Okul Müdürlerinin Yaratıcı Liderlik Özellikleri: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 417 - 435, 25.12.2019

Rezzan Uçar Ebru Sağlam

Öz

Bu araştırmanın amacı okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerini belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmektir. Bu amaçla ölçek taslağı öncelikle alan yazına dayalı olarak oluşturulmuş ve görüşlerini almak üzere uzmanlara sunulmuştur. Uzmanlardan elde edilen dönütler doğrultusunda ölçeğe son şekli verilmiş ve taslak ölçek 335 öğretmene uygulanarak elde edilen veriler analiz edilmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda "girişimcilik ve etkili iletişim", "yeniliğe ve değişime açıklık" ve "farklılık" olmak üzere üç faktörlü toplam 29 maddelik bir yapı ortaya çıkmıştır. Elde edilen yapının doğruluğunu test etmek amacıyla doğrulayıcı faktör analizi yapılmış elde edilen veriler sonucunda modelin uyum indekslerinin kabul edilebilir olduğu belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi açımlayıcı faktör analizini doğrulamıştır. Ölçeğin güvenirliği için de iç tutarlılık katsayısını elde etmeyi hedefleyen Cronbach alfa değeri ölçüt olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin tümü için iç tutarlılık katsayısı .98, "girişimcilik ve etkili iletişim" için .97, "yeniliğe ve değişime açıklık" .97 ve "farklılık" için .80 olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda "Okul Müdürlerinin Yaratıcı Liderlik Özellikleri Ölçeği"nin okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerini ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcılık, yaratıcı liderlik, okul müdürü

The Creative Leadership Qualities of School Administrators: A Study of Developing a Scale

Öz

The aim of this study was to develop a scale stating creative leadership qualities of school administrators. Frame of the scale is set up based on related literature and after getting experts’ ideas, last shape was given. For this, data collected from 335 teachers were analyzed. As a result of exploratory factor analysis, 29 total items’ were clustered under three factors; ‘entrepreneurship and effective communication’, ‘openness to innovation and changes’ and ‘variety’. Confirmatory factor analysis was done to determine the accuracy of the structure and the alignment index of model was stated as acceptable. Confirmatory factor analysis verified exploratory factor analysis. Cronbach alpha value, aiming to produce internal consistency coefficient, was counted for reliability. The internal consistency coefficient is found .98 for the whole scale, .97 for ‘entrepreneurship and effective communication’ dimension, .97 for ‘innovation and changes’ dimension and .80 for ‘variety’ dimension. In this direction, the result of ‘The Creative Leadership Qualities of School Administrators’ Scale’ was found as a valid and reliable instrument.

