Burslu Öğrencisinin Gözünden Sümerbank: Mustafa Kemal Atatürk’ün Büyük Eseri ve Mirası

Yıl 2023, Cumhuriyet Özel Sayısı, 15 - 30, 23.10.2023

Özlenen Erdem İşmal

https://doi.org/10.17484/yedi.1331419

Öz

Bu makalede, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kurucusu Büyük Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün en önemli eserlerinden birisi olan ve bizzat adını da verdiği Sümerbank’ın modern sanayimizin kurulmasındaki tarihi önemine, toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel gelişimindeki çok önemli etkilerine dikkat çekilmiştir. Üniversite lisans ve yüksek lisans eğitimi sürecinde bir Sümerbank burslusu olan yazar, 1986-1997 tarihleri arasında Manisa Pamuklu Mensucat ve İzmir Sümerbank Basma Sanayi Fabrikalarındaki çalışma sürecinde edindiği deneyimleri ışığında Sümerbank’ın kurumsal işleyişini değerlendirmiştir. Atatürk’ün liderliğindeki yurtsever ve özverili kadrolarla 1933 yılında kurulan bu dev kuruluş, birçok konuda ilkleri gerçekleştirmiş, ekonomi tarihimizin temelini oluşturarak çok yönlü bir toplumsal gelişim sağlamıştır. Bir ülkedeki insanların tarihlerini bilmesi, toplumla ilgili her türlü gelişim hakkında tarihi bilgi ve bilince sahip olması gereklidir. Gelişim süreçlerini bilmek, tarihten ders alarak hataları tekrarlamamak, bugün ve geleceğe yönelik çıkarımlar yapmak son derece önemli bir yaklaşımdır. Bu bağlamda, 1987 yılında alınan özelleştirme kararıyla tüm işletmeleri kademeli olarak birer birer kapatılan tarihi mirasımız Sümerbank yeni nesillere anlatılmalı ve unutulmamalıdır. Geride artık sadece adı kalsa da sanayi tarihinde unutulmaz bir yere sahip olan Sümerbank bıraktığı izlerle başta modern Türk tekstil sektörü olmak üzere tüm sanayi dallarının başarı öykülerinde yaşamaya devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Sümerbank, Cumhuriyet, Sanayi, Tekstil, Tekstil Fabrikası

Kaynakça

• Abirdân, H., E. (2018, 8 Ağustos). Yaşayan ve yaşatan Sümerbank 2, https://www.egeyedonus.com/blog/icerik/sumerbank-2
• Atay, F., R., Şayak. (1965, Kasım). Sümerbank Aylık Endüstri ve Kültür Dergisi, Atatürk Özel Sayısı, Başnur Matbaası, s. 12.
• Berk, G. G. (2016). Sümerbank işletmelerinde tasarıma dair içerik analizi: Sümerbank süreli yayınları üzerine bir çalışma. Yedi Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (16), 111-120. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/228105
• Bulgun, E., Adanır, E., & Himam, D. (2015). Türkiye Baskı Desenleri Tarihi: Sümerbank Örneği: 1956-2001. İzmir Kalkınma Ajansı ve İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları.
• Cumhuriyetin 50. Yılında Sümerbank 1933-1973. (1973). Sümerbank Genel Müdürlüğü Araştırma ve Planlama Müdürlüğü Uzmanları, Genel Müdürlük İhtisas Şubeleri ve İşletmeleri Baskı: Araştırma ve Planlama Müdürlüğü ile Konjonktür ve Neşriyat Müdürlüğü, Tisa Matbaası
• Coşkun, G. ve Akpınarlı, H. F. (2019). 20. Yüzyıl başlarında Sovyet Rusya’da tekstil baskı tasarımının gelişimi ve Türkiye’deki tekstil baskı tasarımına yansımaları. Yel, S. ve Köse, O. (Eds.), II. uluslararası Türk-Rus dünyası Akademik Araştırmalar Kongresi (s.155-171), Asos Yayınları. https://akademikiletisim.com/utrak/dokumanlar/15_17_kasim_2019_utrak_tam_metin.pdf#page=155
• Er, F. D. (2011). Sümerbank İzmir Halkapınar Basma Sanayii müessesesine ait desen albümlerinin incelenmesi, arşivlenmesi ve korunması (Tez No. 293279) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü. Ulusal Tez Merkezi].
• Gazi ve İnkılâp Mahmut Soydan, Milliyet gazetesi.(2023, 20 Eylül). https://www.atam.gov.tr/duyurular/ekonomi-ve-kalkinma
• Himam, D. ve Pasin, B. (2011). Designing a national uniform(ity): The culture of Sümerbank within the context of the Turkish Nation-State Project. Journal of Design History, 24(2), s. 157-170. 10.1093/jdh/epr007
• Himam, F., D. ve Tekcan, E. (2014). Erken Cumhuriyet Dönemi terzilik kültürü ve ulusal maddi kültürün inşası. CTAD: Journal of Modern Turkish History Studies, 10(20), 221-254. https://ctad.hacettepe.edu.tr/10_20/2.pdf
• İnalcık, H. (2008). Türkiye tekstil tarihi üzerine araştırmalar. Türkiye İş Bankası kültür Yayınları.
• İnce, S. (2016). Türkiye’nin Tekstil Sektörünü Kuran Sümerbanklılar: Bir Okudular Bin Dokudular. Süher, İ., Sert, Ö.,
• Okaygün, Ö. T. (Ed.), Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası, İstanbul.
• İşmal, Ö. ve E., Yıldırım, L. (2012). Tekstil baskıcılığının tarihçesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası.
• Kansu, C. A. (1965, Kasım). Halk Dokumacısı, Sümerbank Aylık Endüstri ve Kültür Dergisi, Atatürk Özel Sayısı, Başnur Matbaası, s.32.
• Koraltürk, M. (1997). Türkiye Ekonomisinde Bir Öncü: Sümerbank. Sümer Holding A.Ş. Arşivi, Creative Yayıncılık
• Markut, Sümerbank "Fabrika-Yatırım-Ekonomi-Tasarım”. (2023, 18 Mayıs). https://markut.net/sayi-4/sumerbank-fabrika-yatirim-ekonomi-tasarim/
• Sümer Holding A.Ş., Kuruluş ve tarihçe. (2023, 13 Nisan). http://www.sumerholding.gov.tr/files/faaliyet_raporlari/sumer_kurulus.pdf
• Tudita. (2015). Türkiye Baskı Desenleri Tarihi: Sümerbank Örneği 1956-2001. İzmir Ekonomi Üniversitesi, İzmir. Yaşayan ve yaşatan Sümerbank 2. (2023, 18 Mayıs). https://www.egeyedonus.com/blog/icerik/sumerbank-2