Turkish Ceramic Art on the 100th Anniversary of the Turkish Republic

Yıl 2023, Cumhuriyet Özel Sayısı, 31 - 42, 23.10.2023

Vedat Kaçar

https://doi.org/10.17484/yedi.1329052

Öz

Turkish Ceramic Art is a globally recognized and still living art discipline. It has an essential place among the traditional arts, whose origins date back to the Uighurs, and has brought the most important works of art from the Seljuk and Ottoman periods to the present day and has been a source of inspiration. Today, there are around 100 workshops in Iznik and over 400 registered workshops in Kutahya. These workshops not only produce ceramics in the classical sense but also engage in production driven by commercial concerns. Although there are technical challenges related to raw materials and infrastructure in Kutahya and Iznik, they can be overcome. However, the design issue continues to exist. It is important to consider that the tile forms, which were used in the past, today only decorate shop windows and walls. Exploring how ceramics can be integrated into contemporary life and finding new application areas can serve as a starting point. The production of ceramics in many cities in Türkiye, along with the provision of courses and the creation of both conscious and unconscious designs, is one of the major challenges this art form faces. Design studios that address the problems of ceramic artists, as they have in the past, need to be established. In these studios, bringing together skilled ceramic designers, artists, architects, graphic designers, ceramic artists, and masters who are skilled in their fields, creating a discussion platform, and discussing the current and future state of Turkish Ceramic Art will enable the emergence of both classical and contemporary, capturing today's notions of taste.
These designs can be made available to all ceramic artists, as ceramic art should not be left solely in the hands of practitioners without design education. State support is crucial in this regard. The state and local administrations, especially the municipalities, governorships, and civil society organizations in Iznik and Kutahya, should take serious steps to address the issues and future of ceramic art. All problems faced by ceramic workshops should be addressed in these design studios. Only then this valuable heritage will be produced within its own moulds, produced according to current concepts of taste, presented to the taste of people of all generations and will survive forever. The aim of this study is to determine the situation by shedding light on the developmental stages of ceramic art, which has a history of more than 800 years, from a chronological point of view and in the centennial of the Republic of Türkiye, looking at the point where the art of ceramic has come, to offer solutions to its problems with its developmental stages.

Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Çini Sanatı

Öz

Türk Çini Sanatı, dünyaca tanınmış ve hala yaşayan önemli bir sanat disiplinidir. Kökeni Uygurlara kadar uzanan Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden en önemli sanat eserlerini günümüze kadar ulaştırıp ilham kaynağı olan geleneksel sanatlar içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. Bugün İznik’te 100’e yakın, Kütahya’da da 400’den fazla kayıtlı atölyeden söz edilmektedir. Bu atölyeler içerisinde klasik anlamda çini üretimlerinin yanında ticari kaygılarla da üretim yapan atölyeleri de görmekteyiz. Kütahya ve İznik’te hammadde ve altyapı kaynaklı teknik sorunlar görülmekte ise de bunlar aşılabilmektedir. Ancak tasarım sorunu geçmişten beri hala varlığını korumaktadır. Geçmişte birebir hayatın içinde olan ve kullanılan çini formların bugün sadece vitrinleri ve duvarları süslemesi düşünülmesi gereken önemli bir noktadır. Bugün de hayatın içinde nasıl olabilir, nasıl kullanım alanlarına girebilir sorularına aranacak olan cevaplar, çıkış noktası olabilir. Türkiye’nin birçok şehrinde çini üretiminin yapılması, kursların verilmesi, bilinçli-bilinçsiz yapılan tasarımlar da bu sanatın en büyük sorunlarındandır. Geçmişte olduğu gibi bugün de çinicilerin sorunlarını çözen tasarım stüdyoları kurulmalıdır. Bu tasarım stüdyolarında, alanında çok iyi olan çini tasarımcıları, sanatçılar, mimarlar, grafikerler, çini sanatçıları ve ustalarının bir araya gelmesi ve bir tartışma platformunun oluşturulması ile Türk Çini Sanatı’nın bugünkü ve gelecek durumunun ele alınması hem klasik üslupta hem de çağdaş, bugünün beğeni kavramlarını yakalayan tasarımların ortaya çıkmasını sağlayacaktır.
Bu tasarımlar bütün çinicilere verilebilir. Çini sanatı, tasarım eğitimi almamış, sadece iyi bir uygulayıcının eline bırakılmamalıdır. Devletin desteği son derece gereklidir. Devlet ve yerel yönetimler, özellikle İznik ve Kütahya belediyeleri, valilikleri, sivil toplum örgütleri, çini sanatının sorunları ve geleceği için ciddi adımlar atmalıdırlar. Çini atölyelerinin her türlü sorunu bu tasarım stüdyosunda giderilmelidir. Ancak o zaman bu değerli mirasımız hem kendi kalıpları içerisinde hem de güncel beğeni kavramlarına göre üretilerek her nesilden insanların beğenisine sunulur ve sonsuza dek ayakta kalır. Bu çalışmanın amacı da yaklaşık 800 yılı aşkın bir geçmişe sahip olan çini sanatının gelişim evrelerine kronolojik açıdan ışık tutarak durum tespiti yapmak ve Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yılında çini sanatının geldiği noktaya bakarak gelişim evreleriyle sorunlarına çözüm önerileri sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Çini, geleneksel seramik, İznik, Kütahya

Kaynakça

• Arık, R. (2000). Kubad Abad Selçuklu saray ve çinileri. İş Bankası Kültür Yayınları.
• Arık, R. ve Arık, O. (2007). Anadolu toprağının hazinesi çini – Selçuklu ve Beylikler Çağı çinileri. Kale Grubu Kültür Yayınları.
• Atasoy, N. ve Raby, J. (1989). İznik seramikleri. Türk Ekonomi Bankası A.Ş.
• Bakır, S. T. (1999). İznik Çinileri ve Gülbenkyan Koleksiyonu/Sitare Turan Bakır. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çini, R. (1991). Türk çiniciliğinde Kütahya. Uycan Yayınları A.Ş.
• Çini, R. (2002). Ateşin yarattığı sanat – Kütahya çiniciliği. Celsus Yayıncılık.
• Çobanlı, Z. ve Öney, G. (2007). Anadolu’da Türk devri çini ve seramik sanatı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kahveci, M. (1998). 21. yüzyıla girerken geleneksel Türk sanatları. Folkloristik Pars Yılı, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı.
• Kütahya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü [@kutahyaiktm43]. (2021, 27 Nisan). Mehmet Koçer eserleri [Görsel Eklenmiş] [Tweet]. Twitter. Erişim adresi (15 Haziran 2023): https://twitter.com/kutahyaiktm43/status/1386957365359136768
• Mumcu, Y. (Ed). (2015). Çini “Sır Altındaki Aşk” – Tile “The Love Underneath The Glaze” Saim Kolhan. Minval Yayınları.
• Öney, G. (2000). Çini – Seramik öyküsü, Osmanlı’da çini ve seramik öyküsü. A. Altun (Ed.). Creative Yayıncılık ve Tanıtım Ltd. Şti.
• Turan, S. (2018). Dün Kaşi – Evani, bugün çini sergisi. Pendik Belediyesi Yayınları.
• World Imaging. (2009). Milet işi seramik kâse [Fotoğraf]. Wikimedia. Erişim adresi (12 Temmuz, 2023): https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Blue_and_white_Miletus_ware.jpg
• Yetkin, Ş. (1972). Anadolu’da Türk çini sanatının gelişmesi. Dizgi Tertip Baskı ve Cilt Edebiyat Fakültesi Matbaası.