Yeni Sosyal İlişki Düzeninin 15. İstanbul Bienali Üzerinden Okunması

Yıl 2020, Güz, 115 - 128, 18.12.2020

Caner Şengünalp

https://doi.org/10.21733/ibad.723881

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bir ilişki ağı olan komşuluk kavramının sahip olduğu sosyo kültürel, günlük yaşam, tarihsel ve siyasi dinamikleri üzerinden kurulan etkileşimleri bir güncel sanat etkinliği aracılığıyla aktararak, bir arada yaşayabilmenin önemini alternatif bir ifade biçimi üzerinden hatırlatmaktır. Bienal, iki yılda bir yapılan, farklı kültürlerden ve ülkelerden sanatçı, eser, izleyici ve eleştirmenleri bir araya getiren küresel bir sanat etkinliğidir. 16 Eylül-12 Aralık 2017 tarihleri arasında izleyiciyle buluşan 15. İstanbul Bienali’nin ana teması iyi bir komşu idi. Bu başlık altında gerçekleşen bienali ortaya çıkarabilmek, sanatçılarına kimliklerinden feragat etmeden bir arada yaşamak zorunda olduklarını hatırlatmıştır. Peki, iyi bir komşu nedir? Bunun tek bir tanımı yoktur. İçinde bulunduğumuz zamana, mekâna ve topluma göre farklılıklar gösteren komşuluk, ev, mahalle, şehir, ülke ve evren gibi farklı ölçeklerde yaşanabilen sosyal bir ilişki düzenine sahiptir. Serginin küratörleri Elmgreen ve Dragset, İyi bir komşu, korkmadığınız bir yabancı mıdır?, İyi bir komşu sizinle aynı gazeteyi mi okur? gibi komşuluk kavramı etrafında oluşturdukları 40 soruyla bienalin kavramsal çerçevesini belirlerken, dikkatleri barınak ve tasarım olarak ev fikrinden uzaklaştırıp yan yana yaşayanlara çekmişler ve sanatçılar bunun üzerinden çalışmalar üretmişlerdir. 32 ülkeden 56 sanatçının 6 mekânda seyirciye sunulan 150 eseri, farklı grup, kimlikler ve sosyal statüler bağlamında iyi bir komşunun kim olduğunun ölçütlerini sorgulamıştır. Dünya insanı olmakla iyi bir komşu olma arasındaki anlam benzeşmesine kadar bizleri sorgulatan bienalden biz payımıza düşeni aldık mı? Bu araştırmada, serginin ana teması olan komşuluk ve onun farklı tanımları üzerine yapılan çalışmalar arasından belirlenen seçili örnekler analiz edilmiş, yapıtların çağdaş sanat ortamına kattığı yeni çağrışımlar görünür kılınmış, birbiriyle bitişik ve yan yana olma halinin sanat aracılığıyla nasıl bir sorgulama zeminine çekildiğini göstermek hedeflenmiştir. İçinde bulunduğumuz dönemde covid-19 salgını nedeniyle insanların toplu olarak bir arada bulunmalarının kısıtlandığı, toplum sağlığı gözetilerek evde kalma süreçlerine girdiği bu süreçte sosyal ilişkilerin önemi bir kez daha anlaşılmış, İyi Bir Komşu Sergisi’ne bu perspektiften bakıldığında anlam alanı daha da genişlemiştir.

Anahtar Kelimeler

15. İstanbul bienali, iyi bir komşu, sosyal ilişki, güncel sanat

Reading the New Social Relationship Order on the 15th Istanbul Biennial

Öz

The aim of this research is to remind the importance of being able to live together by transferring the interactions based on the socio-cultural, daily life, historical and political dynamics of the concept of neighborhood, which is a social relationship network, through an alternative form of expression. The biennial is a global art event that brings artists, works, viewers and critics from different cultures and countries at two-year intervals. The main theme of the 15th Istanbul Biennial, which met the audience between September 16 and December 12, 2017, was a good neighbor. Being able to reveal the biennial under this title reminded their artists that they had to live together without sacrificing their identities. So what is a good neighbor? There is no single definition for this. The neighborhood, which varies according to time, place and society, has a social relationship order that can be lived in different scales such as home, neighborhood, city, country and universe. The curators of the exhibition, Elmgreen and Dragset, Are you a good neighbor, a stranger you are not afraid of, Is a good neighbor reading the same newspaper as you? While determining the meaning area of the biennial with 40 questions they created around the concept of neighborhood, such as shelter and design, they drew attention from the idea of home and drew side by side, and the artists produced works based on it. 150 works of 56 artists from 32 countries presented to the audience in 6 venues have questioned the criteria of who a good neighbor is in the context of different groups, identities and social statuses. Did we take our share from the Biennial, which questioned us until the meaning between being a human being of the world and being a good neighbor? In this study, selected examples determined among the studies on neighborhood, which is the main theme of the exhibition and its different definitions, were analyzed, and the new connotations that the works add to the contemporary art environment were made visible, and it was aimed to show how the state of being adjacent and side by side was drawn to the ground of inquiry through art. The importance of social relations was once again understood in this process, in which people were restricted to coexist due to the covid-19 outbreak in the current period, and entered the processes of staying at home considering the public health.

Anahtar Kelimeler

15th Istanbul biennial, a good neighbor

Kaynakça

• Arapoğlu, F. (2017). 15. uluslararası İstanbul bienalinin ardından. Aurum Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 69-75.
• Bachelard, G. (1996). Mekânın poetikası. İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Elmgreen ve Dragset. (2017). İyi bir komşu bienal kitabı (Sunuş). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Ersöz, E. (2009). Bienallerin anatomisi, Artist Actual Dergisi, Ekim, 26 - 27.
• Lorios, P. (2017). İyi bir komşu bienal kitabı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Okur, A. ve Bozdoğan, N. (2017). Türk sanat ortamı ve İstanbul bienalleri. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 39, 3305 –3319.
• Örer, B. (2017). İyi bir komşu bienal kitabı (Önsöz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Rosenblum, N.L. (2016). Good Neighbors: The Democracy of Everyday Life in America. Princeton: Princeton University Press.
• Stallabrass, J. (2016). Sanat A.Ş. çağdaş sanat ve bienaller. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stavrides, S. (2018). Müşterek mekân. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Yardımcı, S. (2014). Küreselleşen İstanbul’da bienal. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Görsel 1. http://www.diken.com.tr/iyi-bir-komsu-kimdir-9-soruda-15inci-istanbul-bienali/
• Görsel 2. http://www.birikimdergisi.com/guncel-yazilar/8533/15-istanbul-bienali-uzerine- notlar#.XDZ12lwzZPY
• Görsel 3. http://ensembles.mhka.be/events/collectiepresentatie-xviii-ontmoeting?locale=en
• Görsel 4. https://www.artfulliving.com.tr/sanat/sonu-gelmeyecekmis-cikis-yokmus-gibi-i-13571
• Görsel 5. https://xoxodigital.com/post/11598/15-istanbul-bienalinde-ikinci-duragimiz-galata-rum- okulu
• Görsel 6. http://15b.iksv.org/sanatcilar
• Görsel 7. http://www.mimarizm.com/haberler/gundem/bienal-notlari-3-pera-muzesi_128732