Okul Psikolojik Danışmanlarının İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 10, 1 - 23, 15.08.2021

Fulya Yüksel-sahin , Merve Emre

https://doi.org/10.21733/ibad.844011

Cited By: 1

Öz

Araştırmada, iş yerindeki stres kaynaklarının, çalışma yaşamı kalitesinin, yaşam stillerinin ve cinsiyetin okul psikolojik danışmanlarının iyi oluşlarını anlamlı bir biçimde yordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, toplam 550 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada gerekli verileri elde etmek için, “PERMA İyi Oluş Ölçeği”, “Stres Kaynakları Ölçeği”, “Yaşam Stilleri Envanteri’’, ‟Çalışanlar İçin Yaşam Kalitesi Ölçeği’’ve “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır.Verilerin analizinde Doğrusal Regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, iş yerinde stres kaynaklarının; çalışma yaşamı kalitesinden mesleki doyum, mesleki tükenmişlik, eş duyum yorgunluğunun, yaşam stillerinden mükemmeliyetçilik, memnuniyet ve beklenti odaklı stillerin psikolojik danışmanların iyi oluş düzeylerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Ancak, araştırmanın sonucunda yaşam stillerinden kontrolcü ve beklenti odaklı stillerin ve cinsiyetin psikolojik danışmanların iyi oluş düzeylerinin anlamlı bir yordayıcısı olmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

İyi Oluş, İş Yerindeki Stres Kaynakları, Çalışma Yaşamı Kalitesi, Yaşam Stilleri, Psikolojik Danışman

Investigation Levels of the Well Being of School Counselors

Öz

This study analyzes whether the sources of stress at workplace, professional quality of life, life styles and gender significantly predict the well-being of school counselors. The study group consists of 550 school counselors. "PERMA Well-being Scale", "Sources of Stress Scale", "Life Styles Inventory (LSI)", "Professional Quality of Life" and a "Personal Information Form" were employed to obtain the required study data. The result of the study revealed that having sources of stress at workplace, as part of the professional quality of life, job satisfaction, occupational burnout, compassion fatigue; and as part of the lifestyles, perfectionism, satisfaciton, self-esteem was found to be a significant predictor of the well-being levels of school counselors. On the other hand, the result of the study revealed that as a part of the life styles, controlling and expectation styles and the gender is not a significant predictor of the well-being levels of school counselors.

Anahtar Kelimeler

Well Being, Sources of Stress at Workplace, Professional Quality Life, Life Styles, Counselor

