Vekil Dinin Uygulamadaki Görünümü: KKTC Güzelyurt Örneği

Yıl 2021, Kış, 100 - 116, 30.03.2021

İsmail Sezgin

https://doi.org/10.21733/ibad.829145

Öz

Osmanlı’dan ayrı düştükten sonra İngiliz kolonyal yönetimine geçen Kıbrıs adasında Müslüman Türkler için iki seçenek vardı: Ya bu duruma alışıp İngiliz vatandaşı olacaktılar ya da anavatana göç edecektiler. Elbette her iki durumu tercih edenler de olmuştur. Hatta ilerleyen süreçte İngiliz yönetiminde bulunan diğer memleketlere bile göç yaşanmıştır. Müslüman ahaliden uzakta tecrübe edilen bu dönemde Kıbrıslı Türklerin maddi ve manevi hayatında geri dönülmez değişikliklere yol açmıştır. Daha sonra bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti döneminde yaşanan sıkıntılar da eklenmiştir. Günümüzde ise KKTC sınırları içerisinde dini sosyal hareketlilik söz konusudur. Türkiye’nin adadaki pozisyonu bu durumu anlaşılır kılmaktadır. Ancak bu çalışmada dikkat çekilen temel husus ise birçok akademisyenin farklı teorilerle ortaya koymaya çalıştığı dini canlanmanın bireyselleştirilmiş modern tezahürleridir. 2019 Ocak ayında KKTC’nin Güzelyurt ilçesinde yapılan bir saha çalışmasında elde edilen veriler, vekil din teorisi nazarında analiz edilmeye çalışılmıştır. Vekil din isminden de anlaşılacağı gibi dini ritüellerin ve pratiklerin profesyonel ellerde halk adına gerçekleşmesidir. 92 erkek, 56 kadın, toplam 148 kişiyle anket yapılmıştır. Çalışmada birçok farklı değişkene bağlı olarak veri elde edilmiştir. Ancak bu makale bağlamında değerlendirilen veriler ise Allah’a iman, ahirete iman, fatiha suresini bilme durumu, namaz kılma durumu, halk inanışları, dindarlığın göstergeleri, dini etkinliklere katılma durumu, açıktan günah işleyen din adamları hakkında katılımcıların görüşleridir.

Anahtar Kelimeler

Din sosyolojisi, Sekülerleşme, vekil din, KKTC Güzelyurt, Dini sosyalleşme

Profile of Proxy Religion in Practice: The TRNC Güzelyurt (Morphou) Case

Öz

There were two options for Muslim Turks on the island of Cyprus, which passed under British colonial rule after separating from the Ottoman Empire: They either got used to this situation and became British citizens or immigrated to the homeland. Of course, there were those who preferred both situations. Even that in the following process, there was even immigration to other countries under British rule. This period, experienced away from the Muslim population, led to irreversible changes in the material and spiritual life of Turkish Cypriots. Later, the problems experienced in the period of the independent Republic of Cyprus were added. Today, there is religious social mobility within the borders of the TRNC. Turkey's position on the island makes it understandable in this case. However, the main point in this study is the individualized modern manifestations of the religious revival that many academics have tried to put forward with different theories. The data obtained in a field study conducted in Güzelyurt district of TRNC in January 2019 was tried to be analyzed in terms of vicarious religion theory. As the name of vicarious religion suggests, it is the realization of religious rituals and practices in professional hands on behalf of the people. The survey was conducted with 92 men, 56 women, a total of 148 people. In the study, data were obtained depending on many different variables. However, the data evaluated in the context of this article are the opinions of the participants about belief in God, belief in the afterlife, knowing the Surah of Fatiha, prayer status, folk beliefs, indicators of religiosity, participation in religious activities and sinful clergyman.

