Fen ve Sosyal Bilimler Kökenli Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanı Algıları

Yıl 2017, Cilt: 14 Sayı: 1, 205 - 226, 15.01.2017

Mustafa Ürey Ataman Karaçöp Volkan Göksu Kerem Çolak

Öz

Bu çalışmanın amacı, fen ve sosyal bilimler kökenli öğretmen
adaylarının bilim insanı algılarını belirleyerek aradaki farklılıkları ortaya
koymaktır. Çalışmada, mevcut durumu tam olarak ortaya koyabilmek için Alan
Taraması (Survey) Yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya 2013-2014 eğitim öğretim
yılında Kafkas Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören toplam 314
öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Chambers (1983)
tarafından geliştirilen Bir Bilim İnsanı
Çiz Testi (Draw A Scientest Test-DAST)’nden faydalanılmıştır. DAST’tan elde
edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Elde edilen
verilerden hareketle, öğretmen adaylarının çizimlerinde 6 farklı temaya
(fiziksel özellikler, kişisel özellikler, mesleki özellikler, çalıştığı ortam,
kullanılan malzemeler, bilim insanı modeli) odaklandıkları görülmüştür. Her bir
tema için yapılan çizimler araştırmacılar tarafından incelenmiş ve bu
çizimlerden elde edilen kodlar ilgili tema altında sınıflandırılmıştır.
Araştırmanın neticesinde, fen bilimleri kökenli öğretmen adaylarının bilim
insanını, marjinal görünümlü, dağınık, önlük giyinen, deney yapan, icat yapan,
problemlere çözüm üreten, çalışma ortamı olarak laboratuarı ve laboratuardaki
malzemeleri kullanan bireyler olarak algıladıkları görülürken; sosyal bilimler
kökenli öğretmen adaylarının bilim insanını, klasik görünümlü, düzenli,
evrensel ve çok yönlü düşünen, çalışma ortamı olarak kütüphane ve çalışma odasını
kullanan bireyler olarak algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmen adayları,
bilim insanını erkek, gözlüklü ve çalışma ortamı olarak doğayı kullanan
bireyler olmaları hususunda ortak görüş bildirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Bilim insanı, fen bilimleri, sosyal bilimler, öğretmen adayları

Perceptions of Prospective Science and Social Studies Teachers toward Scientists

Öz

The aim of the present study is to find out the differences by
identifying the perceptions of student teachers at science teaching and social
studies teaching programs toward scientists. Survey research design was used
for the study to explore the current situation. 314 student teachers attending
Kafkas University Faculty of Education in 2013-2014 academic year participated
in the study. As the data collection tool of the research, Draw A Scientist Test (DAST) developed by Chambers (1983) was
employed. To analyze the data gathered through DAST, content analysis was used.
The results of the study indicate that student teachers have focused on 6
different themes (physical characteristics, personal characteristics,
professional features, working environment, materials in use, scientist model)
in their drawings. Drawings for the each theme were examined by the
researchers, and the codes based on these drawings were categorized under the
relevant theme. The findings of the study reveal that while prospective science
teachers perceive scientists as individuals who are in a marginal appearance,
messy, wear aprons, do experiments, invent something, find solutions for the
problems, use the laboratory and the laboratory equipment; prospective social
studies teachers view scientists as those who are in a
classic appearance, tidy, think in a global and multi-perspective way, use the
library and the office as the working environment. Student teachers have
commonly expressed about scientists that they are male with glasses and use the
nature as their working environment.

