Lise Öğrencilerinin Akademik Erteleme Davranışlarının Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Ruminasyonun Etkisi

Yıl 2020, Milli Mücadele'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 202 - 218, 18.12.2020

Müge Yukay Yüksel , Mine Sayın , Serra Dinç

https://doi.org/10.21733/ibad.776439

Cited By: 1

Öz

Yapılan çalışmada lise öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının azalmasında bilişsel esneklik seviyelerinin yükselmesi ve ruminatif düşüncelerinin azalmasının, etkisi olup olmadığını tespit etmek amaçlanmıştır. Çalışmada, 297 lise öğrencisi yer almaktadır. Akademik Erteleme Ölçeği, Bilişsel Esneklik Ölçeği ve Ruminasyon Ölçeği Kısa Formu bu çalışmada kullanılan ölçeklerdir. Akademik erteleme düzeyini yordamada bilişsel esneklik ve ruminasyon değişkenlerinin rolünü saptamak amaçlanarak çoklu regresyon analizi yapılmış, bu değişkenlerin akademik ertelemeyi anlamlı bir şekilde yordadığı görülmüştür. Analiz sonuçlarına göre, bilişsel esneklik ve ruminasyon değişkenleri ikisi birlikte, akademik ertelemedeki toplam varyansın yaklaşık %11’ini açıklamaktadır. Cinsiyete göre ayrı ayrı incelendiğinde de öğrencilerin akademik erteleme düzeyini yordamada bilişsel esneklik ve ruminasyon değişkenlerinin rolünü saptamak amacıyla çoklu regresyon analizi yapılmış, kız öğrencilerde de erkek öğrencilerde de bu değişkenlerin akademik ertelemeyi anlamlı bir şekilde yordadığı görülmüştür. Analiz sonuçlarına göre, kız öğrencilerin bilişsel esneklik ve ruminasyon puanları ikisi birlikte, akademik ertelemedeki toplam varyansın yaklaşık %12’sini açıklamaktadır. Erkek öğrencilerin ise bilişsel esneklik ve ruminasyon puanları ikisi birlikte, akademik ertelemedeki toplam varyansın yaklaşık %10’unu açıklamaktadır. Sonuç olarak, akademik erteleme davranışı gösteren öğrencilerin bilişsel esnekliklerinin ve ruminasyon düzeylerinin bu durumu etkilediği görülmektedir. Akademik erteleme düzeyi arttıkça bilişsel esneklik düzeyinin azaldığı ortaya çıkmıştır. Araştırmanın diğer sonucu ise, ruminasyon düzeyinin arttıkça akademik erteleme davranışlarının arttığını göstermektedir. Kız ve erkek öğrenciler için ayrı ayrı incelendiğinde, kız öğrencilerin akademik erteleme ve bilişsel esneklik puanları arasındaki ilişki, erkek öğrencilerin akademik erteleme ve bilişsel esneklik puanları arasındaki ilişkiden daha yüksektir. Bilişsel esneklik puanlarına bakıldığında da kız öğrencilerin puanlarının erkek öğrencilerden daha yüksek olduğu görülmektedir. Öğrencilerin ruminasyon puanları incelendiğinde, araştırma sonucuna göre kız ve erkek öğrencilerin ruminasyon puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Bir başka sonuç ise bilişsel esneklik ile ruminasyon arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğudur.

Anahtar Kelimeler

akademik erteleme, bilişsel esneklik, ruminasyon

The Effect of Cognitive Flexibility and Rumination on Predicting Academic Procrastination Behavior of High School Students

Öz

In this research, it is aimed to determine whether high levels of cognitive flexibility and low levels of rumination have an effect on decreasing academic procrastination behaviors of high school students. The study includes 297 high school students. Academic Procrastination Scale, Cognitive Flexibility Scale and Rumination Scale- Short form have been used in the study. Multiple Regression Analysis was conducted in order to determine predictive role of cognitive flexibility and rumination on academic procrastination, and it was found that these variables significantly predicted academic procrastination. According to the analysis results, cognitive flexibility and rumination variables together explain approximately 11% of the total variances in academic procrastination. When analyzed separately by gender, the results of multiple regression analysis have showed that cognitive flexibility and rumination have significantly predicted academic procrastination in both girls and boys. According to the results, girls’ cognitive flexibility and rumination scores together explain approximately 12% of the total variances in academic procrastination. The cognitive flexibility and rumination scores of boys together explain approximately 10% of the total variances in academic procrastination. As a result, it is seen that the cognitive flexibility and rumination levels of the students showing academic procrastination behavior affect this situation. According to the results, as the level of academic procrastination increases, the level of cognitive flexibility decreases, and as the level of rumination increases, academic procrastination behaviors increase. When analyzed separately for girls and boys, the relationship between academic procrastination and cognitive flexibility scores of girls is higher than the relationship between academic procrastination and cognitive flexibility scores of boys. When the cognitive flexibility scores are examined, it is seen that the scores of girls are higher than boys. When the rumination scores of the students are examined, results have showed that the difference between the rumination scores of male and female students is not statistically significant. Another result is that there is a negative significant relationship between cognitive flexibility and rumination.

