KAMU SPOTLARININ SİGARA BIRAKMA/AZALTMA NİYETİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 16, 23 - 42, 01.12.2015

Uğur Güllülü Bahar Türk

Öz

Çalışmada, kamu spotlarının, sigaraya yönelik bilgi, beklenti, tutum ve duyarlılığın sigara bırakma/azaltma niyeti üzerindeki etkilerinin araştırılması ve etki eden faktörlerin önem sırası belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı elde edile bulgular doğrultusunda sigara bırakma/azaltma niyeti üzerinde hangi değişkenlerin daha etkili olduğunu tespit ederek ilgililere önerilerde bulunmaktır. Araştırma Erzurum merkez ilçede, kolayda örneklem yöntemiyle toplanan verilere hiyerarşik regresyon, çok kriterli karar verme tekniklerinden TOPSIS, bağımlı örneklem t-testi ve tanımlayıcı istatistikler uygulanmıştır. Sonuçta kamu spotlarının, sigara içmenin sonuçlarına yönelik beklenti ve tutumun sigarayı azaltma/bırakma niyeti üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu, ancak sigara konusuna yönelik duyarlılık ve sigaranın zararlarına yönelik bilginin, sigarayı azaltma/bırakma niyeti üzerinde anlamlı etkisinin bulunmadığı belirlenmiştir. Değişkenler arasında sigara azaltma/bırakma niyetini en çok sigara içmenin sonuçlarına yönelik beklentinin etkilediği sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kamu Spotu, Sigara Bırakma/Azaltma Niyeti, TOPSİS

THE PUBLIC SERVICE ADVERTISING EFFECT ON SMOKING CESSATION OR REDUCE INTENTION ABSTRACT

Öz

The purpose of this study is to investigate the influence and the importance levels of public service advertising, cigarette-oriented knowledge, expectations, attitudes and sensitivity on smoking cessation, or reduce intention. The primary data was collected through a convenience sampling in Erzurum. According to the results of hierarchical regression, TOPSIS of multi-criteria decision making techniques, dependent sample t-test and descriptive statistics, the public service advertising, expectations, attitudes have a significant effect on the smoking cessation, or reduction intention. Among them, the most important one is cigarette-oriented expectations. However, sensitivity and knowledge towards the harms of cigarette do not have a significant effect on smoking cessation, or reduction intention

