Öğretmenliği Tercih Etme ile Tutum Arasındaki İlişkide Öğretmenlik İmajının Düzenleyicilik ve Aracılık Rolü

Yıl 2022, Cilt: 35 Sayı: 2, 292 - 313, 31.08.2022

Mehmet Şata , Ergün Cihat Çorbacı , Mahmut Sami Koyuncu

https://doi.org/10.19171/uefad.1073981

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutum düzeyleri ile öğretmenlik mesleğini tercih etme nedenleri arasındaki ilişkide öğretmenlik mesleki imajının aracılık ve düzenleyicilik rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda nicel araştırma yaklaşımına dayalı yordayıcı korelasyonel model aracılığıyla araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemi, uygun örnekleme yöntemi ile seçilen 663 öğretmen adayından oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak; öğretmenliğe yönelik tutum ölçeği, öğretmenlik mesleğini tercih etme ölçeği ve öğretmenlik imajı ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verilerin analizinde ise betimsel istatistikler, korelasyon analizleri, doğrulayıcı faktör analizi ve genelleştirilmiş doğrusal aracılık modeli ile düzenleyicilik modeli kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, öğretmenlik mesleği imajının, öğretmenliğe yönelik tutum ile öğretmenlik mesleğini tercih etme nedenleri arasındaki ilişkide kısmi aracılık rolüne sahip iken düzenleyici rolü göstermediği tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar öğretmenliğe yönelik tutum düzeyi ve öğretmenliği tercih etme arasındaki ilişkide mesleki imajın aracı olduğu göz önüne alındığında, mesleki imaja yönelik algı düzeyini yükseltmek için gerekli önlemler alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Tutum, Öğretmenliği tercih etme, Mesleki imaj, Aracılık rolü, Geçerlik

Moderation And Mediation Role of Teaching Image In The Relationship Between Preferring Teaching And Attitude

Öz

The aim of this research is to examine the mediation and moderation role of the professional image of teaching in the relationship between teacher candidates' attitudes towards the teaching profession and their reasons for choosing the teaching profession. For this purpose, the research was conducted through a correlational model based on the quantitative research approach. The sample of the study consists of 663 pre-service teachers selected by convenient sampling method. Data collection tools consist of the scale of attitude towards teaching, the scale of choosing the teaching profession, and the scale of teaching image. In the analysis of the collected data, descriptive statistics, correlation analysis, confirmatory factor analysis, generalized linear mediation model, and moderation model were used. As a result of the study, it was determined that the image of the teaching profession had a partial mediation role in the relationship between the attitude towards teaching and choosing the teaching profession but did not show the moderation role. According to the results, considering that professional image is a mediator in the relationship between the level of attitude towards the teaching profession and choosing the teaching profession, necessary measures should be taken to increase the level of perception towards the professional image.

