Bilimkurgu Filmlerinde İç Mekân Özelinde Görsel Manipülasyona Dair Okumalar: Matrix Örneği

Yıl 2020, Kış, 68 - 86, 15.03.2020

Burcu Yıldırım , Deniz Demirarslan

https://doi.org/10.21733/ibad.657098

Cited By: 3

Öz

İç mekân, bireyi görsel olarak etkileyebilecek çeşitli unsurlar barındırmaktadır. Bu nedenle mekânlarda bireyleri, görsel algı yolu ile manipülasyon kavramı bağlamında etkileyebilmek mümkündür. Bilimkurgu sineması ise, ortaya koyduğu veriler ile geleceğe dair argümanlar sunabilmektedir. Yapılan bu çalışmada, bilimkurgu sineması ile iç mekân tasarımı-manipülasyon ilişkisine yeni bir bakış açısı sunmak amaçlanmaktadır. Böylelikle araştırmacıların, geleceğin mekânlarında kullanılacak olan mekânsal manipülasyonlara dair öngörülerde bulunabilmeleri sağlanabilecektir. Çalışmada öncelikle; görsel algı, görsel algıyı oluşturan öğeler, görsel algı-manipülasyon ilişkisi ve iç mekân tasarımında manipülatif etkilerin oluşturulma yöntemlerine dair kavramlardan bahsedilerek teorik arka plan oluşturulmuştur. Daha sonra iç mekân tasarımında manipülatif etkilerin geleceğine dair okumaların yapılmasına olanak sağlayabileceğinin düşünüldüğü bilimkurgu filmlerine yönelinmiştir. Bu bağlamda çeşitli çevrelerce bilimkurgu sinemasında bir kırılma noktası yarattığı ifade edilen ve aslında hikayesi de algısal manipülasyon üzerine kurulu olan Matrix film serisi seçilmiştir. Bunun yanında film, mekân ve manipülasyon hususunda ortaya koyduğu verilerle de dikkat çekicidir. Bu nedenle çalışmada Matrix serisi üzerine yoğunlaşılmış ve mekânsal manipülasyona dair en çok veri içerdiği düşünülen serinin birinci filmi ‘Matrix’ üzerinde çalışılmıştır. Daha sonra literatürde yer alan iç mekân tasarımı-manipülasyon ilişkisine dair yapılan çalışmalar incelenmiştir. Bu çalışmalardan, iç mekân tasarımında manipülatif etkilerin oluşturulma yöntemlerine dair uygun bulunan bir sınıflandırma yöntemi seçilen filmin analizi için kullanılmıştır. Filmdeki manipülasyon kapsamında incelenmeye uygun görülen iç mekân içerikli sahnelerin irdelenmesi bu yolla gerçekleştirilmiştir. Böylelikle; Matrix filmi üzerinden bilimkurgu filmlerinde sunulan iç mekânların bireyler üzerinde hangi yollarla manipülatif etkiler oluşturabileceği araştırılmış, tablolaştırılarak yorumlanmaları gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görsel Algı, Manipülasyon, İç Mekân Tasarımı, İç Mekânsal Manipülasyon, Matrix

Readings on Visual Manipulation in Interior Space in Science-Fiction Films: The Matrix Case

Öz

The interior contains various elements that can affect people visually. Therefore, it is possible to influence individuals in the context of the concept of manipulation through visual perception. On the other hand, sci-fi cinema can present arguments for the future with the data it presents. In this study, it is aimed to present a new perspective on the relationship between science fiction cinema and interior design-manipulation. In this way, researchers will be able to predict the spatial manipulations that will be used in the spaces of the future. Firstly; the theoretical background was created by mentioning the concepts of visual perception, the elements that make up visual perception, the relationship between visual perception and manipulation and the methods of creating manipulative effects in interior design. Afterwards, science fiction films which are thought to enable reading about the future of manipulative effects in interior design are examined. In this context, the Matrix film series, which is said to create a breaking point in science fiction cinema by various circles and is based on perceptual manipulation, is chosen. In addition, this film is remarkable with its data on space and manipulation. For this reason, the focus is on the Matrix series and the first film of the series, which is thought to contain the most data on spatial manipulation, is studied. Then, the studies on the relationship between interior design and manipulation in the literature are examined. A suitable classification method from these studies, related to the methods of creating manipulative effects in interior design was used for the analysis of the selected film. In this way, the examination of the scenes with the interior content deemed suitable for examination within the scope of the manipulation in the film was carried out. Thus; the ways in which the interiors presented in the science fiction films could create manipulative effects on individuals were investigated through the Matrix film and tabulated and interpreted.

