Kamu Sağlık Hizmetlerinde Dil Engellerini Aşmak: Türkiye’de Arapça Konuşan Yabancı Hastalarla Sağlık İletişimi ve Telefonla Sözlü Çevirinin Potansiyeli

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 1256 - 1280, 31.08.2025

Özden Şahin Er

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1690525

Öz

Bu çalışma, Arapça konuşan yabancı hastaların Türkiye’de kamu sağlık hizmetlerine erişimde karşılaştıkları dil engellerini ve telefonla sözlü çeviri hizmetinin bu sorunu çözmedeki potansiyelini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, betimsel nitelikte bir nicel çalışma olarak tasarlanmış ve örneklem, Türkiye’nin TR1 ve TR4 bölgelerindeki 9 ilde yaşayan 420 Arapça konuşan yabancı hastadan oluşmuştur. Veriler, dört bölümden oluşan anket aracılığıyla toplanmış ve SPSS 24.0 programı kullanılarak betimsel analiz ile değerlendirilmiştir. Katılımcıların %87,14’ü Türkçeyi yetersiz düzeyde bilmektedir. Hastaların yalnızca %13,81’i profesyonel sözlü çeviri hizmetinden yararlanabilmektedir. Gönüllü sözlü çeviri, yaygın fakat etik açıdan riskli bir yöntem olarak öne çıkmaktadır. Telefonla sözlü çeviri hizmeti hakkında farkındalık düşüktür (%79,05 hiç kullanmamıştır), ancak bu yöntemin etkili olduğu yönünde olumlu algı mevcuttur. Dil engeli nedeniyle yanlış teşhis, tedavi gecikmesi ve sağlık hizmetlerine erişimde erteleme gibi sorunlar yaşanmaktadır. Dil engeli, göçmen ve mülteci bireylerin sağlık hizmetlerinden eşit ve güvenli biçimde yararlanmasını engelleyen temel sorunlardan biridir. Telefonla sözlü çeviri hizmeti, mahremiyetin korunması ve erişilebilirlik açısından güçlü bir çözüm olarak öne çıkmakta; ancak tanıtım ve teknik altyapı eksiklikleri nedeniyle yeterince kullanılmamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık iletişimi , göçmen sağlığı , sağlık çevirmenliği , telefonla sözlü çeviri , toplum çevirmenliği

Etik Beyan

Sakarya Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulunun 21.02.2024 tarihli ve 66 sayılı toplantısında alınan "34" nolu karar ile Dr. Öğr. Üyesi Özden ŞAHİN ER'in başvurusu uygun görülmüştür.

Destekleyen Kurum

Sakarya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Proje Numarası

2024-25-55-22

Teşekkür

Bu çalışma, Sakarya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen 2024-25-55-22 numaralı “Sağlık Çevirmenliğinde Yaşanan Sorunlara Bir Çözüm Olarak Telefonla Sözlü Çeviri” projesi kapsamında hazırlanmıştır.

Overcoming Language Barriers in Public Healthcare: Health Communication with Arabic-Speaking Foreign Patients in Türkiye and the Potential of Telephone Interpreting

Öz

This study aims to examine the language barriers experienced by Arabic-speaking foreign patients in Türkiye in accessing public healthcare services and to evaluate the potential of telephone interpreting as a solution to these barriers. Designed as a descriptive quantitative study, the research sample consists of 420 Arabic-speaking foreign patients residing in 9 provinces located in the TR1 and TR4 statistical regions of Türkiye. Data were collected through a four-part structured questionnaire and analyzed using descriptive statistics via SPSS 24.0 software. Findings indicate that 87.14% of participants have insufficient proficiency in Turkish. Only 13.81% of the patients have been able to access professional interpreting services. Ad hoc interpreting, often performed by relatives or acquaintances, is a widely used but ethically problematic method. Awareness of telephone interpreting services is low (79.05% have never used it), although there is a generally positive perception regarding its effectiveness. Language barriers have led to misdiagnosis, treatment delays, and postponement in accessing healthcare services. In conclusion, the language barrier remains one of the primary obstacles preventing refugee and migrant populations from benefiting from healthcare services equally and safely. Telephone interpreting emerges as a strong solution, particularly in terms of privacy and accessibility; however, due to lack of promotion and technical infrastructure deficiencies, it is not sufficiently utilized. Expanding and institutionalizing this service is crucial for ensuring equitable and sustainable healthcare policies for migrant populations.