Anahtar Kelimeler

Sociology of religion, Secularization, Vicarious religion, Religious socialization, TRNC Morphou

Kaynakça

• BAYET, A. (2016). Dine Karşı Düşüncenin Tarihi. (C. Süreyya, Çev.) İstanbul: İnkılap Kitapevi Yayınları.
• BERGER, P. L. (2009). Günümüz Din Sosyolojisi Üzerine Düşünceler (İ. Çapçıoğlu, Çev.). B. Solmaz ve İ. Çapçıoğlu (Ed.). Din Sosyolojisi Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar (s. 245-262). içinde (2 b.). Konya: Çizgi Kitapevi.
• BİREKUL, M. (2009). Avrupa Birliği’ne Üyeliğin Türk Toplumunun Dînî Hayatına Yansımaları: Gelecekle İlgili Beklentiler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• DAVİE, G. (2006). Avrupa: Kuralı Doğrulayan İstisna mı? (İ. Toker, Çev.) Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 47 (1), 219-238.
• DAVİE, G. (2012). Belief and Unbelief: Two Sides of A Coin. Approaching Religion, 2 (1), 3-7.
• DAVİE, G. (2008). Din ve Toplum: Avrupa Deneyimi Bir İstisna mı? (T. Küçükcan, Çev.). A. Köse ve T. Küçükcan (Ed.). Avrupa Birliği Ülkelerinde Din Devlet İlişkisi (s. 31-42) içinde. İstanbul: İSAM Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• DAVİE, G. (2005). Modern Avrupa’da Din. (A. Demirci, Çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
• DAVİE, G. (2010). Vicarious Religion: A Response. Journal of Contemporary Religion, 25 (2), 261-266.
• DAYIOĞLU, A. (2012). Kuzey Kıbrıs’ta Azınlık Hakları. Lefkoşa: Kıbrıslı Türk İnsan Hakları Yayınları.
• DERELİ, M. D. (2016). Bir din sosyoloğu olarak Peter L. Berger’in entelektüel portresi’. Bilimname, 31 (2), 227-244.
• ERMİŞ, H. (2016). Kuzey Kıbrıs Türk Toplumunda Sosyal ve Dini Hayat (Mesarya Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. GÜNAY, Ü. (2017). Din Sosyolojisi (14 b.). İstanbul: İnsan Yayınları.
• HERVİEU-LEGER, D. (2009). Sekülerleşme, Gelenek ve Dindarlığın Yeni Şekilleri: Bazı Teorik Öneriler (H. Aydınalp, Çev.). B. Solmaz ve İ. Çapçıoğlu (Ed.). Din Sosyolojisi Klasik ve Çağdaş Yaklaşımlar (s. 109-124) içinde (2 b.). Konya: Çizgi Kitapevi.
• KÖSE, A. (2001). Modernleşme-Sekülerleşme İlişkisi Üzerine Yeni Paradigmalar. Liberal Düşünce Dergisi , 24 (Güz), 150-165.
• KÖSE, A. (2015). XXI. Yüzyıl Türkiye’sinde Gelenekle Modernite Arasında Din Algıları ve Dindarlık Formları: Sosyolojik Bir Bakış. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 49 (Aralık), 5-27.
• LEVİ-STRAUSS, C. (1996). Yaban Düşünce (T. Yücel, Çev.) (2 b.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• MARDİN, Ş. (1993). Din ve İdeoloji (6 b.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• SEZGİN, İ. (2019). Kıbrıslı Türklerin Dini Yaşayışları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma (Güzelyurt Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• SOLMAZ, B. (2011). Dine Sosyolojik Bakış Açılarındaki Gelişmeler. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 31, 29-54.
• ŞENGİL, V. (2010). Dinler Tarihi Açısından Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki Marunîler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• TURNER, B. (2012). Post-seküler Toplumda Din. (Ö. Güngör, Çev.) Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi , 12 (3), 199-224.
• TURNER, B. (2017). Sivil Din (Y. Aktay, Çev.). Y. Aktay ve M. E. Köktaş (Ed.). Din Sosyolojisi (s. 277-291) içinde (4 b.). İstanbul: Vadi Yayınları.
• YILDIRIM, E. (2016). Mağusa’da Dini Hayat. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.