Anahtar Kelimeler

Attitude, Choosing for teaching, Professional image, Mediation role, Validity

Kaynakça

• Abbasoğlu, E., & Öncü, E. (2013). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının benlik saygıları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 407-425.
• Akpınar, E., Yıldız, E., & Ergin, Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (19), 56-62.
• Aksu, M., Demir, C. E., Daloglu, A., Yildirim, S., & Kiraz, E. (2010). Who are the future teachers in Turkey? Characteristics of entering student teachers. International journal of educational development, 30(1), 91-101. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2009.06.005
• Akyol, A., & Aslan, D. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 51-60.
• Alım, M., & Bekdemir, Ü. (2006). Coğrafya öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Milli Eğitim Dergisi, 172, 263-275.
• Alkan, M. F. (2018). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. SDU International Journal of Educational Studies, 5(1), 13-21.
• Ansari, P. D., & Malik, P. D. (2013). Image of an effective teacher in 21 st century classroom. Journal of Educational and Instructional Studies, 3(4), 61-64.
• Bağçeci, B., Çetin, B., & Ünsal, S. (2013). Öğretmenlerin mesleki imaj ölçeği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(1), 34-48.
• Barich, H., & Kotler, P. (1991). A framework for marketing image management. Sloan Management Review, 32(2), 94-104.
• Bozdoğan, A. E., Aydın, D., & Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. Guilford Publications.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1992). Alternative ways of assessing model fit. Sociological Methods & Research, 21(2), 230-258. https://doi.org/10.1177/0049124192021002005
• Cheung, G. W., & Rensvold, R. B. (2002). Evaluating goodness-of-fit indexes for testing measurement invariance. Structural equation modeling, 9(2), 233-255. https://doi.org/10.1207/S15328007SEM0902_5
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Psychology Press.
• Çapa, Y., & Çil. N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69-73.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8(2), 298-305.
• Çiçek Sağlam, A. (2008). Müzik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 59-69.
• Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(159), 97-111.
• Doğan, T., & Çoban, A. E. (2009). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 34(153), 157-168.
• Dönmez, C., & Uslu, S. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(11), 42-63.
• Emiroğlu, N. (2000). Sağlık personelinin ve toplumun hemşirelik imajı. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 1, 9-18.
• Erkuş, A., Sanlı, N., Bağlı, M. T., & Güven, K. (2000). Öğretmenliğe ilişkin tutum ölçeği geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 25(116), 27-33.
• Gottfredson, L. S. (1981). Circumscription and compromise: A developmental theory of occupational aspirations. Journal of Counseling Psychology, 28(6), 545-579. https://doi.org/10.1037/0022-0167.28.6.545
• Gönülaçar, Ş. (2016, Ocak). Türkiye’de öğretmen imajı ve itibarı üzerine bir inceleme. [İnceleme Yazısı]. https://www. academia. edu/20607351/T% C3% BCrkiye_de_% C3, 96, C4.
• Güdüm, G., & Kavas, A. (1993). Türk, Japon, Alman ve Amerikan menşeli ürünlere karşı genel tutum ve algılamalar üzerine karşılaştırmalı bir imaj çalışması. Pazarlama Dünyası, 7(39), 20-27.
• Gürbüz, H., & Kısoglu, M. (2007). Tezsiz yüksek lisans programına devam eden fen-edebiyat ve egitim fakültesi ögrencilerinin ögretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Atatürk Üniversitesi Örnegi). Erzincan Egitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 71-83.
• Hacıömeroğlu, G., & Şahin-Taşkın, Ç. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 77-90.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Karatekin, K., Merey, Z., & Keçe, M. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 70-96.
• Kılınçer, Ö., & Afacan, Ş. (2019). Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 563-594.
• Kıroğlu, K., & Elma, C. (2009). Eğitim bilimlerine giriş. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786052412626
• Lim, V. K., Teo, T. S., & See, S. K. (2000). Perceived job image among police officers in Singapore: Factorial dimensions and differential effects. The Journal of Social Psychology, 140(6), 740-750. https://doi.org/10.1080/00224540009600514
• Liu, P. (2010). Examining Perspectives of Entry-level Teacher Candidates: A Comparative Study. Australian Journal of Teacher Education, 35(5), 56-78. https://doi.org/10.14221/ajte.2010v35n5.5
• Low, E. L., Lim, S. K., Ch'ng, A., & Goh, K. C. (2011). Pre-service teachers' reasons for choosing teaching as a career in Singapore. Asia Pacific Journal of Education, 31(2), 195-210. https://doi.org/10.1080/02188791.2011.567441
• Official Gazette (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Retrieved October 1, 2021, from https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14574.pdf
• Övet, O. (2006). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesi (Yayın No. 190099) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi]. YÖK. https://tez.yok.gov.tr
• Özbek, R., Kahyaoğlu M., & Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 221-232.
• Özcan, M., & Eranıl, A. K. (2018). Meslek seçimi kapsamında: anne baba tutumu ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutum. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(2), 1291-1304. https://doi.org/10.7884/teke.4120
• Özdemir, T., & Orhan, M. (2020). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin mesleki imaj algıları ile örgütsel adanmışlık davranışları arasındaki ilişki. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 132-147.
• Özder, H., Konedralı, G., & Zeki, C. P. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 16(2), 253-275.
• Özgenel, M., Işık, M., & Bahat, İ. (2019). Öğretmenlik imajı: bir ölçek geliştirme çalışması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 52(3), 869-890. https://doi.org/10.30964/auebfd.461440 Polat, S. (2011). Üniversite öğrencilerine göre Kocaeli Üniversitesi’nin örgütsel imajı. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 106–119.
• Roberts, L. M. (2003). Changing faces: Professional image construction in diverse organizational settings. Academy of Management Review, 30, 685–711. https://doi.org/10.5465/amr.2005.18378873
• Schleicher, A. (2012, Temmuz). Daha iyi okullar için verilerden yararlanmak [Video]. TED Konferansları. http://www.ted.com/talks/andreas_schleicher_use_data_to_build_better_schools?language=tr#t-3751
• Şişman, M. (2002). Öğretmenliğe Giriş. Pegem A Yayıncılık.
• TEDMEM. (2014). 2014 Eğitim Değerlendirme Raporu. (TEDMEM Değerlendirme Dizisi 1). Eğitim Derneği Yayınları.
• Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(6), 461-486.
• Tengelimoğlu, D., & Öztürk, Y. (2004). İşletmelerde halkla ilişkiler. Seçkin Yayıncılık.
• Tezcan, G., & Genç, S. Z. (2015). İlköğretim öğretmen adaylarının kariyer planları ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. KSDB, Hüseyin Hüsnü Tekışık Özel Sayısı, 1(7), 253-262.
• Ünsal, S., & Bağçeci, B. (2016). Öğretmenlerin mesleki imajlarına ilişkin görüşleri ve mesleki imaja etki eden faktörler. Journal of Human Sciences, 13(3), 3905-3926. https://doi.org/10.14687/jhs.v13i3.3908
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması, Eğitim Yönetimi Dergisi, 12(45), 109-127.