Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Öz Düzenleme Becerileri ile Benlik Algıları Arasındaki İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2019, Ekim 2019 Özel Sayısı, 607 - 623, 30.10.2019

Necla Tuzcuoğlu , Kadriye Efe Azkeskin , Gülşen İlçi Küsmüs Özge Cengiz

https://doi.org/10.21733/ibad.613920

Cited By: 17

Öz

Okul
öncesi dönem çocukları içinde bulundukları aile ve çevrede kazandıkları deneyimler
yoluyla, günlük yaşamda karşılaştıkları problemleri izleme, tahminlerde
bulunma, planlamalar yapma gibi adımlarla çözmeye çalışırlar. Duygu ve
davranışlarında kendini kontrol etme ve düzenleme becerileri kazanan çocukta,
olumlu benlik algısının oluşumu desteklenebilir. Dolayısıyla çocuklarda olumlu
benlik algısının geliştirilmesi ve desteklenmesi açısından, söz konusu iki
kavramın birbirlerine etkileri üzerine araştırmalar yapılması gerektiği
düşünülmektedir. Bu nedenle araştırmanın amacını; okul öncesi dönem
çocuklarının öz düzenleme becerileri ile benlik algıları arasındaki ilişkisinin
incelenmesi ve çocukların öz düzenleme becerileri ile benlik algılarının
demografik özelliklere göre (cinsiyet, yaş, kardeş sayısı, anne ve baba öğrenim
durumu, okul öncesi eğitim kurumuna devam etme süresi) incelenmesi
oluşturmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu; devlete ait okul öncesi kurumuna
devam etmekte olan 220 çocuk oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı
olarak, “Öz Düzenleme Becerileri Ölçeği” ve “DeMoulin Çocuklar İçin Benlik
Algısı Ölçeği” uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, okul öncesi dönem çocuklarının
öz düzenleme becerileri ile benlik algıları arasında orta düzeyde ve pozitif
yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca çocukların öz düzenleme becerilerinin
cinsiyet, yaş ve okul öncesi eğitim kurumuna devam etme süresi değişkenlerine
göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Çocukların benlik algılarının ise
anne ve baba öğrenim durumu ve okul öncesi eğitim kurumuna devam etme süresi
değişkenlerine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

 

