Erek metnin revizyonu faaliyetine yönelik çeviri eylemi kuramı temelinde bir değerlendirme

Yıl 2022, Sayı: 31, 1808 - 1820, 21.12.2022

Serhat Arslan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1222077

Öz

Bu çalışmanın konusu revizyon faaliyetinin çeviri alanı bağlamındaki doğası, kapsamı, öğeleri ve ilgili sorunlarından oluşmaktadır. Revizyon konusu, çeviribilim alanında göz ardı edilmekle beraber, çeviri sürecinin önemli yapı taşlarından biridir. Zira revizyon faaliyeti, çeviri eyleminin ilk ortaya çıktığı zamanlardan beri uygulanan çeviri sürecinin doğal bir aşamasıdır. Bu sebeple revizyon faaliyetini, çeviri faaliyetinden bağımsız olarak ele almak mümkün değildir. Aynı şekilde revizör, tıpkı çevirmen gibi ilgili çeviri sürecine yönelik yeterliliğe ve erek metne yönelik edinçlere sahip olmalıdır. Dolayısıyla revizyon faaliyetini anlamlandırabilmek için çeviri eyleminin doğasını ve niteliğini tam anlamıyla kavramak gerekmektedir. Bu çalışmada revizyon faaliyeti, Justa Holz-Mänttäri’nin Çeviri Eylemi Kuramı temelinde değerlendirilmekte ve bu yaklaşımdan hareketle çeviri sürecinde ve/veya akabinde gerçekleştirilen revizyon faaliyetleri, çeviri eylemi çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu amaç doğrultusunda önce revizyon eyleminin doğası ve niteliği incelenmiş, akabinde bu faaliyetin gerçekleştirilmesi bakımından revizörün konumu ve görevi belirlenmiş, revizyon faaliyeti ile bağlantılı sorunlara değindikten sonra da ideal bir revizyon eyleminin nasıl gerçekleştirilmesi gerektiği hususunda tespitlerde bulunulmuştur. Çeviri eylemi ile örtüşen bir niteliğe sahip revizyon faaliyeti, çok yönlü ve karmaşık bir yapıdan oluşmaktadır. Bu sebeple revizyon faaliyetinin sınırlarını belirlemek güçtür. Zira revizyon faaliyeti, bir düzeltme işlemi ve kalite kontrolünden çok daha fazlasıdır. Ayrıca her bir erek metin oluşturma süreci, diğer farklı süreçlerden benzersiz olacağından, revizörün konumunu belirlemek de sorun teşkil etmektedir. Bu doğrultuda alandaki mevcut sorunlara çözüm sunabilmek için revizyon faaliyetini tek yönlü bir biçimde değil, aksine faaliyeti çeviri sürecinin doğasını da gözeterek bütüncül manada ele alarak değerlendirmek gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Revizyon, Holz-Mänttäri, revizör, çeviri, iş bölümü

An assessment based on the theory of translatorial action for the revision of the target text

Öz

The subject of this study consists of the nature, scope, elements and related problems of the revision activity in the context of the translation field. Although the subject of revision is ignored in the field of translation studies, it is one of the important building blocks of the translation process. Because the revision activity is a natural phase of the translation process, that has been implemented since the first time the translation act emerged. For this reason, it is not possible to consider the revision activity independent from the translation activity. Likewise, the reviser, like the translator, should have the competence for the relevant translation process and the competencies for the target text. Therefore, in order to make sense of the revision activity, it is necessary to fully grasp the nature and characteristic of the translation act. In this study, the revision activity is evaluated on the basis of Justa Holz-Mänttäri's theory of translatorial action, and based on this approach, the revision activities carried out during and/or after the translation are handled within the framework of the translation action. For this purpose, firstly the nature and characteristic of the revision action was examined, then the position and duty of the revisionist was determined in terms of the realization of this activity, and determinations were made about how an ideal revision action should be carried out after addressing the problems related to the revision activity. The revision activity, which has a quality that overlaps with the translation action, has a multifaceted and complex structure. For this reason, it is difficult to determine the limits of revision activity. Because revision activity is much more than a correction process and quality control. It is also problematic to determine the position of the reviser, as each target text creation process will be unique from other different processes. In this direction, it is thought that it is necessary to evaluate the revision activity not in a one-way manner, but in a holistic sense, taking into account the nature of the translation process, in order to offer solutions to the existing problems in the field.