Anahtar Kelimeler

Health communication , migrant health , healthcare interpreting , telephone interpreting , community interpreting

Proje Numarası

2024-25-55-22

Kaynakça

• Amato, A. (2020). Interpreting on the phone: interpreter’s participation in healthcare and medical emergency service calls. inTRAlinea Special Issue: Technology in Interpreter Education and Practice.
• Antonini, R. (2015). Non-professional interpreting. In F. Pöchhacker (Ed.), Routledge Encyclopedia of Interpreting Studies (pp. 277–279). Routledge, Taylor & Francis Group.
• Bachelier, K., & Orlando, M. (2024). Building capacity of interpreting services in Australian healthcare settings: The use of video remote during the COVID 19 pandemic. Media and Intercultural Communication: A Multidisciplinary Journal, 2(1), 80–96. https://doi.org/10.22034/MIC.2024.446261.1015
• Balkul, H. İ. (2017). Suriyeli Sığınmacılara Sağlanan Yazılı ve Sözlü Çeviri Hizmetleri: Türkiye Örneklemi Ve Küresel Bakış. International Journal of Language Academy, 5(17), 102–112. https://doi.org/10.18033/ijla.3680
• Bischoff, A., Bovier, P. A., Isah, R., Francoise, G., Ariel, E., & Louis, L. (2003). Language barriers between nurses and asylum seekers: Their impact on symptom reporting and referral. Social Science & Medicine, 57(3), 503–512. https://doi.org/10.1016/S0277-9536(02)00376-3
• Bölükbaş, F. (2016). Suriyeli mültecilerin dil ihtiyaçlarının analizi: İstanbul örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 9(46), 21-31. http://www.sosyalarastirmalar.com
• Brink, E. (2014). An exploratory study on telephone interpreting in the Western Cape healthcare sector (thesis).
• Bükecik E, Şahin S, Abay H, Kaplan S, Arıöz Düzgün A. (2019). Mülteci Kadınlar Ve Üreme Sağlığı: Sağlık Hizmetlerine Ulaşmalarını Etkileyen Faktörler, Engeller Ve Çözüm Önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 10(4):460-4.
• Casey, E. N. (2025). Descriptive analysis of interpreter service mode costs & usage in northwest Wisconsin during the COVID 19 pandemic. BMC Health Services Research.
• Cho, J. (2023). Interpreters as translation machines: Telephone interpreting challenges as awareness problems. Qualitative Health Research, 33(12), 1037–1048. https://doi.org/10.1177/10497323231191712
• Cloeters, G. & Osseiran, S. (2019). Healthcare Access For Syrian Refugess In Istanbul: A Gender-Sensitive Perspective, Workshop Report.
• Coşkun, E., & Yılmaz, E. (2018). Sığınmacıların Toplumsal Uyum Sorunları ve Sosyal Hizmetlere Erişimi: Düzce Uydu Kent Örneği. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi/Journal of Social Policy Conferences, 75. https://doi.org/10.26650/jspc.2018.75.0016
• Crossman, K. L., Wiener, E., Roosevelt, G., Bajaj, L., & Hampers, L. C. (2010). Interpreters: Telephonic, in-person interpretation and bilingual providers. Pediatrics, 125(3), e631–e638. https://doi.org/10.1542/peds.2009-2313
• Cunningham, H., Cushman, L. F., Akuete-Penn, C., & Meyer, D. D. (2008). Satisfaction with telephonic interpreters in pediatric care. Journal of the National Medical Association, 100(4), 429–434. https://doi.org/10.1016/s0027-9684(15)31277-3
