Öğretmen Adaylarının Doğaya Bağlılık Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 40 Sayı: 1, 441 - 458, 30.06.2021

Pinar Tağrikulu , Ayça Cirit Gül , Elif Omca Çobanoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı; eğitim fakültelerinin farklı sınıf ve bölümlerinde öğrenim görmekte olan öğretmen adaylarının doğaya bağlılık düzeylerini ortaya koymaktır. Çalışma, nicel bir araştırma olup verilerin toplanacağı örneklem grubu, seçkisiz örneklem türlerinden tabakalı örneklemeye uygun olarak seçilmiştir. Çalışma, öğretmen adaylarının doğaya bağlılıklarını ölçmek amacıyla 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Karadeniz Bölgesi’nde yer alan bir üniversitede öğrenim gören öğretmen adayları ile yürütülmüştür. Çalışmada, Mayer ve Frantz (2004) tarafından geliştirilen ve Bektaş, Kural ve Orçan (2017) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Doğaya Bağlılık Ölçeği kullanılmıştır. Çalışmaya, Fen Bilimleri Öğretmenliği anabilim dalından 255; Sınıf Öğretmenliği anabilim dalından 201 ve Sosyal Bilgiler Öğretmenliği anabilim dalından 172 öğretmen adayı katılmıştır. Veriler toplanırken öğretmen adaylarından bölüm, sınıf düzeyi, cinsiyet, ailelerin gelir düzeyi ve yaşadıkları yer bilgileri demografik veriler olarak istenmiştir. Çalışmadan elde edilen veriler, SPSS 22.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, cinsiyet değişkeninde, kadın ve erkek öğretmen adayları arasında ölçekte yer alan her iki boyutta da anlamlı bir farkın olduğu; genel olarak ise öğretmen adaylarının doğaya bağlılık düzeylerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda bireylerin doğaya bağlılık düzeylerini etkileyen faktörlerin neler olduğu hususunda kapsamlı çalışmaların yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