Anahtar Kelimeler

Public service advertising, Smoking cessation or reduce intention, TOPSIS

Kaynakça

• Akım, F. (2010). Sağlık Alanında Gerçekleştirilen Sosyal Sorumluluk Kampanyalarının Bireylerde Farkındalık ve Davranış Değişikliği Yaratma Etkisi: Kalbini Sev Kırmızı Giy Kampanyası Üzerine Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 1(38): 5-20.
• Ammani, P. (2007). Advertising Decision Making Process. Journal of Management Research, 2(4): 48-58.
• Apollonio, D.E. ve Malone R.E. (2009). Turning Negative into Positive: Public Health Mass Media Campaigns and Negative Advertising. Advance Access Publication, 24(3): 483-495.
• Araz, A., Harlak, H. ve Meşe, G. (2007). Sağlık Davranışları ve Alternatif Tedavi Kullanımı. Tsk Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(2): 112-122.
• Austin, E.W. ve Chen, Y.J. (2003). The Relationship of Parental Reinforcement of Media Messages to College Students Alcohol-Related Behaviors. Journal of Health Communication, 8(2): 157-169.
• Becerikli, S. (2012). Sağlık İletişimi Çalışmalarında Alımlama Analizinin Kullanımı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(43): 163-177.
• Brandon, T. H. ve Baker, T. B. (1991). The Smoking Consequences Questionnaire: The Subjective Expected Utility of Smoking in College Students Psychological Assessment. A Journal of Consulting and Clinical Psychology, 3(1): 484-491.
• Cheng, I-H. (2005). Information Processing and Family Communıcation: A Survey of Adolescents and Parents on Knowledge, Attitudes, and Behaviors about Smoking. Unpublished Doctoral Dissertation, Presented to The Faculty of The Graduate School University of Missouri-Columbia.
• Çınarlı, İ. (2008). Sağlık İletişimi ve Medya. Ankara: Nobel Yayınları.
• Dorfman, L., Wallack, L. ve Woodruff, K. (2005). More than a Message: Framing Public Health Advocacy to Change Corporate Practices. Health Education & Behavior, 32(3): 320-336.
• Eveland, W.P. Jr. (1997). The Process of Political Learning from The News: The Roles of Motivation, Attention and Elaboration. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Wisconsin-Madison.
• Flynn, B. S., Worden, J. K., Secker-Walker, R. H., Badger, G J. ve Geller, B. M. (1995). Cigarette Smoking Prevention Effects of Mass Media and School Interventions Targeted to Gender and Age Groups. Journal of Health Education, 26(2): 45-51.
• Flynn, B. S., Worden, J. K., Seeker-Walker, R. H., Badger, G., Geller, B. ve Costanza, M. C. (1992). Prevention of Cigarette Smoking through Mass Media Intervention and School Program. American Journal of Public Health, 82(6): 827-834.
• Folta, S. C., Goldberg, J.P., Economos, C. ve Bell, R.M. (2006). Food Advertising Targeted at School Age Children: A Content Analysis. Journal of Nutrition Education Behavior, 38(4): 244-248.
• Goldman, L. K. ve Glantz, S. A. (1998). Evaluation of Antismoking Advertising Campaigns. Journal of American Medical Association, 279(10): 772-777.
• Goldman, M.S., Del Boca, F.K. ve Darkes, J. (1999). Alcohol Expectancy Theory: The Application of Cognitive Neuroscience. In Leonard, K.E. ve Blane, H.T. (Eds.), Psychological Theories of Drinking and Alcoholism, 2nd Ed. New York: Guilford Press.
• Hair, J. F., Ralph E. A., Ronald L. T. ve William C. B. (1998). Multivariate Data Analysis, 5th ed. Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Hasuder (Halk Sağlığı Uzmanları Derneği) (2011). Türkiye’de Sigara İçilmeyen Kamusal Alanların Ve İşyerlerinin Genişletilmesi. Sigara Karşıtı Politika ve Uygulamaların Değerlendirmesi Proje Raporu. Http://Hasuder.Org.Tr/Anasayfa/Jupgrade/İmages/Stories/ Hasuderprojeraporu.Pdf
• Kim, J., Forsythe, S., Gu, Q. ve Moon, S.J. (2002). Cross Cultural Consumer Values, Needs and Purchase Behavior. Journal of Consumer Marketing, 19(6): 481-502.
• Kurtuluş, K. (2004). Pazarlama Araştırmaları, Çevik Matbaacılık: İstanbul.
• Lau, R.R., Sigelman, L., Heldman C. ve Babbitt, P. (1999). The Effects of Negative Political Advertisements: A Meta-Analytic Assessment. American Political Science Review, 93(4): 851-75.
• Mccomas, Ka. (2006). Defining Moments in Risk Communication Research: 1996–2005. Journal of Health Communicaiton, 1(11): 75-91.
• Meyers, M.G., Mccarthy, D.M., Macpherson, L. ve Brown, S.A. (2003). Constructing a Short Form of the Smoking Consequences Questionnaire with Adolescents and Young Adults. Psychological Assessment, 75(2): 163-172.
• Noar, S.M. (2006). A 10-Year Retrospective of Research in Health Mass Media Campaigns: Where Do We Go From Here? Journal of Health Communicaiton, 11(1): 21-42.
• Okay, A. (2009). Sağlık İletişimi. İstanbul: Mediacat Yayınları.
• Pechmann, C. (1997). Does Antismoking Advertising Combat Underage Smoking? A Review of Past Practices and Research. In M. E. Goldberg, M. Fishbein ve S. E. Middlestadt (Eds.). Social Marketing: Theoretical and Practical Perspectives (S. 189-216), New Jersey: Mahwah, Lawrence Erlbaum.
• Pierce, J. P., Macaskill, P. ve Hill, D. (1990). Long-Term Effectiveness of Mass Media Led Antismoking Campaigns in Australia. American Journal of Public Health, 80(1): 565-569.
• Randolph, W. ve Viswanath, K. (2004). Lessons Learned from Public Health Mass Media Campaigns: Marketing Health in a Crowded Media World. Annu Rev Public Health, 25(1): 419-37.
• Roser, C. (1990). Involvement, Attention, and Perceptions of Message Relevance in the Response to Persuasive Appeals. Communication Research, 17(5): 571-600.
• Rtük (Radyo ve Televizyon Üsk Kurulu) (2012). Kamu Spotları Yönergesi. Http://www.Rtuk.Org.Tr/Sayfalar/Icerikgoster.Aspx?İcerik_İd=Bb9dc72 8-3874-4fdd-917e-97891ecf334b, 10.12.2013
• Stacy, A.W., Widaman, K.F. ve Marlatt G.A. (1990). Expectancy Models of Alcohol Use”, Journal of Pets and Social Psychology, 58(1): 918-928.
• Tabak, R.S. (2003). Sağlık İletişimi, 2. Basım, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Wang, J., Jing, Y., Zhang, C. ve Zhao, J. (2009). Review on Multi-Criteria Decision Analysis Aid in Sustainable Energy Decision-Making. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 13(1): 2263-2278.
• Worden, J. K., Flynn, B. S., Soloman, L. J., Seeker-Walker, R. H., Badger, G. ve Carpenter, J. H. (1996). Using Mass Media to Prevent Cigarette Smoking Among Adolescent Girls. Health Education Quarterly, 25(4): 453-468.