Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin farklılaştırılmış öğretim açısından değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 33, 34 - 46, 26.04.2023

Ozan Alevli

https://doi.org/10.29000/rumelide.1279044

Öz

Farklılaştırılmış öğretim, öğrencilerin hazır bulunuşluklarına, ilgilerine, isteklerine, öğrenme profillerine göre öğretim programının içerik, öğrenme öğretme süreci, öğrenme ortamı ve ürün ögelerinin birinde ya da birkaçında yapılan değişiklikler ve uyarlamalardır. Bu araştırmada, ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımıyla ilişkisini tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesneleri 2022-2023 eğitim-öğretim yılında okullarda kullanılan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarıdır. Verilerin analizi için nitel veri analiz yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Ders kitaplarındaki etkinlikler farklılaştırılmış öğretim yaklaşımı kapsamında analiz edilmiştir. Etkinliklerin farklılaştırılmış etkinlik olarak değerlendirilmesinde kuramsal çerçeveye göre oluşturulan ölçütler temel alınmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, farklılaştırılmış etkinliklerin sınıf düzeylerine ve temel dil becerilerine göre dağılımında bir tutarlılığın olmadığı belirlenmiştir. Mevcut Türkçe ders kitaplarında farklılaştırılmış öğretim yaklaşımını yansıtan etkinliklerin sınırlı düzeyde olduğu görülmüştür. 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında dinleme/izleme beceri alanına yönelik farklılaştırılmış etkinlik tespit edilememiştir. Kitaplardaki farklılaştırılmış etkinlikler çeşitlilik göstermemektedir. Etkinliklerin farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına uygun bir şekilde düzenlenmesinin öğrencilerin derse olan ilgisini ve dersteki başarısını artıracağı düşünülmektedir. Türkçe ders kitaplarındaki etkinlikler hazırlanırken öğrencilerin çok farklı hazır bulunuşlukları, ilgi ve tercihleri, öğrenme profilleri olduğunun göz önünde bulundurulması önerilmektedir. Ders kitaplarındaki etkinlikler farklılaştırılmış öğretim yaklaşımına göre zenginleştirilebilir ve çok seçenekli etkinlikler oluşturulabilir.

Anahtar Kelimeler

Farklılaştırılmış öğretim, Türkçe ders kitapları, etkinlik, farklılaştırılmış etkinlik

