Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Yağışa Dayalı Şartlarda Kalite ve Miksograf Parametreleri Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 31 - 39, 28.06.2022

Seydi Aydoğan , Mehmet Şahin , Aysun Göçmen Akçacık , Berat Demir , Sümeyra Hamzaoğlu , Çiğdem Mecitoğlu Güçbilmez , Sadi Gür , Seyfi Taner

Öz

Bu çalışma 12 farklı ekmeklik buğday çeşidi ile kuru koşullar ve farklı yıllarda (2009-2010, 2010-2011, 2011-2012, 2012-2013, 2013-2014) tesadüf blokları deneme desenine göre iki tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Miksograf parametreleri (gelişme süresi, pik yüksekliği, yumuşama derecesi, toplam alan), protein oranı, Zeleny sedimantasyon ve tane sertliği değerleri incelenmiştir. İncelenen kalite özelliklerinin 5 yıllık ortalama değer aralığı; miksograf (gelişme süresi 1.82-3.51 dk., pik yüksekliği %52.12-68.48, yumuşama derecesi %8.08-27.99 ve toplam alan 293-362 Nm), protein içeriği %12.62-16.92, Zeleny sedimantasyon değeri 32.00-61.50 ml ve tane sertliği (PSI) 43.96-69.88 olarak belirlenmiştir. Miksograf parametreleri bakımından yıl*çeşit interaksiyonu % 1 seviyesinde önemli bulunmuştur. Beş yıllık ortalama değerlere göre, miksograf parametreleri bakımından Eraybey, Dağdaş-94, Demir-2000 ve Gün-91 çeşitlerinde yüksek değerler elde edilmiştir. Buğday kalitesinin tahmininde önemli bir yeri olan miksograf parametrelerinde çeşit ve iklim faktörlerinin belirleyici rol oynadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekmeklik buğday, miksograf, protein, Zeleny sedimantasyon

