Lost inscription of Efendi Sultan Mosque of Hamidogullari Principality period

Yıl 2022, Sayı: 31, 532 - 537, 21.12.2022

Abdullah Bakır

https://doi.org/10.29000/rumelide.1219567

Öz

Inscriptions are of great importance as first-hand sources in historical research. During the period of the Seljuks of Turkiye and the Hamidoğulları Principality, when there were not enough resources available, the inscriptions placed on the architectural structures built have the value of historical documents that have survived to the present day, providing information or some clues about the history of that period. In addition to providing information about the building, these inscriptions are also very important in terms of providing information about the history of the period and the social and cultural structure of the region. Some of these inscriptions have disappeared as a result of the destruction or destruction of the works due to geographical conditions over time. One of the centers where the architectural works of the Seljuks of Turkey and the Hamidoğulları Principality are located is the city of Uluborlu. In the city of Uluborlu, many of the architectural monuments belonging to the Seljuks and Hamidogullari Principality periods have been ruined or destroyed. Therefore, most of the inscriptions that provide information about these monuments have also disappeared. The inscription of Efendi Sultan Mosque will be discussed in this study. After the destruction of the mosque, the inscription in its treasury was placed on the wall of a tomb. The fact that information about the inscription in question is given in some sources written in the past confirms the existence of the inscription. However, this inscription has been missing for many years. This study focuses on the characteristics of the inscription, the method applied in the preparation of the material chosen as the inscription, its transcription, and translation into Turkish and its contribution to the literature on the Türkiye Seljuks and The Principalities Period.

Anahtar Kelimeler

Kayıp kitabe, Efendi Sultan Camii, Türkiye Selçukluları, Hamidoğulları Beyliği

Hamidoğulları Beyliği dönemine Ait Efendi Sultan Camisinin kayıp kitabesi

Öz

Tarih araştırmalarında birinci elden kaynak olarak kitabelerin önemi büyüktür. Elde yeterince kaynağın bulunmadığı Türkiye Selçukluları ve Hamidoğulları Beyliği döneminde, inşa edilen mimari yapılar üzerine konan kitabeler o dönemin tarihi hakkında bilgiler veya bir takım ipuçları veren günümüze ulaşmış tarihî vesika değerindedir. Bu kitabeler üzerinde bulunduğu yapı hakkında bilgi vermesinin yanında devrin tarihi, bulunduğu bölgenin sosyal ve kültürel yapısı hakkında bilgiler sunması açısından da oldukça önemlidir. Bu kitabelerin bir kısmı eserlerin zaman içerisinde coğrafi koşullar nedeniyle yıkılması veya tahrip olması sonucu yok olmuştur. Türkiye Selçukluları ve Hamidoğulları Beyliğine ait mimari eserlerin bulunduğu merkezlerden birisi de Uluborlu şehridir. Uluborlu şehrinde Türkiye Selçuklu ve Hamidoğulları Beyliği dönemlerine ait mimari eserlerin birçoğu tahrip olmuş veya yıkılmıştır; bu eserlerin yapılışı veya tamiri ile ilgili bilgi veren kitabelerin çoğu da maalesef yok olmuştur. Çalışmada Efendi Sultan Camii’nin kitabesi ele alınmıştır. Bu caminin yıkılmasından sonra cami haziresinde bulunan kitabe, bir türbenin duvarına konulmuştur. Söz konusu kitabe ile ilgili geçmişte kaleme alınan bazı kaynaklarda bilgi verilmesi kitabenin varlığını doğrulamaktadır. Fakat bu kitabe uzun zamandır kayıp idi. Araştırma sonucunda bu kitabenin yeri tespit edilmiştir. Elinizdeki çalışmada, kitabenin özellikleri, kitabe olarak seçilen malzemenin hazırlanmasında uygulanan yöntem, çeviri yazısı, tercümesi ve Türkiye Selçukluları ile Beylikler Dönemine dair katkıları üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kayıp kitabe, Efendi Sultan Camii, Türkiye Selçukluları, Hamidoğulları Beyliği, Kayıp kitabe, Efendi Sultan Camii, Türkiye Selçukluları, Hamidoğulları Beyliği

Kaynakça

• Arundell, F.V.J. (1834). Discoveries in Asia Minor (C. I). London.
• Bakır, A. (2013). Ortaçağda Bir Türkiye Selçuklu Kenti Uluborlu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 4, 55-66.
• Demirdal, S. (1968). Bütünüyle Uluborlu. İstanbul.
• Edhem, H. (1915). Anadolu’da İslami Kitabeler. Tarih-i Osmani encümeni Mecmuası. 6/33, 513-523.
• Hamilton, W.J. (1842). Resarches in Asia Minor, Pontos and Armenia. London.
• İbn Bibi. (1996). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Nâme). (C. I). (Mürsel Öztürk, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınevi.
• Kanar, M., (2012). Arapça Türkçe Sözlük, Ankara: Say Yayınları.
• Kaya, S. (2006). I. Gıyaseddin Keyhüsrev ve II. Süleyman Şah Dönemi Selçuklu Tarihi (1192-1211). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Kofoğlu S. (1997), Hamîdoğulları, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 15; 471-76. https://islamansiklopedisi.org.tr/hamidogullari (11.10.2022).
• Kofoğlu, S. (2006). Hamidoğulları Beyliği. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Komnena, A. (1996). Alexiad. (Bilge Umar, Çev.). İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Köse, N. (1935). Uluborlu Kitabeleri. Ün Dergisi. 2/13, 174-177.
• Labarre, G., Özsait, M., Özsait, N., Güceren İ. (2012). La collection du Musée d'Uluborlu : nouvelles inscriptions d'Apollonia Mordiaon. Anatolia Antiqua, 20, 121-146.
• Mutçalı, S. (2014). İstanbul: Arapça-Türkçe (Alfabetik) Türkçe-Arapça Sözlük. Dağarcık Yayınları.
• Özsait, M. (1980). İlkçağ Tarihinde Pisidia. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Ramsay, W.M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. (Mihri Pektaş, Çev.). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Turhan, H. (1953). Isparta Çevresi Hakkında Yabancı Kaynaklardaki Coğrafi ve Tarihsel Bilgiler II. Ün Dergisi. 2/14. Isparta. 192-193