Anahtar Kelimeler

Scientist, science, social studies, student teachers

Kaynakça

• Nuhoğlu, H., Afacan, Ö. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanına yönelik düşüncelerinin değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 279-298.
• Özel, M. (2012). Childeren’s images of scientist: Does grade level make a difference?, Educational Sciences: Theory & Practice, Special Issue, Autumn, 3187-3198.
• Petkova, K., Boyadjieva, P. (1994). The image of the scientist and its function. Public Understanding of Science. 3, 215-224.
• She, H. (1995). Elementary and middle school students’ image of science and scientists related to current science textbooks in Taiwan. Jouırnal of Science Education and Technology. 4, 283-294.
• She, H. C. (1998). Gender and grade level differences in Taiwan students’ stereotypes of science and scientists. Research in Science & Technological Education. 16(2), 125-135.
• Şenel, T., Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 76-95.
• Toğrol, Y. A. (2000). Öğrencilerin bilim insanı ile ilgili imgeleri. Eğitim ve Bilim, 25(118), 49-57.
• Türkmen, H. (2008). Turkish primary students’ perceptions about scientist and what factors affecting the image of the scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4(1), 55-61.
• Villanen, H., Jonsson, G. (2013). [Envisioning the future: A question of distances]. Yayımlanmamış ham veri.
• Yalçın, F. A. (2012). Investigation of prospective teachers’ image of scientist with respect to some variable. İlköğretim Online, 11(3). http://dergipark.ulakbim.gov.tr
• Kaya, V, H., Afacan, Öz., Polat, D., Urtekin, A. (2013). İlköğretim öğrencilerinin bilim insanı ve bilimsel bilgi hakkındaki görüşleri (Kırşehir İli Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 14(1), 305-325.
• Kaymakçı, S., Er, H. (2013). Sosyal bilgiler öğretim programı ve ders kitaplarında biyografinin kullanımı, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 198-224.
• Khishfe, R. (2008). The development of seventh graders’ views of nature of science, Journal of Research in Science Teaching, 45(4), 470–496
• Korkmaz, H., Kavak, G. (2010) İlköğretim öğrencilerinin bilime ve bilim insanına yönelik imajları. İlköğretim Online, 9(3). [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr
• Lederman, N.G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research, Journal of Research in Science Teaching, 29, 331–359.
• Lederman, N. G. (2007). Nature of Science: Past, Present, and Future. In S. K. Abell and N. G. Lederman (Ed.), Handbook of Research on Science Education. London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Matthews, B. (1996). Drawing scientists. Gender and Education, 8(2), 231–243.
• Matthews, B., Davies, D. (1999). Changing children's images of scientists: Can teachers make a difference? School Science Review, 80(293), 79–85.
• Milles, M.B., Huberman, A.M. (2002). The Qualitative Researcher’s Companion. California: Sage Publications.
• Monhardt, R. M. (2003). The image of the scientist through the eyes of navajo children, Journal of American Indian Education, 42(3), 25-39.
• Ahi, B., Özsoy, S. (2014). Images of scientists through the eyes of the children, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 8(1), 204-230.
• Akçay, B. (2011). Turkish elementary and secondary students’ views about science and scientist. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 12(1), 1-11.
• Ayvacı, H.Ş., Atik, A., Ürey, M. (2016). Okul öncesi çocuklarının bilim insanı kavramına yönelik algıları, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(3), 669-689.
• Balkı, N., Çoban, A. K., Aktaş, M. (2003). İlköğretim öğrencilerinin bilim ve bilim insanına yönelik düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1).
• Barman, C. R. (1999). Students' views about scientists and school science: Engaging K–8 teachers in a national study. Journal of Science Teacher Education, 10(1), 43–54.
• Bodzin, A., Gehringer, M. (2001). Breaking science stereotypes. Science & Children, 38(4), 36–41.
• Camcı-Erdoğan, S. (2013). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin bilim insanlarına yönelik algıları, Türk Üstün Zekâ ve Eğitim Dergisi, 3(1), 13-37.
• Chambers, D. W. (1983). Stereotypic images of the scientist: The Draw-A-Scientist Test. Science Education, 67(2), 255-265.
• Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (5. Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çermik, H. (2013). Öğretmen adaylarının zihinlerinde canlanan resimdeki bilim insanı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 139-153.