Metindışı bilginin çeviri edincine katkısı

Yıl 2022, Sayı: 29, 1047 - 1056, 21.08.2022

Mine Yazıcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164912

Öz

Bu yazı metin dışı bilginin çevirmen adaylarının profesyonelleşmesindeki önemi üzerinedir. Çeviri bir dilden öbür dile salt bir aktarım işlemi olmayıp, özgün ve çeviri metnin kültürel, ansiklopedik veya dünya bilgisiyle buluşturularak gerçekleştirilecek bilişsel bir işlemdir. Bu ise akla çeviri eğitiminde araştırma becerisinin reflekse dönüştürülmesinde nasıl bir yöntem izlenebileceği sorusunu getirir. Çeviri sürecinde önceki çeviri deneyimlerinden bilgi edinemeyen amatör bir çevirmen dilsel ve terminolojik konularda sürekli aynı hata ya da zorlukları yaşayarak hem zaman kaybına hem de işlevi olmayan çeviriler üretmek zorunda kalır. Bununla birlikte, çevirmen her alanda çeviri yapmakla birlikte her alanda uzmanlık bilgisine sahip olması da beklenemez. Bu durumda çevirmen adayları uzmanlık alanıyla ilgili bilgilerini ne şekilde edinirler şeklindeki bir soruya çeviri eğitimi açısından yanıt vermek çevirmen adaylarının çeviri edincini geliştirmeye yarar. Buna bağlı olarak söz konusu yazının amacı “şiir çevirisinde metin dışı araştırmaya gerek yoktur” varsayımından da yola çıkarak, çevirmen adaylarına şiir çevirisinde bile araştırmaya gerek olduğunu özellikle şiir çevirisiyle ilgili küçük kesitler üzerinden örnekler vererek onların ve çeviri eğitimi verenlerin ve çevirmen adayının çeviride araştırma ve çeviri sürecinde bilgi edinme konularında farkındalık kazanmalarını sağlamaktır. Sonuç olarak çeviri eğitimiyle ilgili bu yazıda başta kuramsal açıdan çeviri edincini geliştirmede metin dışı bilgi araştırma ve edinmenin çeviri sürecinde çevirilerin işlevselliğine etkisi tartışılmış; ardından çeviride araştırma dersi kapsamında yazın çevirisinden farklı metin türlerinden örnekler verilerek çeviri sürecinde edinilen bilgilerin çevirmen adaylarının bilgi dağarcığına eklenmesinin onların gelecekteki çeviri görevlerine ve profesyonelliğine katkısı irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metindışı araştırma, çeviri edinci, işlevsellik, çeviri edimi, araştırma teknikleri, çeviri eğitimi

The impact of extratextual knowledge on translator’s competence

Öz

This paper is on the importance of extratextual knowledge in the professionalization of trainees. Translation is not a mere procedure of transfer from one language to another, but a cognitive process to be performed by combining original and translated text with cultural, encyclopedic or world knowledge. This raises the question what kind of method can be followed to turn textual research skills into reflex in translator training. Amateur translators who have not been able to acquire knowledge from their previous translation experiences produce time-consuming and non-functional translations by constantly encountering the same type of difficulties and errors. However, the translators have to do specific field translation even if they were not specialists, or experts. In this case, trying to find an answer to the question about how trainees acquire specific field knowledge from the perspective of translator training may help to improve the translation competence of them. Accordingly, this paper aims to develop awareness of extratextual knowledge in the course of translation by giving small sections especially from verse translation, which would refute their presumption that “there is no need for extra-textual research in verse translation”, thereby by gaining them awareness how they can acquire extra-textual knowledge even from verse translation. For this purpose, this paper is mainly divided into two sections: the first section sets up correlation between translation competence and extra-textual knowledge from the perspective of translation theory; the second chapter gives examples to guide the trainers how they can teach the ways of acquiring knowledge in the course of translation. As a result, this paper on translator training first discusses the impact of research and acquisition of extra-textual knowledge on the functionality of translation acquisition in the course of translation; Then, gives different examples from literary translation within framework of research techniques class to prove in what way discerning and tracking the tips on source text may help them enhance their storage of knowledge for prospective translation tasks and contribute to their professionalism.

Anahtar Kelimeler

Extratextual research, translation competence, translation performance research techniques, translator training

Kaynakça

• Coleridge, S. T. (2019). Yaşlı Denizci: Kubilay Han, Christabel (O. Tuğlu, Trans.). İstanbul: Kabalcı
• Coleridge, S. T. (2021). Biographia Literaria. Retrieved from https://www.gutenberg.org/files/6081/6081-h/6081-h.html, June 20
• Çapan, C. (2022) Kış Bitti. Retrieved from https://www.antoloji.com/ kis-bitti-siiri/ (June 5)
• Gile, D. (1995). Basic Concepts and Models for Interpreting and Translation Training. Philadelphia, PA: John Benjamins Publishing Company.
• Gutt, A. (1989). Translation and Relevance. University College London Doctoral Dissertation.
• Hönig, H. G. & Kussmaul P. (1982). Strategie der Übersetzung: Ein Lehr- und Arbeitsbuch. Tübingen: Narr.
• House, J. (1981) A Model for Translation Quality Assessment. Tübingen: Narr.
• Jungwha, C. (2007). The Interpretive Theory of Translation and Its Current Applications, Interpretation Studies, No. 3, December 2003, pp. 1-15
• Karadeniz, Ş. (1989). Kolera Günlerinde Aşk. İstanbul Can Yayınları.
• Lederer, M. (2010) Interpretive Approach Handbook of Translation Studies. Volume 1., Yves Gambier and Luc van Doorsla (Eds.) John Benjamins Publishing Company.
• Nord, C. (1997). A Functional Typology of Translation. A. Trasborg (Ed.). in Text Typology and Translation içinde Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. pp. 43-66.
• Poe, E. A. (2016). Edgar Allan Poe Şiirler ve Anılar. İstanbul: Kabalcı ((Ed.M.Yazıcı; O.Tuğlu, Trans.) İstanbul: Kabalcı (Original work retrieved from https://www.gutenberg.org/files/ 10031/10031-h/10031-h.htm).
• Marquez, G. G. (1989) Love in the Time of Cholera. London: Penguin.
• May, D. (2021). Tawny Owls: The Owl You need to Know. Retrieved from https://www.thetimes.co.uk/article/ tawny-owls-the-owl-you-need-to-know-l77nh9xfxbk. New York Times. Retrieved from the ProQuest Newspapers database. November 3.