Anahtar Kelimeler

creativity, creative leadership, school administrator

Kaynakça

• Acun, N., Kapıkıran, Ş. ve Kabasakal, Z. (2013). Merak ve keşfetme ölçeği II: Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 16(31), 74-85.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları. İstanbul: İdeal Yayıncılık. Amabile, T.M. (1997). Motivating creativity in organizations: On doing what you love and loving what you do. California Management Review, 40(1), 39-58.
• Andreasen, A. (2013). Yaratıcı Beyin. (Çev. K. Güney), Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Aytaç, M. ve Öngen, B. (2012). Doğrulayıcı faktör analizi ile yeni çevresel paradigma ölçeğinin yapı geçerliliğinin incelenmesi. İstatistikçiler Dergisi, 5, 14-22.
• Balay, R. (2010). Öğretim elemanlarının örgütsel yaratıcılık algıları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 43(1), 41-78.
• Bayram, N. (2009). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Bentley, T. (1999). Takımınızın yeteneklerini geliştirmede yaratıcılık. (Çev: O. Yıldırım), İstanbul: Hayat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegam Akademi Yayınları.
• Can, N. (2013). Öğretmen liderliği. Ankara: Pegem Akademi.
• Çolakoğlu, M. (2005). Eğitim örgütlerinde değişim ve liderlik. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 63-77.
• Doll, W.J., Xia, W. ve Torkzadeh, G. (1994). A Confirmatory Factor Analysis of the End- User Computing Satisfaction Instrument. MIS Quarterly, 18(4), 453-461.
• Doğan, N. ve Başokçu, T.O. (2010). İstatistik tutum ölçeği için uygulanan faktör analizi ve aşamalı kümeleme analizi sonuçlarının karşılaştırılması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi,1(2), 65-71.
• Doğanay, A. (2000). Yaratıcı öğrenme. A. Şimşek (Ed). Sınıfta demokrasi içinde (s.1171- 210). Ankara: Eğitim-Sen Yayınları.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S.Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri J MED Sci, 33(1), 210-223.
• Gorsuch, R.L. (1997). Exploratory factor analysis: İts role in item analysis. Journal of Personality Assessment, 68(3), 532-560.
• Günaydın, H. (2011). Yaratıcı yönetim. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Harris, A. (2009). Creative leadership, developing future leaders. Management in Education, 23(1), 9-11.
• Izquierdo, I., Olea, J. ve Abad, F.J. (2014). Exploratory factor analysis in validation studies: Uses and recommendations. Psicothema, 26(3), 395-400.
• Jain, V. ve Raj, T. (2013). Evaluating the variables affecting flexibility in FMS by exploratory and confirmatory factor analysis. Global Journal of Flexible Systems Management, 14(4), 181–193.
• Kayri, M. ve Günüç, S. (2009). İnternet bağımlılık ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42,(1), 157-175.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563–575.
• Macbean, A. (2014). Dancing into diversity: a curriculum for self-discovery,empathy, and creative leadership. Journal of Dance Education,14(3), 117-121.
• Marşap, A. (2009). Yaratıcı liderlik. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Mousavi, S.H., Heidary, A., ve Pour F.K. (2011). The relationship between leadership styles and physical education teachers‘ creativity. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 1(3), 82-84.
• Özdemir, S. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Pallant, J. (2005). SPSS Survival Manual. Australia: Allan&Unwin.
• Palus, C. J. ve Horth, D. M. (2005). Leading creatively. Ivey Business Journal, September/October, 1-8. Ritter, S.M. ve Ferguson, S. (2017). Happy creativity: Listening to happy music facilitates divergent thinking. PLoS ONE 12(9), 1-14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0182210
• Robinson, K. (2008). Yaratıcılık, aklın sınırları aşmak. (Çev. N. G. Koldaş), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Robinson, K. ve Aronica, L. (2017). Yaratıcı öğrenciler. (Çev. D.Boyraz), İstanbul: Sola Yayınları.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. ve Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Segars, A.H. & Grover, V. (1993). Re-examining perceived ease of use and usefulness: a confirmatory factor analysis, MIS Quarterly, 17 (4), 517-525.
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Stoll, L. ve Temperley, J. (2009). Creative leadership: a challenge of our times. School Leadership and Management, 29(1), 63-76.
• Sungur, N. (1992). Yaratıcı Düşünce. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım. Sungur, N. (2001). Yaratıcı okul düşünen sınıflar. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Tanju, E.H. (2012). Yaratıcı düşünme kuram ve yaklaşımları. E.Ç. Öncü (Ed.). Erken Çocukluk Döneminde Yaratıcılık ve Geliştirilmesi içinde, (17-46). Ankara: Pegem Akademi.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Turaşlı, N.K. (2012). Yaratıcılıkta temel kavramlar ve yaratıcılığın doğasını anlamak. E.Ç. Öncü (Ed.). Erken Çocukluk Döneminde Yaratıcılık ve Geliştirilmesi içinde. (s.1-15). Ankara: Pegem Akademi.
• Uçar, R. (2015). İlkokul öğretmenlerinin dağıtımcı liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi. Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Yanık, O. (2007). Yaratıcılık. İstanbul: Reklam Yaratıcıları Derneği.
• Yenilmez, K. ve Yolcu, B. (2007). Öğretmen davranışlarının yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 95-105.
• Zhang, Q., Siribanpitak, P. ve Charoenkul, N. (2018). Creative leadership strategies for primary school principals to promote teachers' creativity in Guangxi, China. Kasetsart Journal of Social Sciences, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.kjss.2018.08.007