• Çurum- Duman, D. ve Ataseven, F. (2018). Türkiye’de sağlık çevirmenliği mevzuattan sahaya. E. Diriker (Eds.). Türkiye’de sözlü çeviri eğitimi, uygulama ve araştırmalar içinde (ss. 192 214). İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Dayıoğlu, B. (2015). Sağlık Turizmi Daire Başkanlığının Görevleri, Altı Farklı Dilde Çağrı Merkezi Hizmeti. (İçinde) Genç Tercümanlar Çalıştayı, Kasım 2014, Ankara: T.C. Gençlik ve Spor Bakanlığı, 79-84.
• de Boe, E. (2024). Interactional dynamics in remote interpreting: Micro analytical approaches. Routledge.
• de Cotret, F. R., Beaudoin Julien, A. A., & Leanza, Y. (2020). Implementing and managing remote public service interpreting in response to COVID-19 and other challenges of globalization. Meta, 65(3), 618–642. https://doi.org/10.7202/1077406ar
• Dikmetaş Yardan, E., Coşkun Us, N., & Yardan, T. (2016). Göçmen hastalar ile aile hekimliği personeli arasındaki iletişim. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(2), 83–92.
• Dowbor, T., Zerger, S., Pedersen, C., Devotta, K., Solomon, R., Dobbin, K., & O'Campo, P. (2015). Shrinking the language accessibility gap: a mixed methods evaluation of telephone interpretation services in a large, diverse urban health care system. International journal for equity in health, 14, 83. https://doi.org/10.1186/s12939-015-0212-9
• Duman, D. (2018). Toplum çevirmenliğine yorumbilimsel bir yaklaşım: Sağlık çevirmenliği ve öznellik [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Erkmen, A. (2020). Sağlık çevirmenliğinin mevcut durumu ve sağlık kurumlarında sözlü çeviri hizmetinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Flores, G. (2006). Language barriers to health care in the United States. The New England Journal of Medicine, 355(3), 229–231. https://doi.org/10.1056/NEJMp058316
• Garcia, E. A., Roy, L. C., Okada, P. J., Perkins: D., & Wiebe, R. A. (2004). A comparison of the influence of hospital-trained, ad hoc, and telephone interpreters on perceived satisfaction of limited English-proficient parents presenting to a pediatric emergency department. Pediatric emergency care, 20(6), 373–378. https://doi.org/10.1097/01.pec.0000133611.42699.08
• Göç İdaresi Başkanlığı. (2025). İstatistikler. T.C. İçişleri Bakanlığı. https://www.goc.gov.tr/istatistikler
• Gracia-García, Roberto A. (2002). Telephone interpreting: A review of pros and cons. In Brennan, Scott (Ed.) Proceedings of the 43rd Annual Conference, pp. 195-216. Alexandria, Virginia: American Translators Association.
• Gürbüz, S., & Duğan, Ö. (2017). Sığınmacılarda Sağlık İletişimi: Suriyeli Öğretmenler Üzerine Bir Çalışma. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi(64), 479-490.
• Huang, Y. T & Phillips C. (2009). Telephone interpreters in general practice, Bridging the barriers to their use. Aust Fam Physician, 36(6):443–6.
• Kelly, N. (2008). Telephone interpreting. A comprehensive guide to the profession. Bloomington: Trafford Publishing.
• Kelly, N., & Pöchhacker, F. (2015). Interpreting in a Changing Landscape: Selected papers from Critical Link 6. John Benjamins.
• Korkmaz Yaylagül, N., & Aslan, M. (2020). Yaşlilik, Mültecilik Ve Sosyal Dişlanma: Suriyeli Yaşli Mültecilerin Deneyimleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), 406–422. Https://Doi.Org/10.35379/Cusosbil.772509
• Lázaro Gutiérrez, R., & Cabrera Méndez, G. (2019). Context and pragmatic meaning in telephone interpreting. In P. G.-C. Blitvich, L. F. Amaya, & H. L. O María de la (Eds.), Technology mediated service encounters (pp. 45–68). John Benjamins Publishing Company.