Anahtar Kelimeler

Revision, reviser, translation, division of work

Kaynakça

• Bartan, Ö. Ş., Çetiner C. ve Çekçi S. O. (2019). Translation Revision in Professional Translation Companies in Turkey. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi - Journal of Translation Studies 27, 177-200. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/913575
• Breedveld, H. (2002). Writing and Revising Processes in Professional Translation. Across Languages and Cultures - A Multidisciplinary Journal for Translation and Interpreting Studies 3 (1), 91-100. https://doi.org/10.1556/Acr.3.2002.1.7
• Brunette, L. (2000). Towards a Terminology for Translation Quality Assessment - A Comparison of TQA Practices. The Translator 6 (2), 169-182. https://doi.org/10.1080/13556509.2000.10799064
• Chakhachiro, R. (2005). Revision for Quality. Perspectives: Studies in Translatology, 13 (3), 225-238. https://doi.org/10.1080/09076760508668994
• Dostoyevski, F. M. (2019). Yeraltından Notlar. Çev. Nihal Yalaza Taluy, (25. Baskı) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hansen, G. (2008). The Speck in your Brother’s Eye – The Beam in your Own: Quality Management in Translation and Revision. In G. Hansen & A. Chesterman & H. Gerzymisch-Arbogast (Ed.). Efforts and Models in Interpreting and Translation Research - A Tribute to Daniel Gile (ss. 255-280). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Hesse, H. (2008). Siddhartha. Çev. Kâmuran Şipal (10. Baskı), İstanbul: Can Yayınları.
• Holz-Mänttäri, J. (1984), Translatorisches Handeln. Helsinki: Annales Academiae Scientarum Fenniacae.
• Johnsen, Å. (2014). Revision and Cohesion in Translation. Translation and Interpreting Studies, 9 (1), 70-87. https://doi.org/10.1075/tis.9.1.04joh Kafka, F. (2010). Dönüşüm, Çev. İlknur Altun (4. Baskı). İstanbul: Athena Yayınları.
• Ko, L. (2011). Translation Checking: a View from the Translation Market. Perspectives - Studies in Translatology, 19 (2), 123-134. http://dx.doi.org/10.1080/0907676X.2010.514348
• Künzli, A. (2007a). The Ethical Dimension of Translation Revision. An Empirical Study. The Journal of Specialised Translation, 8, 42-56. urn:nbn:se:su:diva-9769 Künzli, A. (2007b). Translation Revision: A Study of the Performance of Ten Professional Translators Revising a Legal Text. In Y. Gambier & M. Shlesinger & R. Stolze (Ed.). Doubts and Directions in Translation Studies - Selected contributions from the EST Congress, Lisbon 2004 (ss. 115-126). John Benjamins Publishing Company.
• Künzli, A. (2014), Die Übersetzungsrevision – Begriffsklärungen, Forschungsstand, Forschungsdesiderate. trans-kom (Zeitschrift für Translation und Fachkommunikation, 7 (1), ss. 1-29. http://www.trans-kom.eu/bd07nr01/trans-kom_07_01_01_Kuenzli_Revision.20140606.pdf
• London, J. (2003). Deniz Kurdu. Çev. Necdet Öz (2. Baskı), İzmir: İlya Yayınevi.
• Lykke Jakobsen, A. (2003). Effects of Think Aloud on Translation Speed, Revision, and Segmentation. In F. Alves (Ed.). Triangulating Translation - Perspectives in Process Oriented Research (ss. 69-96). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Maalouf, A. (2021). Empedokles’in Dostları. Çev. Ali Berktay (2. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Mossop, B. (2007). Empirical Studies of Revision: What We Know and Need to Know. The Journal of Specialised Translation, 8, 5-20. https://www.jostrans.org/issue08/art_mossop.pdf
• Mossop, B. (2014). Revising and Editing for Translators (3rd. Edition). New York: Routledge.,
• Pym. A. (2011). Translation Research Terms: a Tentative Glossary for Moments of Perplexity and Dispute. In A. Pym (Ed.). Translation research projects 3 (ss.75-99). Tarragona: Intercultural Studies Group.
• Scocchera, G. (2013). What We Talk About When We Talk About Revision: a Critical Overview on Terminology, Professional Practices and Training, and the Case of Literary Translation Revision in Italy. FORUM-Revue internationale d’interprétation et de traduction / International Journal of Interpretation and Translation, 11 (2), 141-174. https://doi.org/10.1075/forum.11.2.07sco Yi-yi Shih, C. (2006). Revision from Translators’ Point of View / An interview study. TARGET-International Journal of Translation Studies, 18 (2), 295-312. https://doi.org/10.1075/target.18.2