Türkiye’de Ortaokul Öğretmeni Yetiştiren Orta Öğretmen Okullarının Kısa Tarihçesi-(1923-1946)

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 1, 368 - 391, 26.06.2020

Sabri Becerikli

https://doi.org/10.37217/tebd.728790

Öz

Bu makale Türkiye’de ortaokul öğretmeni yetiştiren kurumların kısa tarihini ortaya koymaktadır. Bu amaçla Türkiye’de 1923-1946 yılları arasında öğretmen yetiştirmek için açılan Orta Darülmuallimat, Orta Darülmuallimin, Orta Muallim Mektepleri incelenmiştir. Konu okulların açıldığı tarih ile eğitim enstitülerine dönüştürüldüğü tarih arasında sınırlandırılmıştır. Çalışma ortaya koymuştur ki Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk açılan ortaokul öğretmeni yetiştiren kurum, bilinenin aksine Gazi Orta Muallim Mektebi değil de İstanbul’daki Orta Darülmuallimin ve Darülmuallimattır. Çalışmanın verilerini tarihi dökümanlar oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada Devlet Arşivleri belgelerinden, TÜİK verilerinden, Milli Eğitim Bakanlığı yayımlarından, Yönetmeliklerden, konunun geçtiği dönemde yayımlanmış olan çalışmalardan, çeşitli telif eserlerden yararlanılmıştır. Dolayısıyla yöntem olarak doküman incelenmesi üzerine kurulu olan nitel araştırma yöntemlerinden tarihsel analiz kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Orta Darülmuallimin, , orta daarülmuallimat, Orta Muallim Mektebi, Türkiye Cumhuriyeti’nde Öğretmen Eğitimi, , Orta Okul Öğretmeni Yetiştiren Kurumlar

Kaynakça

• Akyüz, Y. (2013). Türk eğitim tarihi (m.ö. 1000-m.s. 2013). Ankara: Pegem Akademi.
• Altunya, N. (2006). Gazi eğitim enstitüsü gazi orta öğretmen okulu ve eğitim enstitüsü (1926-1980). Ankara: Gazi Üniversitesi Yayını.
• Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü. (1948). Milli eğitim meslek, teknik ve yüksek öğretim istatistikleri 1946-47. Pulhan Matbaası.
• Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü. (1935). Maarif 1933-34 istatistiği. İstanbul: Devlet Matbaası.
• Batır, B. (2008). Eğitim enstitülerinden eğitim fakültelerine Türkiye’de öğretmen yetiştirmek. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 6(12), 521-537.
• BCA. 180.09.0.0/78.382.1.3-5, 73, 127.
• Becerikli, S. (2019). Öğretmen yetiştirmede İstanbul yüksek öğretmen okulu modeli (1924-1978). Yayımlanmamış doktora tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• BOA. İ.MMS. 126/5394.
• Demirel, F. ve Köse, R. (2019). Eğitim enstitülerinde yönetim. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 515-528.
• Demirel, M. (2002). Türk eğitiminin modernleşmesinde rüşdiye mektepleri. Türkler, Cilt: 15, (Ed. Hasan Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Demirel, M. ve Becerikli, S. (2017). Bursa eğitim enstitüsü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), ss. 341-374.
• Duman, T. (1991). Türkiye’de ortaöğretime öğretmen yetiştirme (tarihi gelişimi). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Düstur-I/II. (1289). Maarif-i umumiye nizamnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Eğitim enstitüleri kurulurken. (1946). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Erdem, Y. T. (2013). II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kızların eğitimi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Fraenkel, R. Wallen, N. E. & Hyun, H. H. (2011). How to design and evaluate research in education. New York: Connect Learn Succeed.
• Kodaman, B. (1999). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Maarif düsturu-I. (1927). Yüksek muallim mektebi talimatnamesi. İstanbul: Milli Matbaa.
• Maarif Vekâleti Tebliğler Mecmuası. (1927). Orta muallim mektebi muvakkat talimatnamesi. 12, İstanbul: Milli Matbaa. 1927, 14-16.
• Maarif Vekilliği Tebliğler Dergisi. (1943). Gazi orta öğretmen okulu ve terbiye enstitüsü talimatnamesi, 6(241), 29-33.
• Maarif-i Umumiye Nezareti. (1331). Darülmuallimin ve darülmuallimat nizamnamesi. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Muallimler mecmuası. (1923a). Darülmuallimat kısm-ı talisi teşkilatı hakkında esbab-ı mucibe layihası, 1(11), 211-218.
• Muallimler Mecmuası. (1923b). Programlara dair, 1(12), 236-239.
• Necati Eğitim Enstitüsü, 1947-1948 Yıllığı.
• Necati Orta Öğretmen Okulu Eğitim Enstitüsü, 1949-1950 Yıllığı.
• Öztürk, C. (1998). Dünden bugüne Türkiye’de öğretmen yetiştiren kurumlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Öztürk, C. (2007). Atatürk devri öğretmen yetiştirme politikası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Öztürk, K. (1968). Türkiye Cumhuriyeti hükûmetleri ve programları. İstanbul: Ak Yayınları.
• Resmi gazete. (1340, Mart 13). Orta tedrisat muallimleri kanunu. 4-6.
• Sadreddin Celal. (1924). Darülmuallimin meselesi. Muallimler Mecmuası, 2(19), 460-462.
• Süleyman Şevket. (1923a). İlk ve orta darülmuallimat. Muallimler Mecmuası, 1(10), 204-207.
• Süleyman Şevket. (1923b). Tali darülmuallimin ve darülmuallimat ihtiyacı. Muallimler Mecmuası, 1(11), 209-211.
• Süleyman Şevket. (1924). Orta darülmuallimat ve darülmuallimin. Muallimler Mecmuası, 2(20), 575-587.
• Şahin, M. (2002). İzmir Eğitim Enstitüsü. Tarih ve Toplum (Aylık Ansiklopedik Dergi), 38(225), 34-40.
• TBMM Tutanak Dergisi (1945, Mayıs 5). Cilt: 17, 61. Birleşim, İkinci Oturum.
• Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti. (1341). 1339-1340 ders senesi ihsaiyat mecmuası. İstanbul.
• Ünal, U. ve Birbudak, T. S. (2013). İstanbul dârulmuallimîni (1848-1924). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.