Savaş Ekonomisinde Vergileme Anlayışı Örneği “Türkiye’de II. Dünya Savaşı Yılları”

Yıl 2020, Cilt: 27 Sayı: 2, 291 - 308, 24.08.2020

Güngör Özcan

https://doi.org/10.18657/yonveek.668017

Öz

Savaş ekonomisi savaş dönemlerinde ülkelerin uyguladığı ekonomi politikalarını bir bütün olarak anlatmak üzere kullanılan bir kavramdır. Savaş ekonomisi yaşayan ülkeler bu süreçte başta yüksek enflasyon olmak üzere üretim azalması, karaborsa, adaletsiz gelir dağılımı gibi sorunlarla uğraşmaktadır. Türkiye II. Dünya Savaşı’na katılmayarak tarafsız kalmıştır. Buna rağmen savaşa sürekli hazır olmak zorunda kaldığından savaş ekonomisi uygulamak durumunda kalmıştır. II. Dünya Savaşı sürecinde askeri harcamaların yükselmesi, ordunun ihtiyaçlarının giderilmesi, ithalatın daralması ekonomik yapıyı olumsuz etkilerken erkek işgücünün savaşa katılması sonucunda kadın ve çocuk emeği yetersiz kalmış ve üretim düşmüştür. Bu dönemde ek askeri harcamaların finansmanı, azalan üretim ve daralan ithalat sorunları, karaborsa, adaletsiz gelir dağılımı, enflasyon ve iaşe sorunları sorun teşkil etmiştir. Bu sorunlar neticesinde yeni vergiler konması ve mevcut vergilerin düzenlemesi düşünülmüştür. Bu kapsamda varlık vergisi, toprak mahsulleri vergisi ve ayni muamele vergisi getirilmiştir. Çalışmada savaş ekonomisi, II. Dünya Savaşı sürecinde Türkiye’de sosyoekonomik yapı ile savaş dönemindeki vergileme anlayışı üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Savaş Ekonomisi, Savaş, Vergi, Varlık Vergisi, Toprak Mahsulleri Vergisi.
JEL Sınıflandırması: H12, H20, H50.

Anahtar Kelimeler

Savaş Ekonomisi, Vergi, savaş

Understanding the Economics of Taxation in Case of War II in Turkey. World War Years

Öz

War economics is a concept used to describe the economic policies of countries as a whole during the war periods. Countries with war economy are dealing with problems such as high inflation, production decline, black market, and unfair distribution of income. Turkey II. He did not participate in World War II and remained neutral. Despite this, he had to apply war economy because he had to be constantly ready for war. II. While the increase in military spending, the needs of the army and the contraction of imports negatively affected the economic structure during the World War II, as a result of the participation of the male workforce into the war, women's and children's labor was insufficient and production decreased. In this period, financing of additional military expenditures, decreasing production and contracting import problems, black market, unfair income distribution, inflation and food problems were problems. As a result of these problems, new taxes and regulation of existing taxes were considered. In this context, the property tax, land crop tax and in-kind tax were introduced. War economy in the study, II. World War II will focus on the process of taxation understanding of the socio-economic structure in Turkey during the war.
Key Words: War Economy, War, Tax, Wealth Tax, Crop Tax.
JEL Classification: H12, H20, H50.

Kaynakça

• Akman, Ş., & Solak Akman, İ. (2011). II. Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Hububat Üretiminin Vergilendirilmesi. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(2), 73-91.
• Arslan, M. (2016). 2. Dünya Savaşı ve Türkiye’de Savaş Ekonomisi. Aydın Toplum ve İnsan Dergisi, 1-14.
• Aydın, M. (2019). Milli Korunma Kanununun Yürürlüğe Getirilişi ve Tek Parti Dönemi Uygulamaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 413-428.
• Coşar, N. (1996). Varlık Vergısı Konusundakı Yolsuzluk Söylentileri. Ankara Üniversnesi SBF Dergisi, 58(2), 1-27.
• Coşar, N. (2004). Kriz, Savaş ve Bütçe Politikası. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Coşar, N. (2007). II. Dünya Savaşı Yıllarında Bütçeler. Toplumsal Tarih(168), 70-73.
• Çomaklı, Ş. E., Koç, F., & Yıldırım, K. E. (2012). Toprak Mahsulleri Vergii. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(2), 61-70.
• Dokuyan , S. (2014). Savaş Ekonomisi ve Varlık Vergisi Üzerine Bir. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 15(2), 23-55.
• Giray, F. (2015). Maliye Tarihi. Bursa: Ekin Kitapevi.
• Goodhand, J. (2010). From War Economy to Peace Economy. London: Soas eprints.
• Güneş, G. (2018). Savaş Ekonomisi Uygulamaları İçinde II. Dünya Savaşı Yıllarında Aydın'da Varlık Vergisi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18(37), 645-676.
• Institute for Economics and Peace. (2011). Economic Consequences of War on the U.S. Economy. Sydney: New York.
• Karamızrak, B., & Karaca Coşkun. (2018). Savaşların Ekonomi Üzerindeki Etkileri. I. Kongresi içinde, Bildiri Kitabı (s. 161-170). Karabük: Karabük Üniversitesi Yayınları.
• Kenton, W. (2019, 01 15). War Economy. Investopedia: https://www.investopedia.com/terms/w/war-economy.asp adresinden alındı
• Kurtoğlu, R. (2010). Türkiye Ekonomisi 1838-2010. Ankara: Orion Kitapevi.
• Özkan, M., & Temizer, A. (2009). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'de Karaborsacılık. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 320-325.
• Pamuk, Ş. (2012). Türkiye'nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• T.C. Maliye ve Gümrük Bakanlığı. (1995). Bütçe Gelir ve Gider Gerçekleşmeleri 1924-1995. Ankara: T.C. Maliye ve Gümrük Bakanlığı Yayınları.