Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Resimli Öykü Kitaplarına İlişkin Görüşleri ve Staj Uygulamaları

Yıl 2019, Cilt: 46 Sayı: 46, 191 - 214, 22.05.2019

Emine Kılınçcı , Erol Duran

https://doi.org/10.9779/pauefd.466044

Cited By: 1

Öz

Bu
çalışmada okul öncesi öğretmen adaylarının resimli öykü kitapları ile ilgili
görüşlerini, bilgi düzeylerini ve staj uygulamalarını belirlemek amaçlanmıştır.
Görüşme tekniğinin kullanıldığı nitel bir çalışma olan bu araştırmaya Çocuk
Edebiyatı ve Öğretmenlik Uygulaması derslerini alan 40 son sınıf okul öncesi
öğretmen adayı katılmıştır. Çalışmada veri toplama aracı olarak 15 sorudan
oluşan görüşme formu kullanılmıştır. Veri toplama sürecinde 40 katılımcı ile
yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonuçları,
öğretmen adaylarının resimli öykü kitapları konusunda yeterli bilgiye sahip
olmadığını göstermektedir. Katılımcılar özellikle kitap önerisinde bulunmada ve
kitapların sahip olması gereken biçimsel özellikleri açıklamada zorlanmışlardır.
Kitapların içerik özellikleri konusunda biçimsel özelliklere göre daha bilgili
oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Staj uygulamalarına ise kitapları dâhil
etmedikleri, kitap okumak yerine internet yoluyla buldukları hikâyeleri
anlatmayı tercih ettikleri görülmüştür. Kitap okuma veya hikâye anlatma
uygulamalarında en çok ses tonlarına dikkat ettikleri ancak etkinliklerin genel
olarak etkileşimli kitap okuma uygulamasından uzak olduğu belirlenmiştir. Bu
bulgulardan yola çıkarak öğretmen adaylarının daha fazla
kitapla tanıştırılması ve Çocuk Edebiyatı derslerinin uygulamaya dönük ve kitap
örnekleri üzerinden işlenmesi, etkileşimli kitap okuma gibi yöntemlerin
uygulamalara dâhil edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi, resimli öykü kitapları, öğretmen adayları

Pre-service Preschool Teachers' Opinions and Internship Practices on Illustrated Storybooks

Öz

In this study, it is aimed
to determine pre-service preschool teachers’ opinions, their level of knowledge
and internship practices on illustrated storybooks. This study, which is a
qualitative study using the interview technique, was attended by 40 final year
students who took Child Literature and Teaching Practice courses. A
questionnaire consisting of 15 questions was used as a data collection tool.
Semi-structured
interviews were conducted with 40 participants for data collection. Research
results show that pre-service teachers do not have enough knowledge about illustrated
storybooks. Participants had difficulty in offering books and explaining the
formal characteristics that books should have. According to results, they are
more knowledgeable about the contextual features of the books in contrast with
formal characteristics of the books. Participants do not include books in their
internship practices but they prefer to tell stories they find on the internet
instead of reading books. They pay attention to their tone of voice in reading
and storytelling practices but activities are generally away from dialogic
reading. Based on these findings, it is suggested to introduce pre-service
teachers to more books and include the Children's Literature courses in book
samples and methods such as dialogic reading.

