952.
• Moreno MR, Sarantinopoulos P, Tsakalidou E, De Vuyst L 2006. The role and application of enterococci in food and health Int J of Food Microbiology 106:1-24.
• Nwankwo IU, Amaechi N, Adiele WA 2015. Microbial evaluation of raw milk from dairy farms in Udi LGA Enugu State, Nigeria Journal of Agriculture and Veterinary Science, 8(3), 60-65.
• Oliver SP, Jayarao BM, Almeida RA 2005. Food Borne Pathogens In Milk and The Dairy Farm Environment: Food Safety and Public Health İmplications. Foodborne Pathogens and Disease, 2, Mary Ann Liebert, Inc., 115-129.
• Rajagopal M, Werner BG, Hotchkiss JH 2005. Low pressure CO2 storage of raw milk: microbiological effects J Dairy Sci 88: 3130-3138. Riffon R, Sayasith K, Khalil H, Dubreuil P, Drolet M, Lagacé J 2001. Development of a rapid and sensitive test for identification of major pathogens in bovine mastitis by PCR. Journal of Clinical Microbiology, 39(7), 2584-2589.
• Roca M, Castillo M, Marti P, Althaus R L, Molina MP 2010. Effect of heating on the stability of quinolones in milk Journal of Agricultural and Food Chemistry, 9, 5427-5431.
• Roca M, Villegas L, Kortabitarte ML, Althaus RL, Molina MP 2011. Effect of heat treatments on stability of betalactams in milk Journal of Dairy Science, 3, 1155-1164.
• Ruegg PL 2003. Practical food safety ınterventions for dairy production. Journal of Dairy Science, 86, p: E1-E9.
• Sanaa M, Poutrel B, Menard JL, Serieys F 1993. Risk factors associated with contamination of raw milk by Listeria monocytogenes in dairy farms Journal of Dairy Science, 76(10), 2891-2898.
• Seymour EH, Jones GM, McGilliard ML 1988. Persistence of residues in milk following antibiotic treatment of dairy cattle J Dairy Sci 71, 2292-2296.
• Soomro AH, Arain MA, Khaskheli M, Bhutto B 2002. Isolation of Escherichia coli from raw milk and milk products in relation to public health sold under market conditions at Tandojam Pakistan Journal of Nutrition 1(3): 151-152.
• SPSS 2006. IBM SPSS statistics version 13.0 for Windows. New York: IBM Corp.
• Srikandakumar A, Johnson EH, Nsanzi H, Al-Abri KS 2004. Microbes and anti-microbial substances in pasteurized milk sold in Oman Int J Food Prop 7, 615-627.
• Tankoano A, Kabore D, Savadogo A, Soma A, Fanou-Fogny N, Compaore-Sereme D, Compaore-Sereme D, Hounhouigan JD, Sawadogo-Lingani, H E 2016. Evaluation of microbiological quality of raw milk, sour milk and artisanal yoghurt from Ouagadougou, Burkina Faso African Journal of Microbiology Research, 10(16), 535-541.
• Tatini SR and KL Kauppi 2003. Encyclopedia of Dairy Sciences H Roginski, JW Fuquay and PF Fox (eds) Vol 1 Academic Press and Elsevier Science, Amsterdam, Boston, London, New York, Oxford, Paris, San Diego, San Francisco, Singapore, Sydney, Tokyo, 74-79.
• Thorning TK, Raben A, Tholstrup T, Soedamah-Muthu SS, Givens I, Astrup A 2016. Milk and dairy products: good or bad for human health? An assessment of the totality of scientific evidence. Food & Nutrition Research, 60(1), 32527.
• Titouche Y, Hakem A, Salmi D, Yabrir B, Chenouf N, Chergui, A, Chergui A, Chenouf A, Houali K 2016. Assessment of microbiological quality of raw milk produced at TiziOuzou area (Algeria) Asian J Anim Vet Adv, 11(12), 854-860.
• Torkar KG, Teger SG 2008. The microbiological quality of raw milk after introducing the two day’s milk collecting system Acta agriculturae Slovenica, 92(1), 61-74.
• Türk Gıda Kodeksi (TGK) 2009. Çiğ Süt ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Tebliğ, Tarih: 06.02.2009, Tebliğ No: 2009/14, Sayı: 27133.
• Türk Gıda Kodeksi (TGK) 2011. Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği, Tarih: 27.12.2011, Sayı: 28155.
• Türk Standardı (TS) 2001. Gıda ve Hayvan Yemleri Mikrobiyolojisi-Koagulaz-Pozitif Stafilokokların (Staphylococcus aureus ve diğer türler) Sayımı için Yatay Metot- Bölüm 1- Baird-Parker Agar Besiyeri Kullanaraki TS 6582-1 (ISO6888-1), Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
• Türk Standardı (TS) 2010. Gıda ve hayvan yemleri mikrobiyolojisi – Koliformların sayımı için yatay yöntem–Koloni Sayım Tekniği (ISO 4832), Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
• Türk Standardı (TS) 2012a. Gıda ve Hayvan Yemleri Mikrobiyolojisi-Betaglucuronidase-Positive Escherichia coli'nın Sayımı İçin Yatay Yöntem-Bölüm 2: 5-Bromo-4-Chloro-3-İndolyl Beta-D-Glucuronide Kullanılarak 44°C'da Koloni Sayım Yöntemi (ISO 16649-2:2012), Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
• Türk Standardı (TS) 2012b. Gıda Ve Hayvan Yemleri Mikrobiyolojisi – Maya ve Küflerin Sayımı İçin Yatay Yöntem-Bölüm 1:Su Aktivitesi 0,95'ten Yüksek Olan Ürünlerde Koloni Sayım Tekniği (ISO 21527-1: 2008), Türk Standardları Enstitüsü, Ankara.
• Türk Standardı (TS) 2014. Gıda zinciri mikrobiyolojisi-Mikroorganizmaların sayımı için yatay yöntem Bölüm 1: Dökme plak tekniğiyle 30°C’ta koloni sayımı (ISO 4833-1:2013), TSE, Ankara.
• Uraz G, Yücel N 1998. Çiğ sütlerde koliform grubu mikroorganizmaların dağılımı üzerine bir araştırma Gıda, 23 (4), 241-245 Ünlütürk A, Turantaş F 1998. Gıda mikrobiyolojisi Mengi Tan Basımevi, İzmir, 605.
• Üzüm M 2006. Ankara Yöresinde Tüketime Sunulan Çiğ Sütlerde Salmonella, Shigella ve Bazı Patojenlerin İzolasyonu Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 73s.
• Viljoen BC 2001. The interaction between yeasts and bacteria in dairy environments Int J Food Microbiol 69(1):37-44.
• Yalçın BC 1981. Genel Zootekni (Ders Kitabı) İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları Rektörlük Yayın No: 2769 Dekanlık Yayın No:1.
• Yalçın H, Özdemir S, Gökalp HY, Kurt A 1991. Çiğ inek sütlerinden izole edilen koliform grubu ve Staphylococcus aureus bakterilerinin tanımlanması Gıda, 16(2), 107-110.
• Yamani MI, Al-Kurdi LMA, Haddadin MSY, Robinson RK 1999. A simple test for the detection of antibiotics and other chemical residues in ex-farm milk Food Control 10, 35-39.
• Zhu K, Acaröz U, Märtlbauer E 2013. A cellular logic circuit for the detection of bacterial pore-forming toxins Chemical Communications 49(45): 5198-5200.