Anahtar Kelimeler

okul öncesi dönem çocukları, öz düzenleme becerisi, benlik algısı

Kaynakça

• Akawi, R.L. (2011). An investigation into the relationship between self- regulation skills and academic readiness in head start children. (Unpublished doctoral thesis). State University of New York.
• Aksoy, A.B.ve Tozduman-Yaralı, K. (2017). Çocukların öz düzenleme becerileri ile oyun becerilerinin cinsiyete göre incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 442-455.
• Akşin-Yavuz, E., Güven, G., Bayındır, D., Sezer, T. ve Yılmaz, E. (2016). Annelerin çocuğunu kabul düzeyi ile çocukların benlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (3), 1065-1081.
• Aydın, F. ve Ulutaş, İ. (2017). Okul öncesi çocuklarda öz düzenleme becerilerinin gelişimi. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2), 36-45.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bayındır, D. ve Ural, O. (2016). Development of the Self-Regulation Skills Scale. International Online Journal of Educational Sciences. 8 (4), 119-132.
• Bee, H., ve Boyd, D. (2009). Çocuk gelişim psikolojisi. (Çev. O.Gündüz). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Bencik, S. (2006). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bodrova, E., Germeroth, C. & Leong, D.J. (2013). Play and Self-Regulation: Lessons from Vygotsky. American Journal of Play, 6, 111–23.
• Bondurant, L.M. (2010). The roots of academic underachievement: Prediction from early difficulties with self-regulation. (Unpublished doctoral thesis) University of Texas.
• Bosacki, L.S. (2007). Children’s understandings of emotions and self: are there gender differences? Journal Research in Childhood Education. 22 (2), 155-172.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çelik, E., Tuğrul, B. ve Yalçın, S. S. (2002). Dört altı yaşlar arasındaki anaokulu çocuklarının duygusal yüz ifadesiyle kendilerini, anne-babalarını ve öğretmenlerini algılaması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 29-39.
• Dağgül, H.C. (2016). Okul öncesi dönem çocuklarının öz düzenleme becerileri ile ebeveynlerin çocuk yetiştirme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Doğu Akdeniz Üniversitesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti.
• Demoulin, D.F. (1999). A personalized development of self concept for beginning readers. Journal of Education, 20 (1), 14.
• Dündar, B. (2010). Okul öncesi dönem 6 yaş çocuklarının benlik algıları ile bilişsel performansları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ekinci-Vural, D. (2012). Okul öncesi eğitimin ilköğretime etkisinin aile katılımı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Eroğlu, E. (2018). Çocukların öz düzenleme becerileri ile ebeveynlerin olumsuz disiplin uygulamaları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Ertürk-Kara, H.G. ve Gönen, M. (2015). Okul öncesi dönemdeki çocukların öz düzenleme becerisinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama. 11 (4), 1224-1239.
• Evirgen-Geniş, N. ve Gözün-Kahraman, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarında bağlanma ve benlik algısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (3), 2446-2454.
• Fındık-Tanrıbuyurdu, E. (2012). Okul Öncesi Öz Düzenleme Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gizir, Z. (2002). Anaokuluna devam eden dört-beş çocuklarında sosyal davranışların gelişimi ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Grolnick, W.S. & Farkas M. (2002). Parenting and the Development of Children’s Self Regulation. M.Borstein (Eds). Handbook of Parenting Practical Issues in Parenting. (pp.89-110) London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Ivrendi, A. (2011). Influence of self-regulation on the development of children’s number sense. Early Childhood Education Journal, 39 (4), 239-247.
• Jahromi, L.B. & Stifter, C.A. (2008). Individual differences in preschoolers‘self regulation and theory of mind. Merrill-Palmer Quarterly. 54 (1), 125-150.
• Karaca, N.H. ve Aral, N. (2017). Investigation of the effect of various demographical characteristics on pre-schoolers’ self concept. Eurasian Journal of Educational Research, 71, 97-118.
• Karakurt, Ç. (2019). Okul öncesi eğitime devam eden 48-72 aylık çocukların öz düzenleme becerileri ile dil becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Kartal, H. (2007). Erken çocukluk eğitimi programlarından Anne-Çocuk Eğitimi Programı'nın altı yaş grubundaki çocukların bilişsel gelişimlerine etkisi. İlköğretim Online 6 (2), 234-248.
• Kochanska, G., Coy, K.C. & Murray, K.T. (2001). The development of self‐regulation in the first four years of life. Child Development, 72 (4), 1091-1111.