• Mardin F, Bahar Ozvaris Ş, Sakarya S, Kayi İ, Gürsoy G, Yuakrıkır N, Başpınar A (2020). Covıd-19 Sürecinde Türkiye’de Göçmen ve Mültecilerin Durumu. Sağlık ve Toplum Özel Sayı , 112 - 118.
• Migge, B., & Gilmartin, M. (2011). Migrants and healthcare: Investigating patient mobility in Ireland. Health & Place, 17(5), 1144–1149.
• Oviatt, S. L. & Cohen, P. (1992). Spoken language in interpreted telephone dialogues. Computer Speech and Language, Vol. 6, 1992, pp. 277-302.
• Önal, A., & Keklik, B. (2016). Mülteci ve Siğinmacilarin Sağlik Hizmetlerine Erişimde Yaşadiği Sorunlar: Isparta İlinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(23672), 132–148. https://doi.org/10.21076/vizyoner.252112
• Özgür Keysan, A., & Şentürk, B. (2021). Sorunlar ve Beklentilerin Algılanmasında Kadın Mülteciler ve Sivil Toplum Kuruluşları. Sosyoekonomi, 29(48), 343–376. https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.02.17
• Öztürk, T. (2015). Küresel hareketlilik etkisinde Türkiye'de sağlık çevirmenliği uygulamaları: Çevirmen görüşlerine dayalı bir çalışma [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Pöchhacker, F. (2008). Healthcare Interpreting. In M. Baker & G. Saldanha (Eds.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies (pp. 110–115). Routledge.
• Price, E. L., Pérez-Stable, E. J., Nickleach, D., López, M., & Karliner, L. S. (2012). Interpreter perspectives of in-person, telephonic, and videoconferencing medical interpretation in clinical encounters. Patient education and counseling, 87(2), 226–232. https://doi.org/10.1016/j.pec.2011.08.006
• Rosenberg, B. A. (2007). A data-driven analysis of telephone interpreting. In C. Wadensjö, B. E. Dimitrova, & A.-L. Nilsson (Eds.), The critical link 4: Professionalisation of interpreting in the community (pp. 65–76). Amsterdam: John Benjamins.
• Ross, M. J. (2020). Chinese whispers in Turkish hospitals: Doctors’ views of non-professional interpreting in Eastern Turkey. Parallèles, 32(2), 63–81. https://doi.org/10.17462/para.2020.02.05
• Turan, D. (2016). Sağlık hizmetlerinde sözlü çeviri. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Turan, D. (2018). Sağlık çevirmenliği: Hekim-hasta iletişimi ve hekimin iktidar pozisyonunun değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Turkish Studies, 13(4), 751–777.
• Wadensjö, C. (1999). Telephone interpreting and the synchronization of talk in social interaction. The Translator, 5(2), 247-264.
• Wang, J. (2017). 'Telephone interpreting should be used only as a last resort.' Interpreters' perceptions of the suitability, remuneration and quality of telephone interpreting. Perspectives, 26(1), 100–116. https://doi.org/10.1080/0907676X.2017.1321025
• Wang, J. (2018). "It keeps me on my toes": Interpreters' perceptions of challenges in telephone interpreting and their coping strategies. Target. International Journal of Translation Studies, 30(3), 430–462. https://doi.org/10.1075/target.17012.wanBenjamins+3
• World Health Organization. (2018). Health of refugees and migrants: Regional situation analysis, practices, experiences, lessons learned and ways forward. WHO Europe.
• Yeşilyurt, Ö. & Savaşçı, E. (2022). Sığınmacı ve mültecilerin sağlık iletişim sorunları üzerine bir değerlendirme. İçtimaiyat Sosyal Bilimler Dergisi, Göç ve Mültecilik Özel Sayısı, ss. 286-306