Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinin Yetenek Yönetimi Liderliği Algısı ile Örgütsel Bağlılık Düzeyi Arasındaki İlişki

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 59, 165 - 180, 15.04.2015

Tufan Aytaç

Öz

Problem Durumu: Okullarda liderliğin
eksikliği ile ilgili küresel kaygılar, okul liderlerinin Yetenek Yönetimi (YY)
becerilerinin geliştirilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Okulda yetenekli
çalışanların belirlenmesi, okula çekilmesi, geliştirilmesi ve elde tutulması rekabetin
ve farklılığın ön plana çıktığı eğitim alanında özellikle liderlerin YY
becerilerinin geliştirilmesini zorunlu kılmıştır. Okulların
nitelikli çalışanları (öğretmenleri ve yöneticileri) çekme, uygun pozisyonda
kullanma, geliştirme, elde tutma ve yedekleme yeteneği, okul toplumu geleceğe
doğru ilerlerken önemli bir liderlik sorun alanı olarak görülmektedir. Örgütsel bağlılık ve
okul yöneticilerininin liderlik yaklaşımları (dönüşümcü, öğretim liderliği vb.)
ile ilgili farklı değişkenler bağlamında yapılan araştırmaların sonuçları
irdelendiğinde okul yöneticilerinin çeşitli liderlik davranışları sergilemeleri
ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasında farklı ilişkiler bulunmuştur. Bu
bağlamda araştırmanın problemini okul yöneticilerinin sergilediği YY liderlik
davranışlarının öğretmenler tarafından nasıl algılandığının belirlenmesi ve bu
davranışların öğretmenlerin örgütsel bağlılığı ile ilişkili olup olmadığının
ortaya konulması oluşturmaktadır.

Araştırmanın
Amacı: Bu araştırmanın amacı; Anadolu lisesi
öğretmenlerinin algıladıkları okul yöneticilerinin YY liderliği ile örgütsel
bağlılığı arasındaki ilişkiyi belirleyerek, örgütsel bağlılığın algılanan YY liderliği tarafından yordanma derecesini ortaya
koymaktır. Bu amaçla aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır:

1. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin YY
liderliği ile örgütsel bağlılık düzeyleri algıları arasında anlamlı bir ilişki
var mıdır?

2. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin YY
liderliği (kişisel nitelikler, stratejik yetenek, başkalarıyla birlikte
çalışma, değerler boyutları) algıları örgütsel bağlılığın boyutlarının
(duygusal, devam ve normatif) anlamlı bir yordayıcısı mıdır?

Araştırmanın Yöntemi: Öğretmenlerin algıladıkları okul yöneticilerinin YY
liderliği ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelendiği bu çalışma,
ilişkisel tarama modelinde betimsel bir araştırmadır. Araştırmada okul
yöneticilerinin YY liderlik düzeylerini belirleyebilmek için Davies ve Davies
tarafından geliştirilen “Yetenek Yönetimi Liderlik Ölçeği (YYLÖ)” ve
öğretmenlerin örgütsel bağlılık (ÖB) düzeylerini belirleyebilmek için ise Meyer
ve Allen tarafından geliştirilen “ÖB Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin
analizi için Pearson korelasyon katsayısı ve çoklu doğrusal regresyon
analizi kullanılmıştır. Araştırmanın
örneklemini Ankara ili Büyükşehir Belediyesine bağlı metropol ilçelerde
yeralan Anadolu liselerinden seçkisiz olarak
belirlenen 16 Anadolu lisesinde görev
yapan 402 öğretmen oluşturmaktadır.