Anahtar Kelimeler

Visual perception, Manipulation, Interior Design, Interior Manipulation, Matrix

Kaynakça

• Arnheim, R. (2015). Görsel düşünme (1. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bektaş, E.H. (2017). Sinema ve mekân ilişkisi açısından bilimkurgu filmlerine bir bakış. Mimarlık ve Yaşam Dergisi. 2(2), 201-218.
• Berger, J. (2017). Görme biçimleri (24. Baskı). İstanbul: Metis Yayınları.
• Buğdaycı, İ. (2008). Optik yanılsama. Bilim ve Teknik Dergisi Yıldız Takımı Eki, (2), 14-17.
• Kılıç, L. (2013). Görsel kültür (2. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Kirschner, J. Manipülasyon ama nasıl? (1. Baskı). Çev. Aydın Arıtan. İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Korsmeyer, C. (2003). Matrix ve felsefe (1. Baskı). İstanbul: Güncel Yayıncılık.
• Groh, M. J. (2017). Mekân yaratmak (2. Baskı). İstanbul: Metis Bilim.
• Özön, N. (1984). 100 Soruda sinema sanatı (2. Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Özön, N. (1985). Sinema uygulayımı- sanatı tarihi (1. Baskı). Ankara: Hil Yayın.
• Schwab, K. (2019). Dördüncü sanayi devrimini şekillendirmek (1. Baskı). İstanbul: Optimist.
• Silver, J. (Yapımcı) ve Wachowski, L., Wachowski, L. (Yönetmen). (1999). Matrix [Sinema filmi]. ABD: Warner Bros.
• Tesla, N. (2017). Tesla-aforizmalar (1. Baskı). İstanbul: Zeplin Kitap.
• Yıldırım, S. (2012). Bilim kurgu filmlerinde mekân öğelerinin biçimlenişiyle gelecek algısının oluşturulması üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, Ö. (2004). Mimari mekânda görsel algı ve manipülasyon ilişkilerinin irdelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• URL-1: https://mymodernmet.com/webcomic-architects-leewardists/ erişim tarihi: 28.10.2019
• URL-2: http://precinemahistory.net/900.htm erişim tarihi: 19.10.2019
• URL-3: http://paxonbothhouses.blogspot.com/2014/12/brunelleschis-dome-wikipedia-httpen.html erişim tarihi: 19.10.2019
• URL-4: https://whatilearnonthursdays.wordpress.com/2013/11/27/animation-thaumatrope/ erişim tarihi: 19.10.2019
• URL-5: https://graphicarts.princeton.edu/2013/10/28/thaumatrope/ erişim tarihi: 19.10.2019
• URL-6: http://www.mhs.ox.ac.uk/exhibits/fancy-names-and-fun-toys/phenakistiscopes/ erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-7: https://www.instructables.com/id/Discover-the-Phenakistoscope-a-Vintage-Animation-S/ erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-8: https://ancientmagictoys.com/products/classic-phenakistoscope-box-set erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-9: http://www.mhs.ox.ac.uk/exhibits/fancy-names-and-fun-toys/zoetrope/ erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-10: http://jasonevans342.blogspot.com/2016/09/zoetrope.html erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-11: https://ancientmagictoys.com/products/classic-brass-zoetrope erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-12: http://www.mhs.ox.ac.uk/exhibits/fancy-names-and-fun-toys/praxinoscope/ erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-13: https://mpenningtonvt2p1.wordpress.com/2014/12/08/praxinoscope/ erişim tarihi: 20.10.2019
• URL-14: https://ancientmagictoys.com/products/classic-brass-praxinoscope erişim tarihi:20.10.2019
• URL-15: http://100photos.time.com/photos/eadweard-muybridge-horse-in-motion erişim tarihi: 19.10.2019