Destekleyen Kurum

Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Kaynakça

• Annett, L.E., Spaner, D., Wismer, W.V. (2007). Sensory profiles of bread made from paired samples of organic and conventionally grown wheat grain. Journal of Food Sci.,72 (4): 254-260.
• Anonim, (2018). Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü (2018). Faaliyet Raporu. http://www.tmo.gov.tr/Upload/Document/maliisler/2017faaliyetraporu.pdf. (Erişim tarihi: 20 Kasım, 2018).
• Anonim, (2020). Milli Çeşit Listesi. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğü.
• Anonymous, (2000). Approved Methods of the American Association of Cereal Chemists, USA.
• Anonymous, (2009). Approvedmethodologies.www.leco.com/Resources/Approved_Methods.
• Anonymous, (2014a). JMP11, Jsl Syntax Reference. Sas Institute, ISBN: 978: 560-563.
• Anonymous, (2014b). Food and Agriculture Organization of the United States (FAO). World Total Cereal Production. http://www.fao.org/faosta (Erişim tarihi: 10 Eylül, 2017).
• Aydoğan, S., Göçmen Akçacık, A., Şahin, M., Kaya, Y., Taner, S., Demir, B., Önmez, H. (2010). Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Dane Verimi, Bazı Kimyasal ve Reolojik Özellikleri Üzerine Bir Araştırma. Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1: 1-7.
• Aydoğan, S., Soylu, S. (2015). Yetiştirme Koşullarının Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalite Özelliklerine Etkisi Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi 2(2): 123-127.
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Demir, B., Hamzaoğlu, S., Yakışır, R. (2018). Yağışa Bağlı Koşullarda Yetiştirilen İleri Kademe Ekmeklik Buğday Islah Materyallerinin Kalite Özelliklerinin Değerlendirilmesi Journal of Bahri Dagdas Crop Research 7(2): 1-10
• Aydoğan, S., Şahin, M., Göçmen Akçacık, A., Demir, B., Hamzaoğlu, S., Yakışır, E. (2019). Bazı Makarnalık ve Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kalite Özelliklerinin Araştırılması. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(Ek Sayı 2): 264-271. DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.563954.
• Bağcı, S.A. (1998). Multivariate analysis of computerized Mixograph data for end-use quality improvement in winter wheat. M.Sc. thesis. South Dakota State University, SD, USA.
• Bağcı, S.A., Şahin, M. (1999). Buğday Kalite Islahında Bilgisayarlı Mixograf Aletinin Kalite Ölçümünde Kullanılması. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları Ve Çözüm Yolları, 8-11 Haziran, s:519-523 Konya.
• Bushuk, W., Briggs, K. G., Shebeski, L. H. (1969). Protein Quantity and Quality as Factors in the Evaluation of Bread Wheats, Canadian Journal Of Plant Science, 49, 113-122, 1969.
• Cornish G.B., Be´ke´s, F., Eagles, H.A., Payne, P.I. (2006). Prediction of dough properties for bread wheats. In: Wrigley, C., Be´ke´ s, F., Bushuk, W. (Eds.), Gliadin and Glutenin, the Unique Balance of Wheat Quality. AACC Internal, St. Paul, Minnesota, USA, pp. 243-280.
• Dizlek, H., Özer, M.S., Gül, H., Dizlek, E., Özkan, H. (2013). 2002-2003 Ürün yılında Çukurova Üniversitesi Tarla Bitkileri Bölümü Arazilerinde Yetiştitilen 24 Farklı Buğday Çeşidinin Kaltitatif Özelliklerinin Belirlenmesi. Gıda Teknolojileri Elktronik Dergisi. 8(3): 34-50.
• Elgün, A., Türker S., Bilgiçli N. (2001). Tahıl ve Ürünlerinde Analitik Kalite Kontrolü, Selçuk Üniv.Zir.Fak.Gıda Müh Böl. Yay No.2,Konya, Turkey.
• Elton, G.A.H, Greer, E.N. (1971). The use of Home Grown Wheal for Flour Milling ADAS Quanterly Review 2:55-94.
• Hilme, J. (1966). A review of wheat flour proteins and their functional properties. The Baker’s Digest. October: 38-42.
• Isaak, C. (2019). Comparison of physical and biochemical methods to evaluate the gluten strength of Canadian hard red winter wheats. A Thesis fort he degree of master. Department of Food and Human Nutritional Sciences University of Manitoba.
• Karaoğlu, M.M., Kontancılar, H.G. (2007). Transgenik Tahıllar. Gıda Dergisi. 32(1): 51-59.
• Kaya, B., Nadaroğlu, Y., Şimşek, O. (2015). "Türkiye’de toprak sıcaklığı yönünden serin iklim tahıllarının ekim zamanının belirlenmesi." https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/makale/ekimzamani.pdf
• Kılıç, H., Kendal, E., Aktaş, H., Tekdal, S. (2014). İleri kademe ekmeklik buğday hatlarının farklı çevrelerde tane verimi ve bazı kalite özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Iğdır Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(4): 87-95, Iğdır.
• Mao, X., Li, Y., Zhao, S., Zhang, J., Lei, Q., Meng, D., Ma, F., Hu, W., Chen, M., Chang, J., Wang, Y., Yang, G., He, G. (2013). The İnteractive Effects of Transgenically Overexpressed 1Ax1 With Various HMW-GS Combinations on Dough Quality By İntrogression of Exogenous Subunits into An Elite Chinese Wheat Variety. Plos One, 8(10): e78451.
• Mccarthy, D.F., Gallagher, E., Gormley, T.R., Schobar, T.J and Arendt, E.K. (2005). Application of Response Surface Methodolopy in the Development of Gluten-free Bread. Cereal Chemistry. 82(5): 609-615.
• Naneli, İ., Sakin, M.A., Kıral, A.S. (2015). Tokat-Kazova Şartlarında Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32(1): 91-103.
• Ozturk A. ve Aydin, F. (2004). Effect of water stress at various growth stages on some quality characteristics of winter wheat. Journal of Agronomy and Crop Science, 190(2): 93-99.
• Şahin M., Göçmen Akçacık, A., Aydoğan, S., Demir, B., Önmez, H. ve Taner, S. (2013). Ekmeklik buğday ununda ekmek hacmi ile bazı fizikokimyasal ve reolojik özellikler arasındaki ilişkilerin tespiti. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2013, 22(1): 13-19 s, Ankara.