Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Psikolojik Dayanıklılıklarının Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 688 - 711, 07.08.2025

Devrim Erginsoy Osmanoğlu , Şenay Özen Altınkaynak , Arzu Kirman Bilgin , Selma Erdağı , Tufan İnaltekin

Öz

Psikolojik dayanıklılık, bireylerin karşılaştıkları stresli olaylar, travmalar veya zorluklar karşısında ruhsal olarak sağlıklı kalabilme, başa çıkabilme ve bu deneyimlerden güçlenerek çıkabilme kapasitesini ifade eder. İlgili alan yazın incelendiğinde bireylerin psikolojik dayanaklılıklarından söz edilebilmesi için bir risk durumunun olması ve bireylerin bu riskli ortamdan sağlıklı ve başarılı şekilde çıkabilmeleri gerekir. Psikolojik dayanıklılık açısından ele alındığında risk gruplarından biri de kuşkusuz ki öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerdir. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların psikolojik dayanıklılıklarını anlamak ve bu alanda destekleyici müdahaleler geliştirmek çok önemlidir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin psikolojik dayanıklılıklarının belirlenmesidir. Araştırmada fenomenolojik bir yaklaşım benimsenmiş, bu sayede öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin psikolojik dayanıklılığın boyutları olan problem çözme, stresle başa çıkma, atılganlık ve iletişim becerileri derinlemesine incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu ölçüt örneklem yöntemi ile seçilen 31 öğrenme güçlüğü olan öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiş, betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu çalışmanın bulguları öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin problem çözme, stresle başa çıkma ve duygusal farkındalık geliştirme, atılganlık ve iletişim konusunda önemli zorluklar yaşadıklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik dayanıklılık , problem çözme , stresle başa çıkma , atılganlık , iletişim , öğrenme güçlüğü

Determining the Psychological Resilience of Students with Learning Disabilities

Öz

Psychological resilience refers to an individual's ability to maintain mental well-being, cope, and emerge stronger from stressful events, trauma, or challenges. A review of the relevant literature suggests that psychological resilience can only be discussed in the context of a risk situation, where individuals must successfully navigate and overcome this challenging environment. From a psychological resilience perspective, one group at risk is undoubtedly individuals with learning disabilities. Understanding the psychological resilience of children with learning disabilities and developing supportive interventions in this area is a matter. The aim of this study, therefore, is to determine the psychological resilience of students with learning disabilities. A phenomenological approach was adopted in the study, enabling an in-depth examination of the dimensions of psychological resilience, including problem-solving, stress coping, assertiveness, and communication skills, among students with learning disabilities. The study group consists of 31 children with learning disabilities, selected through criterion sampling. Data were collected using a semi-structured interview form and analyzed through descriptive analysis. The findings of the study reveal that students with learning disabilities face significant challenges in problem-solving, stress coping, emotional awareness, assertiveness, and communication.

Anahtar Kelimeler

Psychological resilience , problem-solving , stress coping , assertiveness , communication , learning disabilities

Destekleyen Kurum

This article work was supported within the scope of the 1001 TUBITAK project with the number 221K148 in Turkey

