L. N. TOLSTOY’UN ESERLERİNDE LAYTMOTİFLER (ANNA KARENİNA, İVAN İLYİÇ’İN ÖLÜMÜ, BALODAN SONRA VE ÇÖMLEK ALYOŞA)

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 590 - 603, 30.06.2025

Çiğdem Dadak

https://doi.org/10.37999/udekad.1648636

Öz

Rus edebiyatının mihenk taşlarından birisi olan Lev Nikolayeviç Tolstoy, eserlerinde derin psikolojik analizler ve toplumsal eleştiriler sunmasıyla tanınırken aynı zamanda roman, derleme, öykü, kısa öykü, vb. yapıtlarında kullandığı edebi tekniklerle de dikkat çekmektedir. Usta sanatçının “Anna Karenina”, “İvan İlyiç’in Ölümü”, “Balodan Sonra” ve “Çömlek Alyoşa” adlı eserlerinde kullandığı laytmotif tekniği üzerinde durulan bu çalışma, söz konusu eserlerin derinliklerini, çok katmanlı yapısını inceler ve tekniği yazarın anlatı gücünün bir yansıması olarak değerlendirir. Laytmotif, belirli bir tema, fikir veya ayrıntının birçok kez tekrarlanması yoluyla esere derin anlamlar kazandıran bir anlatı tekniğidir. Tolstoy, bu teknikle karakterlerinin iç dünyalarını, toplumsal eleştirilerini ve tematik vurgularını ustalıkla işler. Bu çalışma, Tolstoy’un adı geçen dört önemli eserindeki laytmotif kullanımı üzerinden, yazarın anlatım tarzını ve derinlemesine anlam yaratma yeteneğini incelemeyi amaçlamaktadır. Tolstoy’un eserlerinde, laytmotif tekniğinin nasıl işlediğini ve bu tekniğin anlatım üzerindeki etkilerini incelemek hem yazarın edebi dilini anlamak hem de bu önemli tekniğin Rus edebiyatında nasıl kullanıldığını ortaya koymak açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Anna Karenina , İvan İlyiç’in Ölümü , Balodan Sonra , Çömlek Alyoşa , Laytmotif

LEITMOTIFS IN THE WORKS OF L. N. TOLSTOY (ANNA KARENINA, THE DEATH OF IVAN ILYICH, AFTER THE BALL AND ALYOSHA THE POT)

Öz

Lev Nikolayevich Tolstoy, a cornerstone of Russian literature, is renowned not only for his deep psychological analyses and social critiques in his works but also for his use of literary techniques in novels, collections, stories, and short stories. This study focuses on the leitmotif technique used by the master artist in “Anna Karenina”, “The Death of Ivan Ilyich”, “After the Ball” and “Alyosha the Pot”, exploring the depth and multi-layered structure of these works and evaluating the technique as a reflection of the author’s narrative prowess. A leitmotif is a narrative technique that imbues a work with deep meanings through the repeated appearance of a particular theme, idea, or detail. Tolstoy skillfully employs this technique to explore his characters' inner worlds, societal critiques, and thematic emphases. This study aims to examine Tolstoy’s narrative style and his ability to create profound meanings through the use of leitmotifs in the four mentioned significant works. Investigating how the leitmotif technique operates in Tolstoy’s works and its impact on narrative is crucial for understanding the author’s literary language and the use of this important technique in Russian literature.

Anahtar Kelimeler

Anna Karenina , The Death of Ivan Ilyich , After the Ball , Alyosha the Pot , Leitmotif

Kaynakça

• Aliyeva, M. Ç. (2009). Ustoyçivıye leytmotivı kak otrajenie podtekstovoy informatsii (L. N. Tolstoy i A. P. Çehov). İzvestiya DGPU, 2.
• Apaydın, D. (2021). Öyküde Gizli ve Açık Laytmotifler. Vüsat O. Bener ve Ergin Çiftçi Örneği, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, 25 (2), 28-41.
• Aytaç, G. (2016). Genel Edebiyat Bilimi. Doğu Batı Yayınları.
• Bezçasnıy, K. V. (2019). Sotsialno-etiçeskiye aspektı samoubiystva v romane L. N. Tolstogo “Anna Karenina” (çast 2). Obozreniye psihiatrii i meditsinskoy psihologii, № 1, ss. 109-114. https://doi.org/10.31363/2313-7053-2019-1-109-114
• Çetin, N. (2019). Roman Çözümleme Yöntemleri. Akçağ Yayınları.
• Gültek, V. (2004). Bilim ve Sanat Rusça – Türkçe Sözlük. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Litsoch.ru (2010-2025). Simvolika romana L. N. Tolstogo “Anna Karenina”, http://www.litsoch.ru/referats/read/178608/ adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 12.04.2025)
• Nabokov, V. (1988). Edebiyat Dersleri, Servantes / Çehov/ Tolstoy /Turgenyev / Flaubert/ Kafka. (F. Özgüven & N. Akbulut Çev.). Ada Yayınları.
• O'Bell, L. (2014). After Tthe Ball. Tolstoy Revisits Childhood. The Slavic and East European Journal, 58 (4), 590-605.
• Ojegov, S. I. (1964). Slovar Russkogo Yazıka. Izdatelstvo Sovetskaya Entshiklopediya.
• Pereverzeva, N. A. (2008). O simvoliçeskoy funktsii leytmotivov v povesti L. N. Tolstogo “Smert İvana İlyiça”. Vesntik Leningradskogo gosudarstvennogo universiteta im. A. S. Puşkina, 1, 45-54.
• Saraç, H. (2022). Türk ve Rus Kavram Sisteminde Sembolik Bir Değer olarak “Beyaz/Ak”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (48), ss. 39-52. https://doi.org/10.21497/sefad.1218352
• Slovari i Entsiklopedii na Akademike (2000-2025). Slovar literaturovedçeskih terminov, S. P. Belokurova, https://literary_criticism.academic.ru/158 adresinden edinilmiştir. (Erişim Tarihi: 04.05.2024)
• Tekin, M. (2014). Roman Sanatı I. Romanın Unsurları. Ötüken Neşriyat.
• Tepebaşılı, F. (2012). Roman İncelemesine Giriş. Çizgi Kitabevi.
• Tolstoy, L. N. (1934). Polnoye sobraniye soçineniy. Tom 18. Anna Karenina. Hudojestvennaya literatura.
• Tolstoy, L. N. (1935). Polnoye sobraniye soçineniy. Tom 19, Anna Karenina çasti 5-8. Hudojestvennaya literatura.
• Tolstoy, L. N. (1964). Sobraniye soçineniy v dvatsati tomah, Tom 14. povesti i rasskazı, 1903- 1910 gg. İzdatelstvo hudojestvennaya literatura.
• Tolstoy, L. N. (1983). Smert Ivana Ilyiça, Povesti i rasskazı. Klassiki i sovremenniki. Hudojestvennaya literatura.
• Tolstoy, L. N. (2006). Anna Karenina. (H. A. Ediz, Çev.). (1. cilt). Engin Yayıncılık.
• Tolstoy, L. N. (2006). Anna Karenina. (H. A. Ediz, Çev.). (2. cilt). Engin Yayıncılık.
• Türkçe Sözlük (2011). (11.Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Zholkovsky, A. (1995). Morfologiya i istoriçeskiye korni rasskaza L. N. Tolstogo “Posle Bala” (yazıçestvo i khristianstvo). B. Gasparov, R. P. Hughes, I. Paperno, O. Raevsky-Hughes (Ed.), Christianity and the Eastern Slavs, Volume III: Russian Literature in Modern Times (s. 16-38) içinde. University of California Press.