Kaynakça

• Akça-Üşenti, Ü. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilere uygulanan farklılaştırılmış Türkçe öğretim uygulamalarının etkililiğinin sınanması (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul. YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 351534).
• Avcı, S. ve Yüksel, A. (2018). Farklılaştırılmış öğretim teori ve uygulama (4. baskı). Ankara: Nobel.
• Avcı, S.,Yüksel, A., Soyer, K. ve Balıkçıoğlu, S. (2009). Şiir bilgisi konusu için tasarlanmış farklılaştırılmış sınıf ortamının öğrenciler üzerinde yarattığı bilinçsel ve duyuşsal değişimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1043-1084. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/97377/
• Batur, Z. ve Özdemir, P. (2021). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin kazanımlarla örtüşme durumları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 47-68. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1795249
• Bozca-İşlekeller, A. (2017). Üstün zekâlı öğrencilerde Türkçe koşut eğitim programının başarıya, eleştirel düşünmeye ve yaratıcılığa etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul. YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 461422).
• Baumgartner, T., Lipowski, M. B. ve Rush, C. (2003). Increasing reading achievement of primary and middle school students through differentiated instruction (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Education Resources Information Center (ERIC No. ED479203).
• Çevik, A. ve Güneş, F. (2017). Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 272-286. https://doi.org/10.16916/aded.288848
• Demir, S. (2021). Uygulamalı örneklerle farklılaştırılmış öğretim yöntem ve teknikleri. Ankara: Eğiten Kitap.
• Deniz, K. ve Karagöl, E. (2018). Değerler eğitimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 244-255. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2160963
• Dilekçi, A. ve Karatay, H. (2022). Türkçe dersi kitaplarındaki etkinliklerin yaratıcı düşünme becerisine göre incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 11(2), 830-846.
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2510655
• Epçaçan, C. (2018). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin çoklu zekâ yaklaşımı temelli öğretim açısından değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, (76), 57-78. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2561307
• Eyüp, B. ve Kansızoğlu, N. (2021). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki konuşma etkinlikleri üzerine bir inceleme. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 366-385. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1088285
• Geisler, J. L., Hessler, T., Gardner, R. ve Lovelace, T. S. (2009). Differentiated writing interventions for high-achieving urban African American elementary students. Journal of Advanced Academics, 20, 214–247. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ849377.pdf
• Gregory, G. H. ve Chapman, C. (2020). Farklılaştırılmış öğretim stratejileri: Tek beden herkese uymaz. (Çev. Ed. Sözer, M. A.). Ankara: Pegem Akademi.
• Güneş, F. (2011). Dil öğretim yaklaşımları ve Türkçe öğretimindeki uygulamalar/Language teaching approaches and their applications in teaching Turkish. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 123-148. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/183308
• Heacox, D. (2012). Differentiating instruction in the regular classroom: How to reach and teach all learners (Updated anniversary edition). Free Spirit Publishing.
• Kara, M. ve Ünal, M. (2021). Özel yetenekli çocuklarda farklılaştırılmış yazma becerisi etkinliklerinin BİLSEM yönergesiyle uyumluluğunun Maker modeline göre incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 75-96. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1102192
• Karacaoğlu, M. Ö., Dağ, M. & Uzun, O. (2021). Türkçe ders kitaplarındaki yazma etkinliklerinin incelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 96-126. https://doi.org/10.21733/ibad.852233
• Karadağ, R. (2010). İlköğretim Türkçe dersinde farklılaştırılmış öğretim yaklaşımının uygulanması: Bir eylem araştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir. YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 263134).
• Karadağ, Ö. (2019). Türkçe ders kitaplarında yer alan özetleme etkinlikleri üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 469-485. https://doi.org/10.16916/aded.449294
• Karadağ, Ö. ve Tekercioğlu, H. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki bilişsel ve üstbilişsel işlevlere dair bir durum tespiti. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 628-646. https://doi.org/10.17860/mersinefd.594240
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları. http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf
• Mete, F. ve Yarlı, M. (2020). MEB 2018 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki etkinliklerin kinestetik öğrenme stiline uygunluğunun incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), (33), 191-208. https://doi.org/10.20427/turkiyat.687765
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2019). Genişletilmiş bir kaynak kitap nitel veri analizi. (S. Akbaba Altun ve A. Ersoy, Çev. ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Mutlu, H. H. ve Yurt, E. E. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabındaki etkinliklerin öğrenme alanlarına dağılımının incelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(3), 469-474. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/867247
• Ömeroğlu, A. F. ve Hakkoymaz, S. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 347-362. https://doi.org/10.16916/aded.1053964
• Puzio, K., Colby, G. T. ve Algeo-Nichols, D. (2020). Differentiated literacy instruction: Boondoggle or best practice? Review of Educational Research, 90(4), 459–498. https://doi.org/10.3102/0034654320933536
• Şimşek, Ş. ve Demirel, İ. F. (2020). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının anlatıma dayalı etkinlikler yönünden karşılaştırılması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(5), 2125-2135. https://doi.org/10.24106/kefdergi.731886
• Tobin, R. (2008). Conundrums in the differentiated literacy classroom. Reading Improvement, 45(4), 159-169. https://adifferentiatedcurriculum.weebly.com/uploads/1/7/2/9/17290242/conundrums_of_differentiation.pdf
• Tomlinson, C. A. (2014). Öğrenci gereksinimlerine göre farklılaştırılmış eğitim. (Çev. SEV Mat. ve Yay.). (2. Baskı). İstanbul: Redhouse Eğitim Kitapları.
• Topses, G. (2003). Gelişim ve öğrenme psikolojisi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.