Anahtar Kelimeler

Academic procrastination, cognitive flexibility, rumination

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2013). Farklı depresyon anksiyete stres düzeylerine sahip üniversite öğrencilerinin akademik erteleme davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Aldao A., Nolen-Hoeksema S., & Schweizer S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217-237. doi: 10.1016/j.cpr.2009.11.004
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Anayurt, A. (2017). Duygu düzenleme ı̇le erken dönem uyumsuz şemalar, bı̇lı̇şsel esneklı̇k ve rumı̇nasyon arasındakı̇ ı̇lı̇şkı̇lerı̇n ı̇ncelenmesı̇. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Asıcı, E. ve İkiz, F.E. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 191-211.
• Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M. ve Duru, S. (2006). Üniversite öğrencilerinde akademik erteleme eğiliminin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 2(7), 57-73.
• Beleaua, R-E., & Cocoradă, E. (2016). Procrastination, stress and coping in students and employees. Romanian Journal of Experimental Applied Psychology, 7(1), 191-195.
• Bilge, Y., Türk, T., Bilge, Y., & Deniz, M. E. (2015). Sosyal problem çözme eğitim programının ergenlerin karar verme süreçleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi. IZU Journal of Social Science, 3(6-7).
• Bilgiç, R. (2015). Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ı̇le karar stratejileri arasındaki ı̇lişkinin ı̇ncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• Bilgin, M. (2017). Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi. Electronic Journal of Social Sciences, 16(62).
• Böke, K. (Ed.). (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Bridges, K. R., & Roig, M. (1997). Academic procrastination and irrational thinking: A re examination with context controlled. Personality and Individual Differences, 22(6), 941-944.
• Broderick, P. C., & Korteland, C. A. (2004). Prospective study of rumination and depression in early adolescence. Clinical Child Psychiatry and Psychology, 9, 383-394.
• Bugay, A. ve Erdur-Baker, Ö. (2011). Ruminasyon düzeyinin toplumsal cinsiyet ve yaşa göre incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 191-201.
• Buğa, A., Özkamalı, E., Altunkol-Wise, F. ve Çekiç, A. (2019). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerine göre sosyal problem çözme tarzlarının incelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 48-58.
• Bulut, R. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının akademik erteleme davranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Burns, L. R., Dittmann, K., Nguyen, N., & Mitchelson, J. K. (2000). Academic procrastination, perfectionism, and control: Associations with vigilant and avoidant coping. Journal of Social Behavior and Personality, 15(5), 35-46.
• Carter, J. D., Frampton, C.M.A., Mulder, R.T., Luty, S.R, McKenzie, J.M. & Joyce, P.R. (2009). Rumination: Relationship to depression and personality in a clinical sample. Personality and Mental Health, 5(4), 275-283.
• Corkin, D. M., Yu, S. L., Wolters, C. A., & Wiesner, M. (2014). The role of the college classroom climate on academic procrastination. Learning and Individual Differences, 32, 294-303.
• Creswell, J. W. (2017b). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi (H. Ekşi, Çev., Ed.). İstanbul: Edam.
• Çakıcı, D. Ç. (2003). Lise ve üniversite öğrencilerinde genel erteleme ve akademik erteleme davranışının incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelikkaleli, Ö. (2014). Ergenlerde bilişsel esneklik ile akademik, sosyal ve duygusal yetkinlik inançları arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 39(176), 347-354.
• Çıkrıkçı, Ö. ve Erzen, E. (2016). Cinsiyetin akademik erteleme üzerindeki etkisi: meta-analiz. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 31(4), 750-761.
• Çuhadaroğlu, A. (2011). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Yayımlanmamış Doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çuhadaroğlu, A. (2013). Bilişsel esnekliğin yordayıcıları. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 2(1), 86-101.
• Davis, R. & Nolen-Hoeksema, S. (2000). Cognitive inflexibility among ruminators and nonruminators. Cognitive Therapy and Research, 24(6), 699-711.
• Dennis, J.P., & Vander Wal, J.S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241-53.
• Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyo-demografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Doğan-Laçin, B. G. (2015). Üniversite öğrencilerinde öz yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ebata, A. T., & Moos, R. H. (1991). Coping and adjustment in distressed and healthy adolescents. Journal of Applied Developmental Psychology, 12, 33-54.
• Endler, N. S., Kantor, L. & Parker, J. D. A. (1994). State-trait coping, state-trait anxiety and academic performance. Personality and Individual differences, 16(5), 663-670. doi: doi:10.1016/0198869(94)90208-9
• Erdur-Baker, O. & Bugay, A. (2012). The Turkish version of the Ruminative Response Scale: An examination of its reliability and validity. The International Journal of Educational and Psychological Assessment, 10(2), 1-16. Ewen, R. B. (2003). An introduction to theories of personality (6th ed.). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Flett, G.L., Stainton, M., Hewitt, P.L., Sherry, S.B., & Lay, C. (2012). Procrastination automatic thoughts as a personality construct: An analysis of the procrastinatory cognitions inventory. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 30, 223-236. doi: 10.1007/s10942-012-0150-z
• Gareau, A., Chamandy, M., Kljajic, K., & Gaudreau, P. (2018). The detrimental effect of academic procrastination on subsequent grades: The mediating role of coping over and above past achievement and working memory capacity. Anxiety, Stress & Coping (Online). doi: 10.1080/10615806.2018.1543763
• Genet, J. J., Malooly, A. M., & Siemer, M. (2013). Flexibility is not always adaptive: Affective flexibility and inflexibility predict rumination use in everyday life. Cognition and Emotion, 27(4), 685-695.
• Güler, A. S. (2009). Tourette sendromu olan çocuk ve ergenlerde bilişsel esneklik ve sosyal karşılıklılık. Uzmanlık Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Johnson, J. L., & Bloom, A. M. (1995). An analysis of the contribution of the five factors of personality to variance in academic procrastination. Personality ve Individual Differences, 18, 127-133.
• Jose, P. & Brown, I. (2008). When does the gender difference in rumination begin? Gender and age differences in the use of rumination by adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 37(2), 180-192. doi: 10.1007/s10964-006-9166-y
• Kağan, M. (2010). Akılcı duygusal davranışsal yaklaşıma dayalı akademik erteleme davranışını önleme programının etkililiğinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kandemir, M. (2014). Akademik erteleme davranışını açıklayıcı bir model. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(3), 51-72.
• Kaya-Kızılöz, B. (2018). Interrelationships between autobiographical memory, specificity, executive functions and rumination in depression (Doktora tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Kömür, B.E. (2018). Üniversite öğrencı̇lerı̇nde bilişsel esneklik ile stresle başa çıkma becerileri arasındaki ilişkinin araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lay, C. H. (1986). At last, my research article on procrastination. Journal of Research in Personality, 20, 474-495.
• Lay, C. H., Edwards, J. M., Parker, J. D. A. & Endler, N. S. (1989). An assessment of appraisal, anxiety, coping, and procrastination during an examination period. European Journal of Personality, 3(3), 195-208.
• Lay, C. H. & Schouwenburg, H. C. (1993). Trait procrastination, time management, and academic behavior. Journal of Social Behavior and Personality, 8(4), 647- 662.
• Lazarus, R. S. (1966). Psychological Stress and The Coping Process. New York, US: McGraw Hill.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York, NY: Springer Publishing.
• Lee, D., Kelly, K. & Edwards, J. (2006). A closer look at the relationships among trait procrastination, neuroticism, and conscientiousness. Personality and Individual Differences, 40, 27–37.
• Lyubomirsky, S., Tucker, K. L., Caldwell, N. D. & Berg, K. (1999). Why ruminators are poor problem solvers. Clues from the phenomenology of dysphoric rumination. Journal of Personality and Social Psychology, 77(5), 1041-1060.
• Macan, T. (1994). Time management: Test of a process model. Journal of Applied Psychology, 79, 381-391. Marshall, M. N. (1996). Sampling for qualitative research. Family practice, 13(6), 522-526.