Araştırmanın Bulguları: Veriler analiz
edildiğinde, YY liderliği ile ÖB arasında pozitif yönde, yüksek düzeyde ve
anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmektedir (r=0.80, p<.01).
Öğretmenlerin duygusal bağlılığı ile YY liderliği boyutlarından başkalarıyla
birlikte çalışma (r = .93, p < .01), değerler (r = .91, p < .01) ve
kişisel nitelikler (r =.83, p <
.01) arasında pozitif yüksek düzeyde ilişkiler bulunurken, duygusal bağlılık
ile stratejik yetenek (r = .51, p
< .01) arasında ise pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki
bulunmuştur. Devam bağlılığı ile stratejik yetenek boyutu arasında pozitif yönde
ve orta düzeyde anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmektedir (r = .33, p <
.01).  Devam bağlılığı ile kişisel
nitelikler (r =.16, p < .01),
değerler (r =.17, p < .01)  ve başkalarıyla birlikte çalışma (r =.22, p < .01) boyutları arasında ise
pozitif yönde ve düşük düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Normatif
bağlılık ile stratejik yetenek boyutu arasında pozitif yönde yüksek düzeyde
anlamlı bir ilişki bulunmuştur (r = .88, p < .01). Normatif bağlılık ile
kişisel nitelikler (r =.53, p <
.01), değerler (r =.48, p <
.01)  ve başkalarıyla birlikte çalışma (r
=.47, p < .01) boyutları arasında
ise pozitif yönde ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. YY liderliğinin kişisel nitelikler,
stratejik yetenek, başkalarıyla birlikte çalışma ve değerler boyutlarının
birlikte devam bağlılığı ile anlamlı bir ilişki verdiği görülmektedir (R = .35,
p < .01). Bu yordayıcı
değişkenler, öğretmenlerin devam bağlılık algılarındaki toplam varyansın
yaklaşık %12’sini açıklamaktadır. Stratejik yetenek (β = .33, p < .01) ve başkalarıyla birlikte
çalışma (β = .30, p< .05)
boyutları devam bağlılığını pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordamaktadır.
Kişisel nitelikler (β = -.16, p >
.05) ve değerler (β = -.13, p >
.05) boyutları ise devam bağlılığının anlamlı yordayıcısı değildir. YY
liderliğinin kişisel nitelikler, stratejik yetenek, başkalarıyla birlikte
çalışma ve değerler boyutlarının birlikte duygusal bağlılık ile anlamlı bir
ilişki verdiği görülmektedir (β = .95, p
< .01). Bu yordayıcı değişkenler, öğretmenlerin duygusal bağlılığı
algılarındaki toplam varyansın yaklaşık %90’ını açıklamaktadır. Kişisel
nitelikler (β = .07, p < .05),
başkalarıyla birlikte çalışma (β = .58, p< .01) ve değerler (β = .32, p< .01) boyutları duygusal bağlılığı
pozitif yönde ve anlamlı düzeyde yordamaktadır. Stratejik yetenek (β = -.00, p > .05) boyutu ise, duygusal
bağlılığın anlamlı yordayıcısı değildir. YY liderliğinin kişisel nitelikler,
stratejik yetenek, başkalarıyla birlikte çalışma ve değerler boyutlarının
birlikte normatif bağlılığı ile anlamlı bir ilişki verdiği görülmektedir (R =
.89, p < .01). Bu yordayıcı
değişkenler, öğretmenlerin normatif bağlılık algılarındaki toplam varyansın
yaklaşık %79’unu açıklamaktadır. Stratejik yetenek (β = .86, p < .01) normatif bağlılığı pozitif
yönde ve anlamlı düzeyde yordamaktadır. Kişisel nitelikler (β = .07, p > .05), başkalarıyla birlikte
çalışma (β = -.00, p > .05) ve
değerler (β = -.02, p > .05)
boyutları devam bağlılığının anlamlı yordayıcısı değildir. YY liderliğinin
kişisel nitelikler, stratejik yetenek, başkalarıyla birlikte çalışma ve
değerler boyutlarının birlikte, öğretmenlerin örgütsel bağlılığı ile yüksek
düzeyde ve anlamlı bir ilişki verdiği görülmektedir (R=.85, p<.01). Bu yordayıcı değişkenler,
öğretmenlerin örgütsel bağlılık algılarındaki toplam varyansın %72’sini
açıklamaktadır. Standardize edilmiş regresyon katsayısına (β) göre yordayıcı
değişkenlerin örgütsel bağlılık üzerindeki göreli önem sırası; stratejik
yetenek, başkalarıyla birlikte çalışma, değerlerler ve kişisel niteliklerdir.
Regresyon katsayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde
ise, stratejik yetenek ve başkalarıyla birlikte çalışma değişkenlerinin
örgütsel bağlılık üzerinde önemli bir yordayıcı olduğu görülmektedir. Regresyon
analizi sonuçlarına göre öğretmenlerin örgütsel bağlılığının yordanmasına
ilişkin regresyon eşitliği (matematiksel model) şöyledir: ÖB= 0.64+0.44
Stratejik yetenek+ 0.31 Başkalarıyla birlikte çalışma+ 0.05 Değerler+-0.01
Kişisel nitelikler.

