Antik Yunan’da Mitos-Logos İlişkisi: Thales’in Arkhe Sorununa Bakışının Mitos Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Yaz, 269 - 281, 18.08.2020

Musa Yanık

https://doi.org/10.21733/ibad.667654

Öz

Mitos ve Logos kavramları Antik Yunan uygarlığında söz kavramına karşılık gelen sözcükleri karşılamak için kullanılmıştır. Felsefe tarihinin başlangıcı için yapılan tanımlamalarda ise mitos kavramının yerine logos kavramının tercih edilmesi iki kavram arasında bir farklılığı ortaya koymak için yapılmaktadır. Bu ayrımın nedeni ise mitos’un daha çok dinsel içerikle anılması logos’un ise içerisinde bir tür akılsallık barındırması şeklindeki yorumlarda kendini göstermektedir. Ancak söz konusu ayrımın ilk doğa filozofu/ilk felsefeci olarak nitelendirilen Thales için geçerli olup olmadığı geçmişte olduğu gibi günümüzde de halen tartışılmaktadır. Felsefe tarihi yazımlarında ilk sıraya konan Thales’in anılan kavramları gerçekten farklı şekilde yorumlayıp yorumlamadığı bizce de tartışmaya açık bir husustur. Bu açıdan bakıldığında Thales, söz konusu kavramları iki farklı problemler alanı olarak mı görmüştür? Onun düşüncelerinde kendinden önceki mitolojik mirasın izleri bulunabilir mi? O, katışıksız bir rasyonel midir, yoksa henüz felsefenin yeni filizlendiği bir toplumda bir ara basamağı mı temsil etmektedir? Bu makalenin içerisinde tartışacağımız bu sorular, felsefe tarihinin başlangıcına ilişkin kavramsal arka planın ne olduğu hakkında bize katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mitos, Logos, Thales

Mythos-Logos Relationship in Antik Greece: An Evaluation of Thales Perspective ob Arkhe from the Perspective of Mythos

Öz

The concepts of Mythos and Logos were used in Ancient Greek civilization to meet the words corresponding to the word concept. In the definitions made for the beginning of the history of philosophy, the concept of logos instead of the concept of myth is made to reveal the difference between the two concepts. The reason for this distinction is manifested in the comments that the mitos are mentioned with more religious content and the logos contain some kind of rationality in it. However, whether it is valid for Thales, who is considered as the first nature philosopher / philosopher, is still being discussed today. Whether Thales, who was placed in the first place in the history of philosophy writing, interprets the concepts in a different way is a matter of controversy for us. From this point of view, we will try to address the mentioned problem historically in our article.

Anahtar Kelimeler

Mythos, Logos

Kaynakça

• Aristoteles. (2001). Ruh Üzerine. (Z. Özcan, Çev.) İstanbul: Alfa Yayınevi.
• Aristoteles. (2015). Metafizik. (Y. G. Sev, Çev.) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Arslan, A. (2009). Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Arslan, A. (2016). İlkçağ Felsefe Tarihi: Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Barnes, J. (1982). The Presocratic Philosophers. London & New York: Routledge & Kegan Paul Ltd.
• Bonnard, A. (2014). Antik Yunan Uygarlığı 1: İlyada'dan Parthenon'a. (K. Kurtoğlu, Çev.) İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Bultman, R. (20013). Mitoloji ve Hermenötik Sorunu. (C. Batuk, & E. Kutsi, Çev.) Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• Campbell, J. (1992). Tanrının Maskeleri: İlkel Mitoloji. (K. Emiroğlu, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Campbell, J., & Moyers, B. (2013). Mitolojinin Gücü. İstanbul: Midecat Kitapları.
• Capelle, W. (1994). Sokrates'ten Önce Felsefe. (O. Özügül, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Conford, F. M. (2003). Sokrates'ten Önce ve Sonra. (U. C. Akın, Çev.) Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Cornford, F. M. (1952). The Originis of Greek Philosophical Thought. London: Cambridge University Press.
• Cömert, B. (2014). Mitoloji ve İkonografi. Ankara: De Ki Basım Yayım.
• Çötük, T. (2007). Türkçe Felsefe Tarihlerinde Felsefenin Başlangıcı Sorunu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 4(1).
• Eliade, M. (2003). Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi: Taş Devrinden Eleusis Mysteria'larına. (A. Berktay, Çev.) Ankara: Kabalcı Yayınevi.
• Eliade, M. (2011). Mitlerin Özellikleri. (S. Rıfat, Çev.) İstanbul: Om Yayınevi.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Freeman, C. (2003). Mısır, Yunan ve Roma: Antik Akdeniz Uygarlıkları. (S. K. Angı, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Gilson, E. (1999). Tanrı ve Yunan Felsefesi. (M. Aydın, Çev.) İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
• Gökberg, M. (1979). Felsefenin Evrimi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Graves, R. (2010). Yunan Mitleri. (U. Akpur, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Grimal, P. (1997). Mitoloji Sözlüğü: Yunan ve Roma. (S. Tamgüç, Çev.) İstanbul: Sosyal Yayınları.
• Gündüz, Ş. (2009, Nisan). Kutsal Hakkında Konuşmak: Dinsel Söylemde Mitos. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 6(1), 9-26.
• Homeros. (1984). İlyada. (A. Erhat, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
• Hooke, S. H. (2002). Ortadoğu Mitolojisi: Mezopotamya, Mısır, Filistin, Hitit, Musevi, Hristiyan Mitosları. (A. Şenel, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Jaeger, W. (1936). The Theology of The Early Greek Philosophers. Oxford: Clarendon Press.
• Jaeger, W. (2011). İlk Yunan Filozoflarında Tanrı Düşüncesi. (G. Ayaş, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Karatani, K. (2018). İzonomi ve Felsefeni Kökenleri. (A. N. Bingöl, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Laertius, D. (2003). Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. (C. Şentuna, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Levi-Strauss, C. (2013). Mit ve Anlam. (G. Y. Demir, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Mackenzie, D. A. (2015). Babil ve Asur Mitleri. (N. Benzergil, Çev.) İzmir: İlya İzmir Yayınevi.
• Malinowski, B. (1998). İlkel Toplum. (H. Portakal, Çev.) Ankara: Öteki Yayınevi.
• Neill, W. H. (2004). Dünya Tarihi. (A. Şenel, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. (H. Hünler, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Platon. (2014). Theatetos. (F. Akderin, Çev.) Ankara: Say Yayınları.
• Rorty, R. (2006). Felsefe ve Doğanın Aynası. (F. G. Kaya, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Rosenberg, D. (2003). Dünya Mitolojisi: Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi. (K. v. Akten, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
• Russell, B. (2012). Batı Felsefesi Tarihi: İlkçağ Felsefesi. (A. Fethi, Çev.) İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Thomson, G. (1997). İlk Filozoflar. (A. H. Doğan, Çev.) İstanbul: Pavel Yayınları.
• Vernant, J. P. (2017). Yunan Düşüncesinin Kaynakları. (H. Portakal, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.
• Veyne, P. (2003). Yunanlılar Mitlerine İnanmışlar Mıydı? (M. Alkan, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.