Semantic Change and Differrence in Usage in Some Words Passing From Arabic to Turkish

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 3, 646 - 659, 30.09.2024

Hasan Akreş

https://doi.org/10.37999/udekad.1522649

Öz

All languages are living organisms and, they constantly change. This change sometimes occurs in sound or in grammar, or in the intended meaning of the word. The main factor that causes phonological and semantic changes in a language is the exchange of words between foreign languages. The Turkish language, like other languages, is constantly changing due to the cultural interaction it has had and still has with foreign societies. Many foreign terms and words come into it from different foreign languages. After the Turks converted to Islam, many Arabic words began to enter the Turkish language. They used these words in their original meanings, but some of them changed over time in terms of meaning, terms, grammar, and sound. In this article, we tried to study and discuss words that had a shift in meanings, and how they were used changed after they were transferred from Arabic to Turkish, taking into account the Turkish and Arabic language today without looking at the old words. What distinguishes this study from other studies in this field is that it addresses the new uses and new meanings of these borrowed words without addressing the old Arabic words that were used in the Ottoman Empire and are not in use today. The same applies to old Arabic words found in dictionaries that are not commonly used now.

Anahtar Kelimeler

Arabic, Turkish, Influence, Loan words, Semantic chang.

Arapçadan Türkçeye Geçen Bazı Sözcüklerdeki Anlam Değişimi ve Kullanım Farklılığı

Öz

Bütün diller yaşayan organizmalardır ve diğer organizmalar gibi sürekli değişirler ve etkileşime uğrayabilirler. Bu değişim bazen ses özelliklerinde bazen gramerde bazen de kelimenin kastedilen anlamında meydana gelir. Bir dilde fonolojik ve semantik değişikliklere neden olan temel faktör, yabancı dillerle yapılan kelime alışverişidir. Türk dili, diğer diller gibi geçmişte ve günümüzde yabancı toplumlarla yaşadığı ve yaşamaya devam ettiği kültürel etkileşim nedeniyle sürekli bir değişim hâlindedir. Dile farklı yabancı dillerden birçok yabancı terim ve kelime girmiştir. Türkler İslamiyet'i kabul ettikten sonra birçok Arapça kelime Türk diline girmeye başlamıştır. Türkler bu kelimeleri Arapça anlamlarında kullanmışlar, ancak zamanla bazıları anlam, bazıları gramer bazıları da ses ve kullanım özellikleri bakımından değişime uğramıştır. Bu çalışmayı benzer çalışmalardan farklı kılabilmek adına, Arapçadan Türkçeye geçtikten sonra şu veya bu şekilde anlam kaymasına uğramış, yani anlamları veya nasıl kullanıldıkları değişmiş kelimeleri, bugün kullanılmayan eski kelimeleri dikkate almadan, bugünkü Türkçeyi ve Arapçayı dikkate alarak incelenmesi ele alınmıştır. Bu değişikliklerini oranı ve nasıl kullanıldığını açıklamak için her bir kelimenin üzerinde durmaya ve analiz etmeye çalışılmıştır. Osmanlı döneminde kullanılan ve bugün kullanılmayan eski Arapça kelimelere değinmeden, ödünç alınan bu kelimelerin yeni kullanımlarını ve yeni anlamlarını bilebiliriz. Aynı durum, sözlüklerde bulunan ve şu anda yaygın kullanılmayan eski Arapça kelimeler için de geçerlidir.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Türkçe, Etki, Ödünç kelimeler, Anlamsal değişim.