Kaynakça

• Adera, B. A. ve Bullock, L. M. (2010). Job stressors and teacher job satisfaction in programs serving students with emotional and behavioral disorders. Emotional and Behavioural Difficulties, 15 (1), 5–14.
• Adler, A. (2013). Yaşama sanatı. (K. Şipal, çev.), İstanbul: Say Yayınları.
• Altıntaş, E. (2003). Stres yönetimi. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• Andersson, L. ve Stevens, N. (1993). Associations between early experiences with parents and well-being in old age. Journal of Gerontology, 48 (3), 109-116.
• Appau, S., Churchill, S. A. ve Farrell, L. (2018). Social integration and subjective wellbeing. Applied Economics, 1–14.
• Asıcı, E. ve İkiz, F.E. (2015). Mutluluğa giden bir yol: bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 191-211.
• Baumeister, R. F., Vohs, K. D., Aaker, J. L. ve Garbinsky, E. N. (2013). Some key differences between a happy life and a meaningful life. Journal of Positive Psychology, 8 (6), 505-516.
• Butler, J. ve Kern L. M. (2016). the Perma profiler: A brief multidimensional measure of flourishing. International Journal of Wellbeing, 6 (3), 1-48.
• Beaumont, E., Durkin, M., Hollins Martin, C. J., ve Carson, J. (2015). Measuring relationships between self-compassion, compassion fatigue, burnout and well-being in student counsellors and student cognitive behavioural psychotherapists: a quantitative survey. Counselling and Psychotherapy Research, 16 (1), 15–23.
• Bergman, M. M. ve Scott, J. (2001). Young adolescents’ wellbeing and health-risk behaviours: gender and socio-economic differences. Journal of Adolescence, 24 (2), 183–197.
• Brown, J. D., Dutton, K. A. ve Cook, K. E. (2001). From the top down: Self-esteem and self-evaluation. Cognition and Emotion, 15 (5), 615–631.
• Burke, R. J., Koyuncu, M. ve Fiksenbaum, L. (2010). Burnout, work satisfactions and psychological well-being among nurses in Turkish hospitals. Europe’s Journal of Psychology, 6 (1), 63-81.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Canbay, H. (2010) . Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Cloninger, S. (2013). Theories of personality: understanding persons. Boston: Pearson Education.
• Creed, P. A. ve Watson, T. (2003). Age, gender, psychological wellbeing and the ımpact of losing the latent and manifest benefits of employment in unemployed people. Australian Journal of Psychology, 55 (2), 95-103.
• Çelik, A. (2010). Kriz ve stres Yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Çelik, K. ve Tabancalı, E. (2012). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin iş/çalışma yaşam kalitesi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11,31-38.
• Çelik, Ş. (2008). Lise Öğrencilerinin Öznel Iyi Oluşlarının Duygusal Zeka Açısından Incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Deaner, R.G. ( 2006). To what extent can the study of early recollections predict welness for counselor education students? Unpublished doctoral dissertation, University of South Carolina,, Columbia.
• Demirci, İ., Ekşi, H., Dinçer, D. ve Kardaş, S. (2017). Beş boyutlu iyi oluş modeli: perma ölçeği’nin türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. The Journal of Happiness&Well-Being, 5 (1), 60-77.
• Dilmaç, B., Bozgeyikli, H. (2009). Öğretmen adaylarının öznel iyi olma ve karar verme stillerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 171-187.
• Doğan, T. ve Eryılmaz, A. (2013). İki boyutlu benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim FakültesiDergisi, 33, 107-117.
• Doğru, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin stres, stresle başa çıkma tarzları ve sosyal destek değişkenleri bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ertekin, Y. (1993). Stres ve Yönetim. Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Ertürk, A., Keskınkılıç Kara, S.B., Zafer Güneş, D. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16 (4), 1723-1744.
• Eryılmaz, A. ve Aypay A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile kimlik statüsü ilişkisinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,16, 167-179.
• Eryılmaz, A. ve Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,4 (36), 139-151.
• Gündoğdu, R. ve Yavuzer, Y. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öznel iyi oluş ve psikolojik ihtiyaçlarının demografik değişkenlere göre incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 115-131.