Araştırmanın Sonuçları ve
Önerileri: YY liderliği ile
ÖB’nin tüm boyutları arasında yüksek düzeyde pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu gözlenmiştir. Öğretmenlerin algıladıkları
okul yöneticilerinin YY liderliğinin onların örgütsel bağlılığını yordayan
önemli bir değişken olduğu belirlenmiştir. Algılanan okul yöneticilerinin YY
liderliğinin stratejik yetenek ve başkalarıyla birlikte çalışma boyutlarının örgütsel
bağlılığı etkileyen en önemli yordayıcılar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul
yöneticilerinin YY liderliği konusunda bilinçlendirilmeleri ve eğitilmeleri,
özellikle öğretmenlerin örgütsel bağlılığını yükseltme açısından önemli
görülmektedir. Bu araştırmanın sonuçları bağlamında YY liderlik yaklaşımı
konusunda bir farkındalık yaratılması ve bu konuda yöneticilerin ve
öğretmenlerin görüşlerinin farklı değişkenler bağlamında belirlenmesine yönelik
nicel ve nitel araştırmalar yapılması önerilebilir. Özel öğretim kurumlarında
YY liderlik yaklaşımı ile örgütsel bağlılık gibi farklı değişkenler
kullanılarak araştırmalar yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Yetenek Yönetimi Liderliği, Örgütsel Bağlılık, Öğretmen.

The Relationship between Teachers’ Perception about School Managers’ Talent Management Leadership and the Level of Organizational Commitment

Öz

Problem statement: Talent Management (TM) has been recently seen as a critical success
factor in the development of educational organizations. The problem this study
addresses is whether there is a relationship between teacher
perceptions about school managers’ TM leadership and their level of
organizational commitment (OC). The level of school
managers’ TM leadership characteristics could influence the teachers’ OC either
positively or negatively. Within this context, in this study, great importance
is attached to the determination of the way teachers perceive the school
leaders’ TM behaviors and to the examination of whether these behaviors have a
relationship with teachers’ OC.

 

Purpose of Study: The purpose of this study is to
determine the relationships between the school managers’ Talent Management
Leadership and teachers’ organizational commitment  based on the perception of teachers who are
working for Anatolian High Schools.

 

Method: For the calculation of the relationships between the
variables, Pearson moments two-way correlation analysis (r) was used.
Pearson relationship coefficient and multiple linear regressions have been used
for data analysis. A total of 402 teachers participated in the study. During
this study, the “Talent Management Leadership Scale” developed by Davies and
Davies has been used to determine the school managers’ talent management
leadership level, and the “Organizational Commitment Scale” developed by Meyer and
Alien has been used to determine the teachers’ OC levels.

 

Findings and Results: Analyzing the data, a significant,
high-level relationship in a positive direction between TM Leadership and OC is
observed (r=0.80, p<.01). Findings show that teachers’ perception
about school leaders’ talent management leadership is a significant variable
predicting their organizational commitment. Based on the regression analysis
results, the regression equation (mathematical model) for the prediction of
organizational commitment is as follows: OC=0.64+0.44 Strategic acumen+ 0.31
Interoperability+ 0.05 Values+ -0.01 Personal qualities.

 

Conclusions and
Recommendations: The TM leadership of the school managers as
observed by the teachers has been found to be a significant variable which
predicts teachers’ organizational commitment. The efficiency of school managers in strategic acumen and
interoperability seems to be a significant predictor of teachers’ OC. Within the context of the results
of this study, it may be suggested that various qualitative and quantitative
research should be undertaken to raise consciousness about the TM leadership
approach and to determine the school managers’ and teachers’ views on this
issue in terms of different variables. 

Anahtar Kelimeler

Talent management leadership, organizational commitment, teacher.

