GÜNÜMÜZÜN YETİM KALAN KURULUŞLARI: YETİŞTİRME YURTLARI

Yıl 2010, Cilt: 8 Sayı: 4, 949 - 970, 01.12.2010

Davut Elmacı

Öz

Günümüzde yetiştirme yurtlarında sağlanan bakım şekli çeşitli yönlerden oldukça ağır eleştirilere uğramaktadır. Bu eleştirilerin kaynakları genel olarak kurum bakımının olumsuzluklarına yönelik araştırmalar, koruyucu aile sisteminden beklentiler, yapılan genellemeler, duygusal yaklaşımlar ve sosyal çalışma mesleğindeki gelişmeler olarak sıralanabilir. Yetiştirme yurtlarına yönelen bu eleştirilerin ne kadarının gerçeklere, ne kadarının varsayımlara dayandığının doğru değerlendirilmesi gerekmektedir. Yetiştirme yurtları tüm korunmaya muhtaç çocuklar için olmasa bile bazı çocuklar için faydalı olabilir. Çocukların yaş durumlarına, korunma altına alınma nedenlerine bağlı olarak kurum bakımının bazı çocuklar için sağlayabileceği yararlar ve Türkiye’nin toplumsal yapısı göz ardı edilmemelidir. Uluslararası gelişmeler ve mevzuat gözetilerek Türkiye’ye özgü çözümler üzerinde durulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Yetiştirme yurtları, kurum bakımı, korunmaya muhtaç çocuklar

ORPHANAGES: INSTITUTIONS LEFT ORPHAN NOWADAYS

Öz

Care provided in orphanages is criticized heavily. The sources of these criticisims are
researches towards negativities of institutional care, expectations from foster care,
generalizations, emotional approaches and developments in social work profession. It must be
evaluated accurately how much of the criticisms are based on realities and how much on
assumptions. Orphanages may be useful for some children even it is not useful for all
children. Utilities that the institutional care may provide depending on age situations, reasons
of protection and social structure of Turkey should not be underestimated. By taking into
consideration the international developments and regulations solutions specific to Turkey
should be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Orphanages, institutional care, children in need of protection