• Hamilci, F. (2014). Örgütsel Stres Kaynaklarının Ve Sürekli Kaygının Iş Tatmini Üzerine Etkisi (S.D.Ü. Kadın Akademisyenlerine Yönelik Bir Araştırma). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Hjelle, L. ve Ziegler, D. (1981). Personality theories : basic assumptions, research and applications. Auckland: McGraw Hill.
• Hijern, A., Alfven, G. ve Östberg, V. (2007). School stressors, psychological complaints and psychosomatic pain. Acta Paediatrica, 97 (1), 112–117.
• Huppert, F. A. (2009). Psychological well-being: evidence regarding its causes and consequences. Applied Psychology: Health and Well-Being, 1 (2), 137–164.
• Ilgan, A., Özü-Cengiz Ö., Ata A. ve Akram, M. (2015). The relationship between teacher’s psychological well-being and their quality of school work life.The Journal of Happiness ve Well-Being, 3 (2), 159- 181.
• Jayawickreme, E., Forgeard, M. J. C. ve Seligman, M. E. P. (2012). The engine of well-being. Review of General Psychology, 16 (4), 327-342.
• Kaczor, C. (2015). Aristotle, Aquinas, and Seligman on happiness. Journal of Psychology and Christianity, 34 (3), 196-204. Karasakaloğlu, B.(2016). İş yaşam kalitesi ve psikolojik iyi oluş ilişkisi: konaklama işletmeleri çalışanları üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (38), 277-294.
• Kaymaz, K. ve Paşa, M. (2014). Stres yönetimi. Ankara: Alfa Aktüel Yayınları.
• Kermen, U., İlçin Tosun N. ve Doğan, U. (2016). Yaşam doyumu ve psikolojik iyi oluşun yordayıcısı olarak sosyal kaygı. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 20-29.
• Kern, M. L., Waters, L. E., Adler, A. ve White, M. A. (2014). A multidimensional approach to measuring well-being in students: Application of the PERMA framework. The Journal of Positive Psychology, 10 (3), 262–271.
• Klassen, R. M. ve Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102 (3), 741–756.
• Kohan, A. ve O’connor, B. P. (2002). Police officer job satisfaction in relation to mood, well-being, and alcohol consumption. The Journal of Psychology, 136 (3), 307–318.
• Kokkinos, C. M. (2007). Job stressors, personality and burnout in primary school teachers. British Journal Of Educational Psychology, 77 (1), 229- 243.
• Kolthoff, K. L. ve Hickman, S. E. (2017). Compassion fatigue among nurses working with older adults. Geriatric Nursing, 38 (2), 106–109.
• Kun, Á., Balogh, P. ve Krasz, K. G. (2016). Development of the work-related well-being questionnaire based on Seligman’s perma model. Periodica Polytechnica Social and Management Sciences, 25 (1), 56-63.
• Kuyumcu, B. (2012). Üniversite öğrencilerinin benlik kurguları ile psikolojik iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2 (1), 86-94.
• Küçük, Ö. ve Çakıcı, A. (2018). İşyeri kabalığının öznel iyi oluş haline etkisi. İş ve İnsan Dergisi, 5 (1), 75-87.
• Lee, J., Krause, A. E. ve. Davidson, J. S. (2017). The perma well-being model and music facilitation practice: preliminary documentation for well-being through music provision in australian schools. Research Studies in Music Education,39 (1),73-89.
• Linley, P. A. ve Joseph, S. (2007). Therapy Work and therapists’ positive and negative well being. Journal of Social and Clinical Psychology, 26 (3), 385–403.
• Losyk, B. (2006). Stresle başa çıkma yolları (G. Engin, çev.). İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası.
• Lovett, N. ve Lovett, T. (2016). Wellbeing in education: staff matter. International Journal of Social Science and Humanity, 6 (2), 107-112.
• Mannot, M. J. ve Beehr, T.A. (2014). Subjective well-being at work: disentangling source effects of stress and support on enthusiasm, contentment, and meaningfulness. Journal of Vocational Behavior, 85(2), 204-218.
• Martin, M., Grunendahl, M., ve Martin, P. (2001). Age differences in stress, social resources, and well-being in middle and older age. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 56 (4), 214–P222.
• Maslach, C. (2003). Job burnout: new directions in research and ıntervention. Current Directions in Psychological Science, 12 (5), 189-192.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2 (2), 99–113.
• Munusturlar, S. (2014). Boş zaman eğitiminin benlik saygısı ve öznel iyi oluş üzerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Myers, D. G. ve Diener, E. (1995). Who is happy? Psychological Science, 6 (1), 10–19.
• O’Neill, J. W. ve Davis, K. (2011). Work stress and well-being in the hotel industry. International Journal of Hospitality Management, 30 (2), 385–390.