doğa, doğaya bağlılık, çevre, öğretmen adayları

Kaynakça

• Atasoy, E. (2005). Çevre içi eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Bektaş, F, Kural, B. ve Orçan, F. (2017). Doğaya bağlılık ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(1), 77-86.
• Bragg, E. A. (1996). Towards ecological self: Deep ecology meets constructionist self-theory. Journal of Environmental Psychology, 16, 93-108.
• Bruni, C. M., Fraser, J., & Schultz, P. W. (2008). The value of zooexperiences for connecting people with nature. Visitor Studies, 11(2), 139-150.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Capaldi, C. A., Dopko, R. L. & Zelenski, J. M. (2014). The relationship between nature connectedness and happiness: A meta-analysis. Frontiers in Psychology, 5, 976.
• Conn, S. (1998). Living in the earth: Ecopsychology, health and psychotherapy. The Humanistic Psychologist, 26, 179-198.
• Çağlar Karapınar, B. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının doğa eğitimi hakkında metaforik algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aksaray.
• Çobanoğlu, E. O. (2019). Canlı merkezli (biyosentrik) etik yaklaşımı, S. Gürbüzoğlu Yalmancı. ve A. Solmaz içinde, Çevre Etiği Temel İlkeleri ve Eğitimi. (108-129) Ankara: Nobel yayınları, ISSN: 978-605-033-073-1.
• Dunlap, R. E., Van Liere, K. D., Mertig, A. G., & Jones, R. E. (2000). Measuring endorsement of the new ecological paradigm: A revised NEP scale. Journal o f Social Issues, 56, 425- 442.
• Ergün, T., ve Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 97-123. DOI: 10.1501
• Feral, C. H. (1998). The connectedness model and optimal development: Is ecopsychology the answer to emotional well-being? The Humanistic Psychologist, 26, 243-274.
• Gül, F. (2013). İnsan-doğa ilişkisi bağlamında çevre sorunları ve felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 17-21.
• Howard, G. S. (1997). Ecological psychology: Creating a more earth-friendly human nature. Notre Dame, IN: University of Notre Dame Press.
• https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce/nature (2020). Doğa kelimesinin anlamı. (18.06.2020 tarihinde erişilmiştir).
• Kahn, P. H. Jr. (1997). Developmental psychology and the biophilia hypothesis: Children’s affiliation with nature. Developmental Review, 17, 1-61.
• Kals, E.,& Maes, J. (2004). Sustainable development and emotions. In P. Schmuck & W. P.Schultz (Eds.), Psychology o f sustainable development (pp. 97-122). Norwell, MA: Kluwer Academic.
• Kaplan, S. (2000). Human nature and environmentally responsible behaviour. Journal of Social Issues, 56, 491-508.
• Karademir, Y. (2017).Öğretmen adaylarının doğaya bağlılık düzeyleri ve etik tutumları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Kellert, S. R. (1997). Kinship to mastery: Biophilia in human evolution and development. Washington, DC: Island Press.
• Kortenkamp, K. V., & Moore, C. F. (2001). Ecocentrism and anthropocentrism: Moral reasoning about ecological commons dilemmas. Journal o f Environmental Psychology, 21, 261-272.
• Lawton E., Brymer E., Clough P. & Denovan A. (2017). The relationship between the physical activity environment, nature relatedness, anxiety, and the psychological well-being benefits of regular exercisers. Front. Psychol. 8:1058. doi: 10.3389/fpsyg.2017.01058.
• Maltaş, A. (2015). Ekoloji ekseninde insan-doğa ilişkisi ve özne sorunu. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(29). 1-8.
• Martin, P. (2004). Outdoor adventure in promoting relationships with nature. Australian Journal of Outdoor Education, 8(1), 20-28.
• Mayer, F. S. & Frantz, C. M. (2004). The connectedness to nature scale: A measure of individuals’ feeling in community with nature. Journal of Environmental Psychology, 24(4), 503-515.
• Mcphie, J. & Clarke, D. A. G. (2018). Nature matters: diffracting a keystone concept of environmental education research–just for kicks. Environmental Education Research, 1-18.
• Nisbet, E. K., Zelenski, J. M. & Murphy, S. A. (2011). Happiness is in our nature: Exploring nature relatedness as a contributor to subjective well-being. Journal of Happiness Studies, 12(2), 303-322.
• Oskamp, S. (2000). A sustainable future for humanity? How can psychology help? American Psychologist, 55(5), 496-508.
• Özgün, B.B. ve Özgün, V. (2019). Doğayla ilişkinin önemi: Sınıf ve okul öncesi öğretmen adayları örneği. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 7(2019), 37-56.
• Pooley, J. A., & O’Connor, M. (2000). Environmental education and attitudes: Emotions and beliefs are what is needed. Environment and Behavior, 32, 711-723.
• Sarıçam, H. ve Şahin, S. H. (2015). Doğayla ilişkili olma ölçeğinin ilk psikometrik bulguları ve öz-aşkınlıkla ilişkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(4), 267-280.
• Sarıçam, H., Şahin, S. H. ve Soyuok, E. (2015). Doğayla ilişkili olma ile depresyon, anksiyete ve stres arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Psikiyatri ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 4, 38-57.
• Sefalı, A. (2019). Doğa eğitimi etkinliklerinin fen bilgisi öğretmen adaylarının biyofili seviyelerine etkisinin araştırılması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Schultz, P. W., Shriver, C., Tabanico, J. J. & Khazian, A. M. (2004). Implicit connections with nature. Journal o f Environmental Psychology, 24, 31-42.
• Türk Dil Kurumu (2020). Doğa kelimesinin tanımı. 04.05.2020 tarihinde erişilmiştir. https://sozluk.gov.tr/
• Winter, D. D. (2000). Some big ideas for some big problems. American Psychologist, 55(5), 516-522.
• Zelenski, J. M. & Nisbet, E. K. (2014). Happiness and feeling connected: The distinct role of nature relatedness. Environment and Behavior, 46(1), 3-23.