Kaynakça

• Anda, R. F., Felitti, V. J., Bremner, J. D., Walker, J. D., Whitfield, C., Perry, B. D., . . . Giles, W. H. (2006). The enduring effects of abuse and related adverse experiences in childhood. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience, 256, 174–186. https://doi.org/10.1007/ s00406-005-0624-4
• Anğay Ş. (2016). Özel Öğrenme güçlüğü tanısı almış ve almamış ilkokul 2.sınıf öğrencilerinin sosyal duygusal uyum düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• APA (2013) – DSM-5: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders.
• Arslan, G. (2015). Çocuk ve genç psikolojik sağlamlık ölçeğinin (ÇGPSÖ-12) psikometrik özellikleri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 1-12.
• Atalay Göv, S., & Övülmüş, K. (2023). Özel Öğrenme güçlüğü olan çocukların psikolojik sağlamlık düzeyleri ve okula yönelik tutumlarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Dergisi, 3(1), 64-86.
• Bear, G.G., Mantz, L. S., Glutting, J.J., Yang, C. & Boyer, D.E. (2015). Differences in bullying victimization between students with and without disabilities. School Psychology Review, 44(1), 98–116.https://doi.org/10.17105/SPR44-1.98-116
• Beiser, M., Hou, F., Hyman, I., & Tousignant, M. (2002). Poverty, family process, and the mental health of immigrant children in Canada. American Journal of Public Health, 92(2), 220-227. https://doi.org/10.2105/AJPH.92.2.220
• Berthold, K., Eysink, T. H., & Renkl, A. (2009). Assisting self-explanation prompts are more effective than open prompts when learning with multiple representations. Instructional Science, 37, 345-363. https://doi.org/10.1007/s11251-008-9051-z
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28. https://doi.org/10.1037/0003-066X.59.1.20
• Burcu, E. (2015). Türkiye'de yeni bir alan: Engellilik sosyolojisi ve gelişimi. Journal of Sociological Studies/ Sosyoloji Konferansları, 2(52), 317–339.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları
• Carter, B.B., & Spencer, V.G. (2006). The fear factor: Bullying and students with disabilities. International Journal of Special Education, 21(1), 11–23.
• Carver, C. S. (1997). You want to measure coping but your protocol’s too long: Consider the Brief COPE. International Journal of Behavioral Medicine, 4(1), 92-100.
• Chao, C. N. G., Sze, W., Chow, E., Forlin, C., & Ho, F. C. (2017). Improving teachers’ self-efficacy in applying teaching and learning strategies and classroom management to students with special education needs in Hong Kong. Teaching and Teacher Education, 66, 360-369. https://doi.org/10.1016/j.tate.2017.05.004
• Connor, K. M., & Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience Scale: The Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82.
• Cömert, S., &Özbey, S. (2021). Türk müziği destekli psikolojik sağlamlık programı: Okul öncesi dönemdeki çocukların psikolojik sağlamlık düzeyleri üzerine etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 366-393.
• Çakmak, S., Erkoç Yıldız, C. & Kızıldağ, M. (2023). Öğrenme güçlüğü olan okul öncesi dönemi çocuklarına yönelik bir derleme çalışması, Avrasya Eğitim ve Literatür Dergisi, 17, 1-15. https://doi.org/10.17740/eas.edu.2023-V17-01
• Demir, R., & Ceylan, M. (2024). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okul derslerine yönelik benlik saygılarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(3), 728-746. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1443731
• Folkman, S., & Moskowitz, J. T. (2000). Stress, positive emotion, and coping. Current Directions in Psychological Science, 9(4), 115-118. https://doi.org/10.1111/1467-8721.0007
• Girli, A. (2014). Özel Öğrenme güçlüğünü açıklayan yaklaşımlar. (Editör: S. S. Yıldırım-Doğru). Öğrenme güçlükleri. Eğiten Kitap.
• Graham, S., & Harris, K. (2005). Writing better: Effective strategies for teaching students with learning difficulties. Brookes Publishing Company.
• Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences. Psychophysiology, 39(3), 281-291. https://doi.org/10.1017/S0048577201393198
• Kalafatoğlu, M. R., & Balcı Çelik, S. (2022). Öğrenme güçlüğü tanılı öğrenciler için geliştirilen benlik saygısı artırma psikoeğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 80-99. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2022.-820237
• Karaman Kepenekçi, Y. (2000). İnsan Hakları Eğitimi, Ankara, Anı Yayıncılık.
• Klingberg, T., Forssberg, H., & Westerberg, H. (2002). Training of working memory in children with ADHD, Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 24(6), 781-791, https://10.1076/jcen.24.6.781.8395.
• Korkut Owen, F., Demirbaş Çelik, N., & Doğan, T. (2017). Üniversite öğrencilerinde iyilik halinin yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 64-Ek Sayı, 1461-1479. https://doi.org/10.17755/esosder.300405
• Luthar, S. S., Cicchetti, D., &Becker, B. (2000). The construct of resilience: A critical evaluation and guidelines for future work. Child Development, 71(3), 543–562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164
• Martin, P. (1987). “Human rights-education for what”, Human Rights Quarterly, 9, 414-422.
• Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American Psychologist, 56(3), 227–238.
• Mundia, L. (2012). The assessment of math learning difficulties in a primary grade-4 child with high support needs: mixed methods approach. International Electronic Journal of Elementary Education, 4(2), 347-366.
• Nabuzoka, D., & Smith, P. K. (1999). Distinguishing serious and plyful fighting by children with LD and nondisabled children. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 40, 883-890.
• Narayan, A. J., Rivera, L. M., Bernstein, R. E., Harris, W. W., & Lieberman, A. F. (2018). Positive childhood experiences predict less psychopathology and stress in pregnant women with childhood adversity: A pilot study of the benevolent childhood experiences (BCEs) scale. Child Abuse & Neglect, 78, 19–30. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.09.022
• Öner, Ş., & Özbey, S. (2022). Okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal bilgiyi işleme becerileri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences, 8(53), 759-770. http://dx.doi.org/10.29228/J OSHAS.62751
• Özen, K. (2015). Özel Öğrenme güçlüğü tanısı almış 7-9 yaş çocukların geliştirdikleri zihin kuramı yeteneklerinin sağlıklı gelişim gösteren grup ile karşılaştırılması. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1(2), 558-576.
• Panicker, A. S., & Chelliah, A. (2016). Resilience and stress in children and adolescents with specific learning disability. Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 25(1), 17.
• Pavey, B., Alexander-Passe, N., &Meehan, M. (Eds.). (2020). Entrepreneurship, Dyslexia, And Education: Research, Principles, And Practice. Routledge.
• Polusny, M. A., & Erbes, C. R. (2008). Posttraumatic stress disorder in national guard soldiers deployed to ıraq: the role of resilience, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 76(5), 733-740.
• Southwick, S. M., Bonanno, G. A., Masten, A. S., Panter Brick, C., & Yehuda, R. (2014). Resilience definitions, theory, and challenges: interdisciplinary perspectives. European Journal of Psychotraumatology, 5(1). doi.org/10.3402/ejpt.v5.25338
• Tugade, M. M. & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences, Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320-333.
• Yıldız, A., & Yıldırım, İ. (2020). Psikolojik dayanıklılık: kavramsal bir inceleme. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 485-502.
• Yılmaz, K. (2013). İlköğretim öğrencilerinin vatandaşlık eğitimi ile ilgili temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28 (1), 453–463.
• Yin, R.K. (2013). Case study research: Design and methods. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Werner, EE. (1996). Vulnerable but invincible: high risk children from birth to adulthood. European Child Adolescent Psychiatry. 5(1); 47-51. doi: 10.1007/BF00538544. PMID: 9010664.
• Zirpoli, T. J. (2012). Behavior management: Applications for teachers (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Merrill/Prentice Hall.