• Oymak, Y. C. (2017). Psikolojik iyi oluş ile iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özcan, B. (2017). Beliren yetişkinlikte öznel iyi oluşun yordayıcıları olarak benlik kurgusu, benlik saygısı ve sosyal destek. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, E.N. (2017). The association between employees perception o three socio-cultural dimensions, quality of work life and psychological well-being. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2018). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım.
• Özpolat, A. 2011. Üniversite öğrencilerinin yaşam stillerinin yordayıcılarının belirlenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Özpolat, A. R., İşgör, İ.Y. ve Sezer F. (2012). Investigating psychological well being of university students according to lifestyles. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 47, 256-262.
• Özpolat, A. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam stillerinin yordayıcılarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Pehlivan Aydın, İ. (1995). Yönetimde stres kaynakları. Ankara: Yayın Doğuş Matbaası.
• Sarpkaya, A. (2017). Öğretmenlerin iş doyumu ve yaşam doyumu arasındaki ilişkide benlik saygısının rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Schaefer, J. A. ve Moos, R. H. (1996). Effects of work stressors and work climate on long-term care staff’s job morale and functioning. Research in Nursing ve Health, 19 (1), 63–73.
• Schulte, P. ve Vainio, H. (2010). Well-being at work - overview and perspective. Scand J Work Environ Health, 36 (5), 422-429.
• Seligman, M. (2002). Authentic happiness: using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. NewYork: Atria.
• Seligman, M. (2012). Flourish: a visionary new understanding of happiness and well- being. New York: Free Press.
• Sezer, F., Aktan, S., Tezci, E. ve Erdener, M. A. (2017). Öğretmenlerin yaşam stilleri ve sınıf yönetim profillerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. International periodical for the languages, literature and history of Turkish or Turkic, 12 (33),167-184.
• Sheffield, D., Dobbie, D. ve Carroll, D. (1994). Stress, social support, and psychological and physical wellbeing in secondary school teachers. Work ve Stress, 8 (3), 235–243.
• Shin, H. S., Han, H.-R., ve Kim, M. T. (2007). Predictors of psychological well-being amongst Korean immigrants to the United States: A structured interview survey. International Journal of Nursing Studies, 44 (3), 415–426.
• Siddique, C. M. ve D’Arcy, C. (1984). Adolescence, stress, and psychological well-being. Journal of Youth and Adolescence, 13 (6), 459–473.
• Stamp, G. ( 1991). Well being and stress at work. Employee Counselling Today, 3 (3), 3-9.
• Şahin, G. N. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şenocak, S.Ü. (2016). Hemşirelik öğrencilerinde algılanan stres, algılanan sosyal destek, öznel iyi oluş ve ilişkili faktörler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. (Ed. Mustafa Baloğlu). Ankara: Nobel.
• Taşdan, M. ve Erdem, M. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş yaşamı kalitesi İle örgütsel değer algıları arasındaki ilişki düzeyi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 92-113.
• Terry, D.J., Nielsen M. ve Perchard L. (1993). Effects of work stresson psychological well-being and job satisfaction: the stress-buffering role of social support. Australian Journal of Psychology, 45(3), 168-175.
• Tozkoparan, G. (2019). İş yaşamında stres. Ankara: Nobel.
• Tutar, H. (2016). Kriz ve stres yönetimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35 (158), 75-89.
• Tümkaya, S. (2011). Türk üniversite öğrencilerinde öznel iyi oluşu yordayan sosyodemografik değişkenler ve mizah tarzları. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 150-170.
• Vazi, M. L. M., Ruiter R. A. C., Borne, B., Martin G., Dumont, K. ve Reddy, P.S. (2013). The relationship between wellbeing indicators and teacher psychological stress in eastern cape public schools in south africa. SA Journal of Industrial Psychology, 39 (1), 1-10.
• Yeşil, A., Ergun, Ü., Amasyalı, C., Er, F., Olgun, N. N. ve Aker, A. T. (2010). Çalışanlar için yaşam kalitesi ölçeği Türkçe uyarlaması geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 47, 111-117.
• Yeşiltepe, S. S. ve Çelik M. (2014). Öğretmenlerin evlilik uyumlarının psikolojik iyi olma ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online,13 (3), 992-1013.
• Yurcu, G. ve Atay H. (2015). Çalışanların öznel iyi oluşunu etkileyen demografik faktörlerin incelenmesi: Antalya ili konaklama işletmeleri örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (2), 17-34.