Kaynakça

• Acar, H. (2005). Cumhuriyet’in çocuk refahı politikasını yapılandıran bir sivil toplum örgütü: Türkiye Çocuk Esirgeme Kurumu (1921–1981). Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Yayını.
• Aktaş, A.M. (2007). Aile içi şiddet. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 43, 151–158.
• Aydın, İ. (2006). Alternatif okullar (İkinci baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Babahan, E. (2008, 11, 13). Kurallar bir çocuktan daha önemli değil. Sabah Gazetesi.
• Başbakanlık. (2005). SHÇEK çocuk koruma sisteminin değerlendirilmesi nihai rapor
• (Yönetici özeti). İnternetten 19 Şubat 2007’de elde
• edilmiştir:http://www.shcek.gov.tr/Arastirmalar/cocuk.doc
• Bilgin, A. (2008). Aile içi bedensel cezaya ilişkin bir çalışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41 (31), 29–50.
• Boudreaux, K.C. ve Boudreaux, D.J. (1999). Social security, social workers, and the care of dependent children. In R. B. McKenzie (Ed.), Rethinking Orphanages For The 21st Century. California: Sage Publications.
• Christian, S. (2003). Educating children in foster care. National Conference of State Legislatures, Children’s Pliciy Initiative, December 2003. İnternetten 07 Ekim 2006’da elde edilmiştir: http://www.ncsl.org/programs/cyf/cpieducate.pdf
• Cılga, İ. (1986). Korunmaya muhtaçlık olgusunun sosyolojik analizi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 31–45.
• Curtis, P. (2003). Boarding school plans for children in care. Guardian, June 13. İnternetten 30 Ekim 2008’de alınmıştır: http://www.guardian.co.uk/ education/2003/jun/13/schools.uk3
• Çoban, A.İ. (2006). Yoksulluğun aile sistemi üzerine etkileri ve yoksul ailelere ilişkin sosyal hizmet müdahalesi. İçinde: Ü. Onat (Yayına hazırlayan), Sosyal Hizmet Sempozyumu’2003: Yoksulluk ve Sosyal Hizmetler- II. Ankara: H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• Çocuk Koruma Kanunu, RG: 15.07.2005, 25876.
• Ekşi, A. (2004). Koruma altında çocuklar: Dünyada beş kıt’anın çeşitli ülkelerinden örnekler. İçinde: R. Uslu (Yayına hazırlayan), Koruma Altındaki Çocuklar. Ankara: A.Ü. Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları.
• Elmacı, D. (2007). Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtlarının yerinden yönetim birimlerine devrine ilişkin çalışanların görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Erol, N. (2004). Yuva ve yetiştirme yurtları sorunun mu yoksa çözümün mü parçası? İçinde: R. Uslu (Yayına hazırlayan). Koruma Altındaki Çocuklar. Ankara: A.Ü. Tıp Fakültesi Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Yayınları.
• Goldsmith, H., Devlin, J., Frame, C.F. ve Gotgart, E.J. (1999). Rethinking 'orphanages' for the 21st century: residential schools as an option for at-risk children and youth, American Youth Policy Forum, January 29. İnternetten 11 Eylül 2008’de elde edilmiştir: http://www.aypf.org/forumbriefs/ 1999/fb012999.htm
• İçişleri Bakanlığı. (2005). Sokak çocuklarına ilişkin hizmetleri geliştirme ve yeniden yapılandırma projesi. İnternetten 24 Şubat 2007’de elde edilmiştir: http://birimweb.icisleri.gov.tr/strateji/rapor/%C7ocuk%20Rapor.doc
• İlik, B. (2002). Türkiye’de sosyal hizmet uygulamaları ve yeni hizmet önerileri. İçinde: İ. Tomanbay (Yayına hazırlayan), Sosyal Hizmet Sempozyumu 2000: Avrupa Birliği Sürecinde Türkiye’de Sosyal Hizmet Politikaları. Ankara: H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
• Jones, L. ve Lansdverk, J. (2006). Residential education: Examining a new approach for improving outcomes for foster youth. Children and Youth Services Review, 28, 1152–1168.
• Karataş, K. (2007). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile uygulamaları üzerine bir değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18 (2), 7–20.
• Kesen, N.F. ve Deniz, M.E. (2005). Yetiştirme yurtlarında kalan ergenlerin kuruluşa geliş nedenlerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 185–198.
• Kocacık, F. (1984). Korunmaya muhtaç çocuklar, Sivas kız ve erkek yetiştirme yurtları-II, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 89–121.
• Koşar, N.G. (1992). Sosyal hizmetlerde aile ve çocuk refahı alanı (İkinci baskı). Ankara.
• Lough, B. ve Panos, P. (2003). Rise and demise of orphanages in Ukraine. European Journal Of Social Work, 6, 49–63.
• McCall, J.N. (1999). Research on the psychological effects of orphanage care: A critical review. In R. B. McKenzie (Ed.), Rethinking Orphanages For The 21st Century. California: Sage Publications.
• McKenzie, R. B. (Ed.). (1999). Rethinking orphanages for the 21st century. California: Sage Publications.
• McKenzie, R. B. (2003). The impact of orphanages on the alumni’s lives and assessments of their childhoods. Children and Youth Services Review, 25 (9), 703–753.
• Minnesota Department of Human Services. (1995). Orphanages: An historical overview a discussion of the rol of orphanages in child welfare policy. İnternetten 18 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.leg.state.mn.us/ docs/pre2003/other/950265.pdf
• Moriarty, E. M. (1999). The nation’s child welfare problems as viewed from the bench. In R. B. McKenzie (Ed.), Rethinking orphanages for the 21st century. California: Sage Publications.
• Onur, B. (1999). Yazar, kitap ve diğer şeyler hakkında. İçinde: B. Onur (Yayına hazırlayan), Çocuk ve Toplum, D. Elkind. Ankara: A. Ü. Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• O’Sullivan, J. ve McMahon, M.F. (2006). Who will care for me? The debate of orphanages versus foster care. Policy Politics & Nursing Practice, 7 (2), 142–148.
• Öcel, N. (2003). Türk sinemasında öksüz ve yetim çocuk imgeleri. İçinde: E. Gürsoy-Naskali ve A. Koç (Editörler), Savaş Çocukları Öksüzler ve Yetimler. İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• SHUDER Mersin Şubesi. (2008). Sosyal hizmetlere ilişkin genel değerlendirme raporu ve mesleki tanıtım bilgi notu. İnternetten 10 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.shudernegi.org/
• SHÇEK. (2008). 2007 yılı faaliyet raporu. İnternetten 1 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.shcek.gov.tr/Yayinlar/FaaliyetRaporlari/2007.FAALIYET.RAP ORU.pdf
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu, RG: 24.05.1983, 18059.
• Tomanbay, İ. (1999a). Sosyal çalışma sözlüğü. Ankara: Selvi Yayınevi.
• Tomanbay, İ. (1999b). Sosyal çalışmayı yapılandırmak: Kavramlar-oluşum-nitelik- uygulama. Ankara: Sabev Yayınları.
• Uluğtekin, S. (1993). Çocuk yuvaları: Uygulamanın son araştırmalar ışığında değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 11, 35–55.
• Vera Institute of Justice. (2004). Foster children and education: How you can create a positive educational experience for the foster child. İnternetten 20 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.vera.org/publication_pdf/241_452.pdf
• Westerberg, S. (1999). The folly of Sweden's state controlled families. Lecture to the family education trust, 19 June. İnternetten 16 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.nkmr.org/siv_westerbergs_london_lecture.htm
• Wolff, P.H. ve Fesseha, G. (1998). The orphans of Eritrea: Are orphanages part of the problem or part of the solution? American Journal of Psychiatry, 155, 1319–1324.
• Wilson, D. (2007). We are all child-haters. Guardian, March 21. İnternetten 19 Kasım 2008’de elde edilmiştir: http://www.guardian.co.uk/commentisfree/ 2007/mar/21/weareallchildhaters
• Zimmerman, B. (2005). Orphan living situations in Malawi: A comparison of orphanages and foster homes. Review of Policy Research, 22 (6), 881–917.