Öğrenci ve öğretmen görüşleri doğrultusunda etkileyici okuma görselleri

Yıl 2022, Sayı: 31, 271 - 290, 21.12.2022

Ceren Demirtaş Fulya Topçuoğlu Ünal

https://doi.org/10.29000/rumelide.1221528

Öz

Bireyin ana dili becerilerinden biri olan okuma çok yönlü bir gelişim ve değişim arz etmektedir. Okuma becerisi alanında ele alınan konuların başında, günümüzde problem teşkil eden okuma alışkanlığı yer almaktadır. Okuma alışkanlığı bireyin okumayı sistematik biçime getirmesi, devamlı yaptığı bir davranış hâline dönüştürmesidir. Okuma alışkanlığının kazandırılması için birçok yerde okumanın önemini vurgulayan, okumaya motive eden, güdüleyen ve okumanın faydalarını gösteren görsellerle karşılaşılmaktadır. Fakat bu görsellerin bireyler üzerinde bıraktığı etki, bireylerin görseller hakkındaki duygu, düşünceleri ve görüşleri; öğrenci ve öğretmenlerin nasıl bir okuma görselinden etkilendiği bilinmemektedir. Araştırmanın amacı öğrenci ve öğretmenlere okumaya güdüleyici bir okuma görseli betimletmek veya çizdirmektir. Bu çalışmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları 2020- 2021 eğitim-öğretim yılında, Uşak ili devlet ortaokullarında öğrenim gören ortaokul öğrencileri ve okullarda çalışmakta olan Türkçe öğretmenleridir. Katılımcılar gönüllülük esasıyla seçilmişlerdir. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Formda öğrenci ve öğretmenlere etkileyici bir okuma görselinin taşıması gereken özellikler sorulmuş, öğrenci ve öğretmenlerden etkileyici bir okuma görseli betimlemeleri veya çizmeleri istenmiştir. Ayrıca bir ayda kaç kitap okudukları ve okudukları kitap türü de sorulmuştur. Veriler içerik analiziyle yorumlanmıştır. Öğrenci ve öğretmenlerin çizdikleri ve betimledikleri görseller sunulmuştur. Öğrenci ve öğretmenlere göre etkileyici bir okuma görselinin; dikkat çekici, mesajı anlaşılır, yaş grubuna uygun, renkli, ilgi çekici, doğayla ilgili ve bilinçlendirici olması gerektiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma, okuma alışkanlığı, okuma görselleri, öğrenci görüşleri, öğretmen görüşleri, Reading, reading habit, images of reading, views of students and teachers

Impressive reading visuals according to student and teacher's opinions

Öz

Reading, which is one of the native language skills of the individual, presents a versatile development and change. At the beginning of the subjects discussed in the field of reading skill is the habit of reading, which is a problem today. The habit of reading is the individual's systematic way of making reading and turning it into a behavior that he constantly does. In order to gain the habit of reading, visuals emphasizing the importance of reading, motivating and motivating reading and showing the benefits of reading are encountered in many places. However, the effect of these images on individuals, their feelings, thoughts and opinions about the images; It is not known how students and teachers are affected by a reading visual. The purpose of the research is to have students and teachers describe or draw a reading image that motivates reading. Scanning method was used in this study. The participants of the research are secondary school students studying in public secondary schools in Usak and Turkish teachers working in schools in the 2020-2021 academic year. Participants were selected on a voluntary basis. The data of the research were collected with a semi-structured interview form. In the form, students and teachers were asked about the characteristics that an impressive reading image should have, and students and teachers were asked to describe or draw an impressive reading image. In addition, the number of books they read in a month and the type of book they read were also stated. The data were interpreted with content analysis. Visuals drawn and described by students and teachers are presented. According to students and teachers, an impressive reading visual; It has been determined that it should be remarkable, the message is understandable, appropriate for the age group, colorful, interesting, related to nature and raising awareness.