• Köklü, N., Büyüköztürk Ş. ve Bökeoğlu, Ö.Ç. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Kurbet, H. (2010). Anaokuluna devam eden 5-6 yaş çocuklarının duygusal düzenleme becerileri ile annelerinin empatik eğilim ve tutumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kuru-Turaşlı, N. (2006). 6 yaş grubu çocuklarda benlik algısını desteklemeye yönelik Sosyal-Duygusal Hazırlık Programının etkililiğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kuru-Turaşlı, N. (2014). Okul öncesi eğitimin tanımı, kapsamı ve önemi.G. Haktanır (Ed.) Okul öncesi eğitime giriş. içinde (s.1-24). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Matthews, J.S., Ponitz, C.C.& Morrison, F.J. (2009). Early gender differences in self-regulation and academic achievement. Journal of Educational Psychology, 101 (3), 689-704.
• Mercan, M. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş çocuklarının öz düzenleme becerileri ile akademik benlik saygıları ve kişilerarası problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özbey, S. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarında motivasyon ve öz düzenleme becerileri üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS Journal), 65, 26-47.
• Polat, Ö. ve Akşin, E. (2015). A study of the relationship between self-concept and primary school readiness in 60- 72 month-old children and the analysis of their primary school readiness and self concept according to some variables. European Journal of Research on Education, 3 (2), 14-21.
• Sarıca, Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 ve 6 yaş grubu çocuklarının benlik kavramlarının çeşitli sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Schunk, D. H., & Zimmerman, B. J. (Eds.). (2001). Self-regulated learning: From teaching to self reflective practice. Guilford Press.
• Senemoğlu, N. (1994). Okul öncesi eğitim programı hangi yeterlilikleri kazandırmalı? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 21-30.
• Shonkoff, J. P., & Phillips, D. A. (2000). From neurons to neighborhoods: The science of early childhood development. Washington, DC: National Academy.
• Skibbe, L. E., McDonald Connor, C., Morrison, F. J., & Jewkes, A. M. (2011). Schooling effects on preschoolers’ self-regulation, early literacy, and language growth. Early Childhood Research Quarterly, 26, 42-49.
• Sümer, N. ve Anafarta Şendağ, M. (2009). Orta çocukluk döneminde ebeveynlere bağlanma, benlik algısı ve kaygı. Türk Psikoloji Dergisi. 24 (63), 86-101.
• Şanlı, Z.S. (2012). Probleme Dayalı Altı Aşamalı Ders İşleme Modelinin anaokuluna giden 60- 72 aylık çocukların benlik algılarına etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şepitci-Sarıbaş, M. ve Gültekin-Akduman, G. (2019). 5-6 yaş çocuklarının öz düzenleme becerilerinin okul uyumu ile ilişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 12 (63), 867-883.
• Tutkun, C.; Tezel-Şahin, F. ve Işıktekiner, S. (2016). Dört-beş yaş çocuklarının öz düzenleme becerilerinin incelenmesi. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Ed.), Eğitim bilimlerinde yenilikler ve nitelik arayışı. içinde (s.459-473). Ankara: Pegem Akademi.
• Türkmen, S.ve Özbey, S. (2018). 60-72 aylık okul öncesi dönem çocuklarının benlik algılarının bazı değişkenler ve motivasyon düzeyi ile ilişkisinin incelenmesi. Social, Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4 (12), 606-620.
• Yakupoğlu, Y. (2011). Erken çocukluk döneminde yer alan, okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların benlik kavramı algısıyla babalarının bağlanma stillerinin (güvenli-korkulu-kayıtsız-saplantılı) arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yaralı, K. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının bilişsel tempolarına göre benlik algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yorulmaz, Z. (2017). Okul öncesi öğrencilerinin benlik algılarının ve sosyal uyumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Yukay-Yüksel, M. ve Yıldırım-Kurtuluş, H. (2016). Okul öncesi dönemdeki 4-5 yaş grubu öğrencilerin benlik kavramı ve bağlanma stillerinin anne davranışları açısından incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 5 (2), 182-195.
• Zembat, R., Koçyiğit, S., Akşin-Yavuz, E. ve Tunçeli, H.İ. (2018). Çocukların benlik algısı, mizaç ve sosyal becerileri arasındaki ilişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7 (1), 548-567.
• Zembat, R., Kuru-Turaşlı, N., Güven, G., Sezer, T., Akşin, E., Yılmaz, E. ve Bayındır, D. (2016). Validity and reliability of the DeMoulin Self-Concept Developmental Scale for the 36-72 Month Old Children. Journal of Education and Training Studies. 4 (2), 143-158.
• Zimmerman, B.J. (1989). A social cognitive view of self-regulated academic learning. Journal of Educational Psychology, 81, 329–339.
• Zimmerman, B.J. (2000). Attaining self-regulation: A social cognitive perspective. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (pp. 13-39). San Diego, CA, US: Academic Press.
• Zincirkıran, Z. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 6 yaş grubu çocuklarının benlik kavramlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.