Kaynakça

• Abdul Qader, M. (2020). Silsiletu’l-Lisân Kitabında Geçen Arapça Kelimelerde Anlam Değişmesi. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19 (2), 823-848. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.741499.
• Âgâh Sun, L. (1972). Türk Dilinde gelişme ve södeleşme Evreleri. Dil Derneği Kitapları.
• Anıl, Z. A. (2002). Aslı Arapça Olup Türkçe’ye Anlam Kaymasına Uğrayarak Geçmiş Kelimeler (Yayımlanmamış Yüksek Lisan tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Başkan, Ö. (1967(. Lengüistik Metodu. Çağlayan Kitabevi.
• Caferoğlu, A. (1974). Turk Dili Tarihi. Alfa yayınları.
• Devellioğlu, F. (1970). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Aydın Kitapevi.
• Dilaçar, A. (1962). Devlet Dili Olarak Türkçe. Ankara üniversitesi.
• Dursunoğlu, H. (2014). Türkiye Türkçesi’ndeki Arapça Sözcükler ve Bu Sözcüklerdeki Ses Olayları. Turkish Studies, 9 (9),145-155.
• Ebû Sunne, A. F. (1947). el-Urf ve’l-Ade fi Re’yi’l-Fukaha. Matbaatu’l-Ezher.
• el- Fesevi, Y. (1981). Şerhu'l-akideti'l-vasitiyye. Müessesetü'r-Risale.
• el-Bâkıllânî, T. (1986). Temhîdü’l-evâʾil ve telḫîṣü’d-delâʾil, Müessesetü'l-Kütübi's-Sekafiyye.
• el-Endelüsî, H. (2001). el-Bahrü’l-muhît, nşr. Mâhir Habbûş vd. Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• el-Ferâhîdî, H. A. (1988). Kitâbü’l-ʿAyn. nşr. Mehdî el-Mahzûmî & İbrâhim es-Sâmerrâî.
• el-Yesûî, L. M. (2000). El-Müncid fi'l-lugati'l-Arabiyye. Dârü’l-Meşrik.
• en-Nevevî, Z. Y. (2007). Riyâżü’ṣ-ṣâliḥîn, nşr. Mhir Yasin. Dar'u ibn Kesir.
• er-Râgıb, İ. (2009). el-Müfredât fî Garîbü’l-Kur’ân, nşr. Safvân Adnân Dâvûdî. Dar'ül Kalem.
• es-Sâmerrâî, F. (2000). Meânî'n-Nahvi. Darü'l-Fikr.
• es-Sanhuri, A. (2000). el-Vasit fi Şarh'il-Kanun'il-Cedid. Menşurat el-Halabi.
• et-Taberî, C. (2000). Câmiu’l-Beyân An Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Şakir, Müessesetü'r-Risale. ez-Zebîdî, M. (1996). Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs. Komisyon (ed). Dâru’l-fikr.
• Ferum, H. (2018). Zahirat'u-Tatavvur'id-Dilali fi-Luğat'i-Larabiyye. el-Adab Dergisi, 18 (1), 59-70.
• Güneş, K. (2014). Arapça – Türkçe Sözlük. Mektep Yayınları.
• Hamîdullah, M. (1975). îslâm Müesseseleri Tarihi. Atatürk üniversitesi.
• İbn Mâlik, A. (1991). el-Elfâẓü’l-muḫtelife fi’l-meʿâni’l-müʾtelife, Muhammed Hasan Avvâd (ed). Dârü’l-cil.
• İbn Manzûr, M. (1405). Lisânü’l-ʿArab. Edeb'ul-Havze.
• İşler, E. & Özay, İ. (2008). Türkçe Arapça Kapsamlı Sözlük. Fecr Yayınları.
• Muhtar, A. (1992). İlmu’d-Delale. Alemü’l-Kütüb.
• Mustafa, İ. vd. (1400). el-Muʿcemü’l-vasît. Mektebetu’ş-Şurûkı’d-Duveliyye.
• Sami, Ş. (1989). Kamus-i Türki. Enderun yayınları.
• Türk Dili Kurumu (2009). Türkçe Sözlük. TDK.
• Zuhaylî, V. (1989), el-Fıkhü'l-İslâmî ve edilletuhu, Dâru’l-Fikr.