Kaynakça

• Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology, 63(1), 1-18. Axelroad, B., Michaels, E., & Hanfield-Jones, H. (2001). The War of Talent. McKinsey Quarterly, number 3, 44-57. Balay, R. (2001). Özel ve Resmi Liselerde Örgütsel Bağlılık [Organizational Commitment at Public and Private High Schools]. Eurasian Journal of Educational Research, Vol: 3-4, p. 92-99. Büyüköztürk, Ş. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific Research Methods]. Ankara; PegemA Yayıncılık. Cheese, P., Thomas, R.T.,& Craig, E. (2008). The talent powered organization: Strategies for globalization, talent management and high performance. Kogan Page, London. Cross, A. (2007) talent management pocketbook. Alresford, Hants: Management Pocketbooks Ltd. Çınkır, Ş. (2010). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Sorunları: Sorun Kaynakları ve Destek Stratejileri [Problems of Primary School Headteachers: Problem Sources and Support Strategies]. Elementary Education Online, 9(3), 1027-1036. Çoban, D., & Demirtaş, H. (2011). Okulların Akademik İyimserlik Düzeyi ile Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılığı Arasındaki İlişki [The Relationship Between the Level of Schools’ Academic Optimism and Teachers’ Organisational Commitment]. Educational Administration: Theory and Practice, 17(3), 317-348. Davis, T. (2007). Talent assesment: a new strategy for talent management. GBR: Gower Publishing Limited. Davies, B., & Davies, B. J. (2011). Talent management in education. London; Sage Publications. Demirkıran, T. (2004). Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ile İşten Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [The analysis of the relation between job satisfaction and organizational commitment of the teachers work at special education schools]. Unpublished Master’s Thesis, Marmara University, İstanbul. Unpublished. Dumay, X.,& Galand, B. (2012). The multilevel impact of transformational leadership on teacher commitment: cognitive and motivational pathways. British Educational Research Journal, Vol 38, Issue 5, p. 703-729. Garrow, V., & Hirsch, W. (2008). Talent management: Issues of focus and fit. Public Personel Management, 37(4): 389-402. Hair, J. F., Anderson, R. E., Tahtam, R. L., & Black, W. C. (1998). Multivariate data analysis (5th ed.). New Jersey: Pearson Education Upper Saddle River. Iqbal, S., Qureshi, T. M., Khan, M. A., &Hijazi, S. T. (2013). Talent management is not an old wine in a new bottle. African Journal of Business Management, Vol. 7 (35), pp. 3609-3619. Lewis, R. E., &Heckman, R. J. (2006). Talent management: A critical review. Human Resource Management Review, 16, 139-154. Meyer, J. P., & Allen, N. J. (1990). Affective and continuance commitment to the organization: Evaluation of measures and analysis of concurrent and time-lagged relations. Journal of Applied Psychology, 75(6): 710-720. Mowday, R. T., Steers, R. M., & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 224-247.
• Nayir, F. (2012). Öğretmenlerin örgütsel destek algısı ile örgütsel bağlılık düzeyi arasındaki ilişki [The Relationship between Teachers’ perception of Organizational Support and Organizational Commitment Levels]. Eurasian Journal of Educational Research, Vol: 48, p. 97-106. Rhodes, C. (2012). Should leadership talent management in schools also include the management of self-belief?. School Leadership & Management: Formerly School Organisation, 32:5, 439-451. Riehl, C., & Sipple, J. (1996). Making the most of time and talent: Secondary school organizational climates, teaching task environments, and teacher commitment. American Educational Research Journal, 33(4), 873-901. Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bir yordayıcısı olarak okul kültürü [School Culture as a Predictor of Teachers Organizational Commitment]. Eğitim ve Bilim, Cilt. 35, Sayı 156, p.142-159. Stairs, M., Galpin, M., Page, N., & Linley, A. (2006). Retention on a knife edge: The role of employee engagement in talent management. Selection&Development Review. 22(5):19. Tabachnick, B. G.,& Fidell, I. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.) Boston: Ally and Bacon. Yörük, S., & Sağban, Ş. (2012). Okul müdürlerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine etkisi [The Effects of School Administrators’ Cultural Leadership Roles on Organizational Commitment Level of Teachers]. Turkish Studies-International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/3, p. 2795-2813.