Anahtar Kelimeler

Reading, reading habit, images of reading, views of students and teachers

Kaynakça

• Aküzüm, L. ve Bars, M. (2022). Ortaokul öğrencilerinin okuma kültürlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 97-122.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (24. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Dikeç, L. (2004). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarında kullanılan kitap resimleri (illüstrasyonlar), teknikleri ve öğrenmeye katkısı (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ersoy, İ. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki görsel ögelerin değerlendirilmesi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Güneş, F. (2007). Türkçe öğretimi ve zihinsel yapılandırma. Ankara: Nobel Basımevi.
• Güneş, F. (2013a). Görsel okuma eğitimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1- 17.
• Güneş, F. (2013b). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 603-637.
• Gürcan, H. İ. (1999). Okuma alışkanlığı ile kitap yayımcılığının kültürel iletişim ve teknolojisine bağlı sorunları karşısında Türkiye koşulları temelinde bir model önerisi (Yayınlanmış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Gürsoy, H. C. (2018). Kitap okuma alışkanlığının kazandırılmasında yardımcı bir araç olarak çizgi romanların kullanılması (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kırbaş, A., Orhan, S. ve Topal, Y. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki görsel ögelere öğretmen görüşlerinden hareketle eleştirel bir bakış. Turkish Studies, 7(4), 2225- 2235.
• Kuşçu, E. (2017). Yabancı dil öğretimi/ öğreniminde görsel ve işitsel araçları kullanmanın önemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(43), 213-224.
• Melanlıoğlu, D. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersinde görsel okumanın yeri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 725, 316-326.
• Neuman, W. L. (2017). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar I. cilt ve 2. Cilt.(Çev. Özge, S.). 9. Basım. Ankara: Yayınodası Yayıncılık.
• Okuma Kültürünü Yaygınlaştırma Platformu, Türkiye Yayıncılar ve Yayın Dağıtımcıları Birliği Derneği. (2019). Türkiye okuma kültürü araştırması 2019. Erişim adresi: http://okuyayplatformu.com/wp-content/uploads/2020/02/ okuma- kulturu-arastirmasi.pdf
• Özbay, M. (2014). Anlama teknikleri: I okuma eğitimi. 4. Baskı. Ankara: Öncü Basımevi.
• Özgeldi Büyüktopbaş, H. ve Uçar, T. F. (2021). Görsel okuma ve tipografik açılımları. Sanat ve Tasarım Dergisi, 11(1), 158-175.
• Öztürk, B. (2020). Halide Edib’in anılarında okuma kültürü. Turkish Studies, 15(2), 1221- 1235.
• Savaş, B. (2018). Okuma eğitimi ve çocuklarda dil gelişimi. İstanbul: Papatya Yayıncılık Eğitim.
• Sever, S. (2013). Çocuk edebiyatı ve okuma kültürü. İzmir: Tudem Yayınları.
• Sevgi, S. ve Karakaya, M. (2021). Ortaokul öğrencilerinin okuma alışkanlığı ve problem çözme becerisinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1203-1225.
• Şeref, İ. ve Şahin, M. (2022). Okuma kültürü edindirme sürecine yönelik bir eylem araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 36(2), 133-148.
• Topçuoğlu, F. (2010). Ana dili öğretiminde beceri alanları (ilköğretim ikinci kademe Türkiye ve İngiltere örneği). 2. Baskı. İstanbul: Kerasus Yayınları.
• Topçuoğlu Ünal, F. ve Yiğit, A. (2014). Çocuklarda okuma kültürünün oluşmasında ailenin etkisi. International Journal of Language Academy, 2(4), 308-322.
• Türkiye İstatistik Kurumu, (2014-2015). Zaman Kullanım Araştırması. Erişim adresi: https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18627
• Uzuner, S., Aktaş, E. ve Albayrak, L. (2010). Türkçe 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarının görseller (illüstrasyonlar) açısından değerlendirilmesi. TÜBAR-XXVII-/2010-Bahar, 721-733.
• Ürün Karahan, B. (2015). 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin okumaya karşı tutum ve motivasyonlarının okuduğunu anlama becerileri ile ilişkisi (Yayınlanmış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Yeğen, Ü. (2014). Ortaokul öğrencilerinin konuşma becerilerinin geliştirilmesinde görsellerin etkisi (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, B. (2012). Okumanın nörobiyolojisi. Türk Kütüphaneciliği, 26(1), 142- 147.