• Martin, D. J., Oren, Z. & Boone, K. (1991). Major depressives’ and dysthymics’ performance on the Wisconsin Card Sorting Test. Journal of Clinical Psychology, 47, 684-690.
• Martin, M. M. & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9. Martin, M. M. & Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623-626.
• Monsell, S. (2003). Task switching. Trends in Cognitive Sciences, 7, 134–140. Neenan, M. (2008). Tackling procrastination: An REBT perspective for coaches. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 26(1), 53-62.
• Neziroğlu, G. (2010). Ruminasyon, yaşantısal kaçınma ve problem çözme becerileri ile depresif belirtiler arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Nolen-Hoeksema, S. (1991). Responses to depression and their effects on the duration of depressive episodes. Journal of Abnormal Psychology, 100, 569-582.
• Nolen-Hoeksema, S. (2000). The role of rumination in depressive disorders and mixed anxiety/depressive symptoms. Journal of Abnormal Psychology, 109(3), 504-511.
• Nolen-Hoeksema, S. & Morrow, J. (1991). A prospective study of depression and post- traumatic stress symptoms following a natural disaster: The 1989 Loma Prieta Earthquake. Journal of Personality and Social Psychology, 61(3), 115-121.
• Nolen-Hoeksema, S., Wisco, B. E., & Lyubomirsky, S. (2008). Rethinking rumination. Perspectives on Psychological Science, 3(5), 400-424
• Owens, M. & Derakshan, N. (2013). The effects of dysphoria and rumination on cognitive flexibility and task selection. Acta Psychologica, 142, 323–331.
• Öz, S. (2012). Ergenlerin cinsiyet, sosyo-ekonomik ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik, uyum ve kaygı puanları arasındaki ı̇lişkinin ı̇ncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Roth, S., & Cohen, L. J. (1986). Approach, avoidance, and coping with stress. American Psychologist, 41, 813-819.
• Scher, J.S. & Osterman, N.M. (2002). Procrastination, conscientiousness, anxiety, and goals: Exploring the measurement and correlates of procrastination among school-aged children. Psychology in the Schools, 39 (4), 385-398.
• Senécal, C., Julien, E., & Guay, F. (2003). Role conflict and academic procrastination: A self determination perspective. European Journal of Social Psychology, 33(1), 135-145.
• Siegle, G. J., Moore, P. M. & Thase, M. E. (2004). Rumination: One construct, many features in healthy individuals, depressed individuals, and individuals with lupus. Cognitive Therapy and Research, 28(5), 645-668. doi: 10.1023/B:COTR.0000045570.62733.9f
• Silver, J. A., Hughes, J. D., Bornstein, R. A., & Beversdorf, D. (2004). Effect of anxiolytics on cognitive flexibility in problem solving. Cognitive Behavioral Neurology, 17, 93–97
• Sirois, F. M. & Kitner, R. (2015). Less adaptive or more maladaptive? A meta-analytic investigation of procrastination and coping. European Journal of Personality, 29, 433-444. doi: 10.1002/per.1985
• Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. (1984). Academic procrastination: Frequency and cognitive behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 31(4), 503.
• Stainton, M., Lay, C. H., & Flett, G. L. (2000). Trait procrastinators and behavior/trait-specific cognitions. Journal of Social Behavior and Personality, 15, 297-312.
• Stevens, A. D. (2009). Social Problem Solving and Cognitive Flexibility: Relations to Social Skills and Problem Behaviour of At-Risk Young Children. Unpublished Doctoral Dissertation, Seattle Pacific University, USA.
• Treynor, W., Gonzalez, R., & Nolen-Hoeksema, S. (2003). Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive Therapy and Research, 27(3), 247-259.
• Uzun-Özer, B., Demir, A., & Ferrari, J.R. (2009) Exploring academic procrastination among TurkisH students: Possible gender differences in prevalence and reasons. The Journal of Social Psychology, 149(2), 241-257. doi: 10.3200/ SOCP.149.2.241-257
• Van Berkel, H. (2009). The relationship between personality, coping styles and stress, anxiety and depression (Yüksek lisans tezi). University of Canterbury. ProQuest Dissertations and Thesis veri tabanından erişildi.
• Vodanovich, S. J., & Seib, H. M. (1997). Relationship between time structure and procrastination. Psychological Reports, 80(1), 211-215.
• Zong, J., Cao, X. Y., Cao, Y., Shi, Y. F., Wang, Y. N., & Yan, C. (2010). Coping flexibility in college students with depressive symptoms. Health and Quality of Life Outcomes, 8(66), 1 6.