Kaynakça

• Akyol, T. (2012). Resimli çocuk kitaplarında yer alan değerlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aram, D. & Aviram, S. (2009) Mothers' storybook reading and kindergartners' socioemotional and literacy development, Reading Psychology, 30 (2), 175-194.
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27(27), 137-159.
• Bayraktar, V. & Demiriz, S. (2017). Okul öncesi öğretmenlerin çocuk kitabı seçiminde kullandıkları ölçütlerin kıdem durumuna göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (3), 791-811.
• Bayram, Z. (2009). Resimli çocuk kitaplarının okuma alışkanlığı üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Bilgi Ve Belge Yönetimi ABD,
• Brookshire, J. Scharff, L. F. V. & Moses, L. E. (2002).The influence of illustrations on children’s book preferences and comprehension. Reading Psychology, 23(4), 323-339.
• Bulut, S. (2018) Okul öncesi dönem öğretmenlerinin çocuk edebiyatı yapıtlarını seçme ölçütü olarak yazınsal karakterlere yükledikleri anlam. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 714-729.
• Bütün Ayhan, A. & Yılmazer, Y. (2016). Çocuk edebiyatı ve çocuğun gelişimindeki rolü (s.14). S. Erdoğan & M. Ören (Ed.). Çocuk edebiyatı ve medya. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (4. Baskı). Pegem A Yayıncılık, Ankara.
• Çınar, P. (2011). Çocuk kitaplarındaki kahramanların giyim biçimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çiftçi, F. (2013) Çocuk edebiyatında yaş gruplarına göre kitaplar ve özellikleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 125-137.
• DeMarrais, K. (2004). Qualitative interview studies: Learning trough experience. In K. DeMarrais & S.D. Lapan (Eds.), Foundations for research (pp.51-68). Mahvvah, NJ:Erlbaum.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Erbay, F. & Öztürk Samur, A.(2010). Anne ve babaların çocuk kitapları hakkındaki genel görüşleri ile çocukların alıcı dil gelişim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenemsi. Turkish Studies International Periodical Fort he Languages Literature and History of Turkish, 5(4), 1063-1073.
• Erdal, K. (2008). Çocuk edebiyatı ve çocuk kitapları. Milli Eğitim, 178, 156-165.
• Ergün, M., & Gündüz, A. (2011). Okul öncesi öğretmen adaylarinin okul öncesi çocuk kitaplarini değerlendirmesi. Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 1(4), 23-29.
• Flynn, K.S. (2011). Developing children's oral language skills through dialogic reading: guidelines for implementation teaching exceptional children. Teaching Exceptional Children, 44 (2), 8-16.
• Gönen, M. (2000). Okul öncesi çocuk edebiyatı, Çocuk edebiyatı. İstanbul, Çocuk Vakfı Yayınları.
• Gönen, M., Uludağ, G., Tanrıbuyurdu, E. F., & Tüfekçi, E. (2014). 0-3 yaş çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarının özelliklerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(29-1).
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö., & Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 42(196), 258-272.
• Hargrave, A. C. and Sénéchal, M. (2000). A book reading intervention with preschool children who have limited vocabularies: The benefits of regular reading and dialogic reading. Early Childhood Research Quarterly, 15(1), 75-90.
• Işık, N., & Karakuş, N. (2017). Erken çocukluk döneminde efsane, destan ve masal metinlerinin kullanımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(41), 118-133.
• Kara, C. (2012). Çocuk kitabı seçiminde resimlerle ilgili olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken başlıca unsurlar. Yaşam Bilimleri Dergisi, 1 (1), 225-232.
• Karatay, H. (2016). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler. T. Şimşek (Ed.). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı (4. baskı, ss. 77-126). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kıldan, A. O. & Bilgici, B. G. (2011). Okul öncesi eğitim alan çocukların ebeveynlerinin çocuk kitabı seçme ölçütlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 105-120.
• Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken temel özellikler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 243-254.
• Kuş, E. (2007).Nicel-nitel araştırma teknikleri(2. Baskı), Anı Yayıncılık, Ankara .
• Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 17-30.
• Mercan, Z. (2015). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında resimlemenin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Miles, M.B. & Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded source book (2th ed.) United States of America : Sage Publication.
• Nas, R. (2014). Örneklerle çocuk edebiyatı (3.baskı). Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Oğuzkan, A.F. (1994). İyi bir çocuk kitabı dil, analtım, konu bakımından nasıl olmalıdır? M.R. Şirin (Ed). 99 soruda çocuk edebiyatı (s.210-212). İstanbul, Çocuk Vakfı Yayını.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Öztürk Samur, A.(2011). Okul öncesi öğretmen adaylarının nitelikli çocuk edebiyatı eserlerini seçebilme yetkinlikleri, 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, 219-228.
• Pektaş, D. (2015). Okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarındaki dil sanatlarının incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sever, S. (1995). Çocuk kitaplarında bulunması gereken yapısal ve eğitsel özellikler, Abece Dergisi, 107, 14-15.
• Sever, S. (2006). Çocuklar için seçilen kitaplar hangi özellikleri taşımalıdır?. II. Ulusal Çocuk Ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, 41-56.
• Sever, S. (2013). Çocuk ve edebiyat (7. Baskı). İzmir: Tudem Yayınevi.
• Stone, S. & Twardosz, S. (2001). Children's books in child care classrooms: quality, accessibility and reasons for teachers' choices, Journal of Research in Childhood Education, 16(1), 53-69.
• Strasser,J. & Seplocha, H. (2007). Using picture books to support young children's literacy, Childhood Education, 83(4), 219-224.
• Şahin, E. Y., Çelik, B. & Çelik, G. (2011). Anne-babaların çocuk edebiyatı kavramına ilişkin görüşleri (Çanakkale örneği), Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10(12), 109-125.
• Temple, C., Martinez, M.,& Yokota, J. (2004). Children’s books in children’s hands an introduction to their literature (3rd Ed.). Boston: Pearson Education.Tetik, G. & Erdoğan, N. I. (2016). Diyaloğa dayalı okumanın 48-60 aylık çocuklarının dil gelişimine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(2).
• Turan, F., Gönen, M. ve Aydos, E. H. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının resimli öykü kitaplarını seçme konusunda yeterlik düzeyleri ve kendi yeterliklerine ilişkin algılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 400-422.
• Ulutaş, A. (2017). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarındaki resimlerin çocuğa göreliğinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 602-610.
• Ulutaş, İ. & Ersoy, Ö. (2004). Okul öncesi dönemde sanat eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(1), 1-12.
• Ulutaş, A. & Kıymaz, M. S. (2012). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı dersine ilişkin beklentileri (Adıyaman İli Örneği), Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (3), 69-81).
• Uyanık Balat, G.,Kılıç, Z., Değirmenci, Ş. & Ünsal, F. Ö. (2017) Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan temel kavramların incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 424-441.
• Uzmen, S. & Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212.
• Veziroğlu, M. & Gönen, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının M. E. B. Okul öncesi eğitim programındaki kazanımlara uygunluğunun incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37 (163), 226-238.
• Whitehead, D.P. (2010). From the executive director: Reflections on childhood. Childhood Education,87(2), 82-83.
• Whitehurst, G. J., Falco, F. L., Lonigan, C., Fischel, J. E., DeBaryshe, B. D., Valdez-Menchaca, M. C., & Caulfield, M. (1988). Accelerating language development through picture book reading. Developmental Psychology, 24, 552–558.
• Whitehurst, G. J., & Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69, 848-872.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (8. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yıldız, A.K. (2017). Okul öncesi dönem çocuğunun eğitim ve gelişiminde kitabın rolü ve bu süreçte Anaokulu kütüphanelerinin gerekliliği, International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(3), 792-802.
• Yükselen, A., Yumuş, M., & Işık, E. (2016). Çocuk kitabı seçme kriterlerine ilişkin okul öncesi eğitimcilerin görüşleri. Başkent University Journal of Education, 3(2), 161-168.